آذربایجانی: باید روح تفکر دینی در تاروپود فیلم دمیده شود/ همیشه سفارشی بودن بد نیست

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ماه محرم و حادثه عاشورا به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رخدادهای تاریخ شیعه و ایران است. محرم و سوگواری بر حضرت سید الشهدا (ع) همواره در تاریخ فرهنگ و هنر ایران اسلامی نشان داده که از ظرفیت بسیار بزرگی برای آفرینش هنری در انواع و اقسام هنر برخوردار است.

از هنرهای تجسمی مانند نقاشی گرفته تا هنرهای نمایشی مانند تئاتر و سینما که البته تعزیه عاشورایی‌ترین شکل هنرهای نمایشی است.

اما سینمای ما نیز خصوصاً در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی شاهد آثاری چون سفیر، روز واقعه، کربلا جغرافیای یک تاریخ و رستاخیز بوده است. البته دست تلویزیون برای نمایش و تولید آثار عاشورایی پربارتر از سینما بوده که می‌توان بیشتر از هر چیزی علت آن را در سیاست‌های سازمان صداوسیما دانست.

البته بتازگی در یزد امین زندگانی بازیگر سینما و تلویزیون خبر ساخت فیلمی با موضوع امام حسین (ع) را داده است که مایه سرور عاشقان سالار شهیدان و علاقه‌مندان هنر هفتم شده است.

اما با این حساب هنوز تعداد فیلم‌های سینمایی ساخته شده درباره قیام امام حسین (ع) یا فیلم‌هایی که با محوریت شخصیت یا ابعاد زندگی و تأثیرات فرهنگ عزاداری و... باشد بسیار کم است. در این خصوص و بررسی چرایی این انفعال و تعداد کم آثار مناسب، در ایام محرم با هنرمندان و مسئولین سینمایی گفت‌وگو خواهیم کرد و تا دیدگاه و نظرات کارشناسی آنان را در این باره جویا شویم.

اولین گفت‌وگوی ما با "پوریا آذربایجانی" کارگردان فیلم دفاع مقدسی اروند و از همراهان و دستیاران مرحوم رسول ملاقلی‌پور است.

این کارگردان جوان سینمای ما بیشتر از هر چیزی در نگاه آسیب‌شناسانه خود، کمبود تعداد فیلم‌های سینمایی با محوریت امام حسین(ع) را ناشی از فاصله گرفتن فیلمسازان به دلایل مشکلات اقتصادی و دوم ورود بیش از حد دولت در آن می‌داند.

آذربایجانی در این باره در ابتدای صحبتش بیان کرد: فیلمساز زمانی که موضوعی را دوست داشته باشد بسازد، چه خانوادگی و یا ملی و مذهبی هرطور که باشد آن را تولید می‌کند. اگر بتواند بودجه و سرمایه آن را خودش فراهم کند که هیچ وگرنه تلاش می‌کند تا حمایت مالی بشود. به تعبیر قدیمی‌ها آب راه خودش را پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: اما مسئله اینجا است زمانی که فیلمساز به سمت حمایت شدن از طرف نهادها برود سوژه‌ای که مد نظر دارد یا در فهرست موضوعاتی که ارگان می‌سازد هست یا خیر؛ اگر هست که می‌سازد اگر هم نباشد مانع بر سر راهش ایجاد می‌شود که در این شرایط رفع آن سخت است. بنابراین موانع اقتصادی در حال حاضر یکی از عوامل مسدودسازی سینمای مذهبی ما شده است.

کارگردان "جشن دلتنگی" در ادامه با اشاره به دستوری و سفارشی شدن ساخت فیلم‌های مذهبی توسط ارگان‌های دولتی، آن را یکی از علل عقب‌نشینی فیلمسازان نسبت به ساخت فیلم‌های دینی خواند و بیان کرد: اما از اینها گذشته، مشکلی که در تمام این سال‌ها نصیبت سینمای مذهبی و ملی شده است این است که فیلم‌های با موضوعات دینی و مذهبی تا حد زیادی تحت تأثیر دستورات دولتی و ارگانی قرار گرفته و تبدیل به جریانی شده است که اسم آن را سفارشی‌سازی می‌گویند. ساخت فیلم‌های دینی و ملی اگر صرفاً دولتی شود نتیجه این می‌شود که گویا فیلمساز طلبکار از دولت است.

