بحران آوارگان جدید و تصور کاروانسرا شدن ترکیه در جامعه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، با ورود هزاران پناهجوی افغانستانی به ترکیه، فضای اجتماعی این کشور، به آواره و مهاجر حساس شده است. بیم آن می رود که مردم ترکیه در برخی مناطق، واکنش های تندی در قبال پناهجویان داشته باشند.

پروفسور دکتر مراد اردوغان متخصص مهاجرت و عضو هیئت علمی دانشگاه ترکیه – آلمان معتقد است که مورد خاص ورود آوارگان سوری به ترکیه، یک موقعیت شگرف و بی سابقه است و در هیچ کجای جهان این همه مهاجر غیرقانونی در یک بازه زمانی کوتاه، وارد هیچ کشوری نشده است. او در مصاحبه با روزنامه جمهوریت، به مزیت های ویژه آوارگان سوری پرداخته و بر این باور است که نباید آنان را با افغان ها مقایسه کرد.

4 میلیون سوری در ترکیه

در حال حاضر آمار پناهندگان و مهاجران در ترکیه چه قدر است؟

هم اکنون 3.7 میلیون سوری به عنوان پناهجو و مهاجر در ترکیه زندگی می کنند، 100 هزار سوری وضعیت اقامت موقت دارند، 150-160 هزار سوری نیز تابعیت و شهروندی ترکیه را به دست آورده اند.

به عبارت دیگر، ما در مورد 4 میلیون سوری در ترکیه صحبت می کنیم. البته به غیر از سوری ها، آمار گروه های دیگری که ما آنها را پناهجویان و پناهندگان در ترکیه می نامیم حدود 320 هزار نفر است. در میان آنها حدود یک صد هزار تبعه افغان وجود دارد. البته موضوعی که این روزها بیشتر درباره آن صحبت می کنیم گروهی است که ما آنها را مهاجران غیرقانونی می نامیم که به شکل قاچاقی وارد کشور می شوند.

1.5 میلیون مهاجر غیرقانونی در 5 سال

مهاجران غیرقانونی از چه راهی وارد می شوند؟

دسته اول افرادی هستند که بدون اجازه از مرز کشور عبور می کنند و وقتی دستگیر می شوند، آنها را مهاجران غیرقانونی می نامیم. دسته دوم، به عنوان مثال، یک تبعه گرجی به ترکیه می آید، ویزای سه ماهه دارد ولی پس از اتمام ویزا از ترکیه نمی رود و او هم در گروه مهاجران غیرقانونی قرار می گیرد.

تعداد مهاجران غیرقانونی که از سال 2015 به این سو در ترکیه دستگیر شده اند، حدود 1.5 میلیون نفر است. معلوم نیست چه تعداد از این افراد به مبدا خود بازگردانده شده اند. علاوه بر این، اطلاعاتی در مورد تعداد کسانی که در گوشه و کنار، پنهان مانده و هنوز دستگیر نشده اند وجود ندارد.

80 درصد مهاجران غیرقانونی که به ترکیه می آیند، افرادی هستند که از مرز عبور می کنند. حدود 500 هزار نفر از این افراد، افغان هستند. شمار افغان های دستگیر شده در ترکیه در سال 2019 از 201 هزار نفر فراتر رفت. به دلیل همه گیری کرونا، این تعداد در سال 2020 به حدود 50 هزار نفر کاهش یافت. در سال 2021 بازگشت افغان ها به ترکیه مجدداً شتاب گرفت و روندی نگران کننده آغاز شده است.

مزیت پناهندگان سوری

در گفتگوی قبلی ما گفتید که ما باید از آمدن افغان ها بترسیم نه سوری ها. چرا؟ شما در این موضوع چه خطراتی را می بینید؟

سوری ها چندین مزیت برجسته دارند:

1.آنها از جنگ و ناامنی فرار کردند و جامعه، واکنش مثبتی به این افراد دارد.  

2.سوری ها با خانواده های خود به ترکیه آمدند و ما زنان و کودکان را می بینیم و خود این تابلو، اطمینان بخش است.

3.سوری ها طی 10 سال گذشته در ترکیه رفتارها و حوادث مجرمانه و جنایتکارانه جدی ایجاد نکرده اند.

4.مهاجرین سوری، کار می کنند و روی پای خود ایستاده اند.

اما وقتی به تابلوی مهاجران افغان نگاه می کنیم، می بینیم که اغلب آنها مردان جوان هستند. در مورد پاکستانی ها و عراقی ها نیز شاهد همین وضعیت هستیم. هنگامی که مهاجرت شدید مردان رخ می دهد، جامعه، از حضور این همه مرد غریبه تنها، ناراحت و نگران می شود. ما در حال حاضر اطلاعاتی در مورد افغان ها و مهاجران غیرقانونی نداریم.