 وی در توضیحات خود بیان کرد: به تعبیر دیگر، در کنار مشکلات اقتصادی جهت‌گیری رو و صریح برای بیان دیدگاه و تفکر باعث شده است تا حدی سبک ساخت فیلم‌های مذهبی و ملی دچار وقفه شود. در حالی که روش درست و اصولی که دنیا نیز در فیلم‌های سیاسی و یا مذهبی از آن استفاده می‌کند این است که در تاروپود و در بخش زیرمتنی آن از آن بهره‌ می‌برد. به عنوان مثال شاید یک سریال آمریکایی را ببینیم و در حین تماشای فیلم از دولت و نظام سیاسی آنها بدمان بیاید اما زمانی که سریال تمام می‌شود حس تعظیم و بزرگی آن‌ها را درون خود لمس می‌کنیم. چراکه این دیدگاه به جای آنکه رو باشد درون فیلمنامه گنجانده شده است.

آذربایجانی اضافه کرد که باید گفت که در حالت مطلوب شعار به شعور تبدیل شده است. باید روح آن ایدئولوژی و تفکر در فیلم یا سریال دمیده شده باشد نه اینکه بخواهد به صراحت حرف خود را بیان کند. لازمه رسیدن به این مقصود و مطلوب این است که قبل از هرچیز فیلمساز به آنچه که می‌سازد اعتقاد داشته باشد. ببیند که آنچه را که یا خود می‌خواسته بسازد یا از سوی نهادی قبول کرده، مورد پذیرش دل و جان او هست یا خیر؟ زمانی که امثال آقای ملاقلی‌پور و حاتمی‌کیا و دیگر فیلمسازان دفاع مقدس فیلم ‌ساختند و توانستند اثرات آن را به جا بگذارند، به‌دلیل لمس از نزدیک جنگ و دفاع از کشور بوده است. مانند دیدن شهادت دوستان و لحظه‌های نابی که قطعا از نظر قلبی و دلی روی آنان اثر گذاشته است.

این کارگردان سینما با بیان اینکه هر نوع پروژه سینمایی دولتی بد نیست گفت: بنابراین نمی‌گویم که هر فیلمی که توسط نهاد و ارگانی ساخته شده است سفارشی و بد است اما زمانی که فیلمساز اعتقادی به موضوع ندارد و آن را می‌سازد نتیجه منفی شکل می‌دهد. از سوی دیگر فیلمساز باید این قدرت را داشته باشد که بتواند نظرات و دیدگاه‌های مدیران نهاد مربوطه را نیز با خود همراه کند نه اینکه هرچه گفته شود را بی‌چون و چرا انجام دهد. در غیر این صورت شاهد فیلم‌های مذهبی با برداشت سفارشی هستیم. بنابراین نقش‌آفرینی بسیار پررنگ و دستوری دولت‌ها در سازوکار ساختن فیلم‌های ملی و مذهبی راه و رسم درستی نیست و می‌تواند به همین جریانی که گفتم منجر شود.

او در پایان نظر شخصی خود را در خصوص انجام همکاری با نهادهای دولتی اینگونه بیان کرد: به شخصه اگر قرار باشد که کاری انجام دهم که سفارشی از سوی سازمان و نهادی باشد، باید به‌طور کامل به آن اعتقاد داشته باشم. اگر سر سوزنی احساس کنم که نمی‌توانم با آن ارتباط برقرار کنم به هیچ وجه آن را قبول نمی‌کنم. یکی از موضوعاتی که دوست دارم حتما آن را بسازم، آزادی خرمشهر است. روز سوم خرداد روز مهم و بزرگی در تاریخ ایران است و دلم می‌خواهد فیلم آن را بسازم؛ حتی با این وجود در صورتی آن را با نهاد یا ارگانی می‌سازم که با آنچه که آنجا در نظر دارد همراه و همدل باشم و گرنه نمی‌سازم. باید آنچه که مدنظر یک ارگان است اعتقاد فیلمساز نیز باشد. از مرحوم ملاقلی‌پور به عنوان یک فیلمساز آزاده که شاگردی‌اش را کردم همین را یاد گرفتم که رو راست و صادق باشم و آنچه که قلب و دلم را قبول دارد بسازم.

انتهای پیام/