ما اکنون کم و بیش می دانیم که سوری ها کجا زندگی می کنند، در چه گروه سنی هستند و چه کار می کنند. اما چیزی درباره افغان ها نمی دانیم.

این تصور که «دولت کنترل مهاجرت نامنظم را از دست داده است» نیز بر مردم تأثیر می گذارد و یک فضای ترس و وحشت به وجود آورده است. بنابراین، مشکل مهاجرت غیرقانونی یک مساله جدی تر از ورود سوری ها است.

مدیریت این رویداد، به مراتب دشوارتر است. ما باید به طور کامل و دقیق، از امنیت مرزهای خود محافظت کنیم. برای تحقق این هدف، ما چاره ای جز همکاری با ایران و دیگر همسایگان خود نداریم.

محافظت از مرز، نیاز به همکاری همسایه

از نظر شما چگونه از مهاجرت نامنظم جلوگیری کنیم؟

ما باید از منظر جهانی، منطقه ای و کشور خودمان به این مساله بنگریم. در سطح جهانی، یک مشکل جدی وجود دارد و شاهد این هستیم که  حکومت های تمامیت خواه و بی ثبات، شرایطی به وجود آورده اند که منجر به مهاجرت و پناهندگی می شود.

در چنین شرایطی، این مساله بسیار مهم است که رابطه ما با همسایگانمان چه کم و کیفی دارد. فراموش نکنیم که محافظت از مرز، نیاز به همکاری همسایه دارد. کنترل مرز از هر دو طرف ضروری است. ما در حال تلاش برای امضای توافقنامه بازگرداندن آوارگان و پناهجویان غیرقانونی مرزی هستیم اما ایران تمایلی نشان نداده است.

البته این مساله از نظر فنی، ابعاد پیچیده تری دارد. ممانعت از ورود غیرقانونی و نامنظم، در کوتاه مدت آسان به نظر نمی رسد. ما سعی می کنیم دیوارهای مرزی بسازیم. ولی این هم کافی نیست. فرض کنید همه دیوار ساخته اند، اما در مورد کسانی که واقعاً مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند و مظلوم هستند، چه باید کرد؟

یک طرف ماجرا را نباید فراموش کرد. گفتن اینکه ما مرز را بسته ایم، همه چیز تمام شده است، ممکن است مصداقی از بی وجدانی و بی مسئولیتی در قبال انسان هایی باشد که واقعاً از ترس جان فرار کرده اند و به معنای واقعی کلمه، پناهجو هستند. در نتیجه ایجاد سازوکارهایی برای تمایز بین مهاجران غیرقانونی و پناهندگان واقعی یک اقدام بسیار ضروری است.

تولد 650 هزار نوزاد سوری در ترکیه

نگاه سیاستمداران به مهاجرت پناهندگان را چگونه می بینید؟

در هیچ کجای دنیا این همه مهاجر غیرقانونی در این مدت کوتاه وارد کشوری نمی شوند. جامعه ترکیه تا به امروز تاب آوری خوبی از خود نشان داده است.

سیاستمداران بیش از حد از این موضوع سوء استفاده نکردند، اما اخیراً، ما شاهد این هستیم که رفته رفته در یک روند تدریجی، این مشکل به یک ابزار سیاسی تبدیل می شود.

واضح است که در اینجا یک مشی و هدفمندی سیاسی وجود دارد. همه سعی می کنند سهمی از این فضای جدید به دست آورند. این موضوع، پیچیده تر و سخت تر می شود و نهایتاً به یک تنش سیاسی و لفاظی شدیدتر می انجامد.

تا سال گذشته پناهندگان و سوری ها موضوع سیاست ترکیه نبودند. در حال حاضر یک وضعیت رمانتیک به وجود آمده است!

دولت می گوید اگر بشار اسد برود، من این مشکل را حل می کنم. مخالفان همچنین می گویند اگر با اسد صلح کنیم، این مشکل حل خواهد شد. اما من می گویم که 10 سال گذشته است. 10 سال زمان کمی نیست و حالا عملاً یک دانش و آگاهی جامعه شناسی درباره سوری ها در ترکیه پدیدار شده است.

آنچه در سوریه اتفاق می افتد،  تقریباً مورد توجه سوری های ترکیه نیست و برایشان اهمیتی ندارد. اکنون آنها زندگی خود را در اینجا تشکیل داده اند. 650 هزار نوزاد سوری در ترکیه متولد شدند. 770 هزار کودک سوری در ترکیه به مدرسه می روند. بیش از یک میلیون سوری در ترکیه کار می کنند. امکان ندارد این افراد به یک باره عزم رفتن کنند و بگویند خداحافظ ما رفتیم.

اساساً در ماهیت مهاجرت، ماندن دائمی وجود دارد. پس از این همه سال، بازگشت داوطلبانه تقریباً غیرممکن است. اگر سیاستمداران بگویند که 4 میلیون نفر را جمع کرده و با استفاده از زور و قوه قهریه آنها را باز می گرداینم، چنین چیزی واقع بینانه نیست.

هم دولت و هم مخالفان باید با واقعیت روبرو شوند و با آن کنار بیایند. متأسفانه ماندگاری سوری ها در ترکیه، تبدیل به یک واقعیت شده است. شما نمی توانید از این فرار کنید.

در حال حاضر لازم است سیاست سازی ما، بر مبنای دائمی دیدن آنها باشد. اما متأسفانه ما با این سیاست سازی، فاصله داریم. اگر ما این سیاست ها را توسعه ندهیم، سطح رفتارها و واکنش های نژادپرستانه و تبعات آن را در ترکیه بالاتر خواهیم برد. برای حفظ آرامش و صلح و حفظ آینده خود، ما باید با آرامش بیشتری با مسئله سوری ها برخورد کنیم.

تصور کاروانسرا شدن ترکیه

به تازگی، در ترکیه یک زبان و ادبیات سوگیرانه و فضای قطبی شدن نسبت به مهاجران به وجود آمده است. چرا به اینجا رسید؟

در هر کشوری از جهان که این اعداد پناهجو و آواره وارد شوند، قطعاً مردم آن کشور می ترسند و شورش هایی رخ می دهد. این کاملاً واضح و قابل درک است که مردم ما در حال حاضر دچار وحشت شده اند.

سوری هایی که به ترکیه آمدند، از جنگ فرار کردند و با خانواده خود آمدند، اما در مورد افغان ها، این نگرش و قضاوت در جامعه ظاهر شد: ما نمی توانیم مرزهای خود را کنترل کنیم و ترکیه تبدیل به کاروانسرا شده است.

این همان چیزی است که مردم را عصبی کرد. متأسفانه همبستگی و دیدگاه مثبت جامعه در قبال سوری ها در 10 سال گذشته به دلیل مهاجرت غیرقانونی افغان ها از بین رفته است.

آمدن افغان ها و دردسر برای سوری ها

پناهندگان در ترکیه چه شکایات و ناراحتی هایی دارند؟

با آمدن افغان ها، مهاجرین سوری ساکن ترکیه، به شدت نگران شده اند. چرا که اولاً این تصور ایجاد شده که این مکان به مسافرخانه و گذرگاه موقت تبدیل شده است، دوم این که مردم ما هم نسبت به سوری ها نگران می شوند و گاهی همه را به یک چشم نگاه می کنند. همین مساله، مهاجر سوری را در شرایط سختی قرار داده است.

مساله فقط پول نیست

هزینه پناهندگان برای ترکیه چقدر است؟

محاسبه دقیق هزینه ها بسیار دشوار است. کار مدیریت پناهندگی، تنها مالی نیست. از نظر امنیت و خطرات اقتصادی نیز هزینه بر است.

همه کشورهای جهان می گویند مهاجران را بپذیرید اما کسی حاضر نیست پناهندگان را بپذیرد. تفاوت در این است: مهاجر، با هویت روشن و مدارک و نشان دادن توانمندی ها و پیشنهادهایش، می خواهد به کشور شما بیاید و در کنار شما کار و زندگی کند. مهاجر، با اجازه می آید و تحت کنترل و نظارت شماست. اما پناهنده، بدون اجازه می آید، ممکن است هیچ توانمندی و دانش خاصی نداشته باشد، هدفمند نیست و هزینه های جدی بر کشور میزبان تحمیل می کند.

سال گذشته ، اتحادیه اروپا 2 میلیون مهاجر را قبول کرد اما فقط  25 هزار پناهجو پذیرفت. همه از دست پناهندگان فرار می کنند.

گفته می شود که قرار است اتحادیه اروپا 3 میلیارد یوروی دیگر به خاطر موج جدید پناهجویان ترکیه بدهد. بیایید فرض کنیم: اگر ترکیه مبلغ  50 میلیارد یورو به اتحادیه اروپا دهد، حاضرند 1 میلیون نفر از همین پناهجویان را بپذیرند؟ البته که خیر.

هیچ کشوری از اتحادیه اروپا چنین چیزی را نمی پذیرد. مساله فقط پول نیست. حتی اگر پول داشته باشید باز هم باید از مهاجران غیرقانونی دوری کنید. ما نمی دانیم پس از ورود این همه مهاجر نامنظم و غیرقانونی چه اتفاقی برای ما می افتد و دچار چه تبعاتی خواهیم شد. نگرانی مردم از همین جا نشأت می گیرد.

انتهای پیام/