عربستان و امارات در مسیر واگرایی

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از مرکز مطالعاتی الجزیره، پس از یک دوره طولانی هماهنگی در روابط عربستان سعودی و امارات ، که به سطح ائتلاف در یمن و پرونده‌های دیگر رسید، این روابط به سمت تنش‌ها کشیده شد.

اختلافات مرحله‌ای که در جولای 2021 میان امارات و عربستان بر اثر توافق نفت در اوپک پلاس ظاهر شد مربوط به دیدگاه متفاوتی از منافع و نیازهای دو کشور است و به وجود درگیری‌ها یا بحران‌ها در روابط آنها مربوط نمی‌شود.این تنش‌ها بر نگرش‌ها و جهت‌های دو کشور نسبت به آینده نیز تاثیر می‌گذارد.

بر اساس داده های سال 2019 ، عربستان سعودی بزرگترین کشور در شورای همکاری خلیج فارس است: جمعیت آن 34.2 میلیون نفر است که حدود 40 درصد آنها خارجی هستند. تولید ناخالص داخلی این کشور 792.9 میلیارد دلار و متوسط درآمد سرانه 23.13 هزار دلار است و تجارت خارجی آن حدود 63.66 درصد از تولید ناخالص داخلی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی 1.71 درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد.

عربستان سعودی با ظهور «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی شاهد تغییراتی بود. وی چندین چشم انداز و ابتکار برای معرفی مجدد کشور به جهان عرب ارائه داد.

در مورد امارات ، این کشور دومین کشور بزرگ در شورای همکاری خلیج فارس است و در حال ارائه ابتکارات و اجرای چندین پروژه برای تبدیل شدن به یک بازیگر منطقه‌ای است. بر اساس داده‌های سال 2019 ، جمعیت این کشوربه 9.77 میلیون نفر رسید که حدود 70 درصد آنها خارجی هستند. تولید داخلی آن 421.1 میلیارد دلار و متوسط درآمد سرانه 43.1 هزار دلار برآورد شده است. تجارت خارجی آن حدود 160.94 از تولید ناخالص داخلی را شامل می‌شود و سرمایه گذاری مستقیم خارجی به کشور وارد می‌شود که 3.78 درصد از کل ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد.

آنچه امارات متحده عربی را متمایز می‌کند این است که این کشور جاه طلب است که برای ترویج همه شاخص‌های پایدار که آن را به یک بازیگر منطقه ای تبدیل می‌کند ، تلاش می‌کند و جاه طلبی رهبری آن تنها به وضعیت اقتصادی محدود نمی‌شود ، بلکه اکنون به نقش‌های سیاسی و امنیتی نیز کشیده شده است.

پرونده‌های مشترک میان امارات و عربستان

تاریخ روابط عربستان با امارات در سال 1971 با استقلال امارات آغاز شد . عربستان سعودی به عنوان برادر بزرگتری برای کشورهای حوزه خلیج فارس ، قبل از تشکیل شورای همکاری خلیج فارس ظاهر شد.

در هزاره جدید ، جاه طلبی‌های دو کشور در ارتباط با وقایع زیر افزایش یافت: سپتامبر 2001 ، اشغال عراق در آوریل 2003 ، پروژه خاورمیانه بزرگ 2003 ، به اصطلاح بهار عربی 2011 ، سپس ظهور داعش در سال 2013 و این رویدادها با بحران اقتصادی جهانی در سالهای 2009 و 2020 همراه شد که روابط دو کشور را بر روی همکاری ، هماهنگی و تنش‌ها باز کرد و مهمترین پرونده‌های آن عبارتند از:

1. روابط تجاری میان دو کشور با مبلغ 19.44 میلیارد دلار در سال 2018 و حدود 17.85 میلیارد دلار در سال 2019 ، و اگر تجارت منطقه آزاد به آن اضافه شود ، این رقم به 30.8 میلیارد دلار می‌رسد و تراز تجاری به نفع امارات متحده عربی است که حدود 4.3 میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم عربستان در آن وجود دارد و 4،459 علامت تجاری سعودی در امارات ثبت شده است. بر اساس آمارهای سال 2019 ، در حالی که امارات متحده عربی حدود 9.3 میلیارد دلار در عربستان سعودی در 122 پروژه سرمایه گذاری می‌کند ، بانک‌های اماراتی 14.6 میلیارد دلار در عربستان سعودی سرمایه گذاری می‌کنند.

همکاری در تعدادی از پرونده‌های امنیتی از جمله: پرونده یمن ، محاصره قطر ، همکاری در چارچوب اتحاد بین‌المللی برای امنیت و حفاظت از آزادی کشتیرانی دریایی در خلیج در سال 2019 و همکاری در پرونده‌های سوریه ، مصر و لیبی نیز بوده است.

اما این همکاریها و روابط تجارت باعث نمی‌شود که بگوییم این روابط به سطح اتحاد رسیده است؛ بلکه این نوع روابط تنها همکاری سیاسی است که تنش‌ها و اختلاف نظرهایی میان دو طرف آشکار می‌شود.

مبانی روابط عربستان و امارات

با وجود همکاری میان امارات و عربستان ، چندین اختلاف تحت عنوان اختلاف مرحله‌ای و رقابت وجود دارد.

هنوز درآمد هر دو کشور متکی به نفت است . کاهش قیمت نفت و هزینه‌های بالای تعاملات منطقه‌ای باعث شد تا اوپک و کشورهای تولید کننده از جمله روسیه و مکزیک بین سپتامبر و دسامبر 2016 با کاهش تولید موافقت کنند. این امر بین دسامبر 2019 تا آوریل 2020 موافقت شد که 10 میلیون بشکه در روز با افزایش تدریجی تولید تا آوریل 2022 کاهش یابد . امارات متحده عربی با این امید موافقت کرد که این اقدام موقت باشد و کاهش یابد. بنابراین در ژوئیه 2021 ، نظر عربستان سعودی برای ادامه این توافق مثبت بود در حالی که امارات متحده عربی خواست تا سهم تولید خود را متناسب با ظرفیت تولید خود افزایش دهد و همین امر موجب اختلاف نظر شد.

در ژوئن 2017 ، عربستان سعودی و امارات متحده عربی ، همراه با بحرین و مصر ، به محاصره قطر روی آوردند که عربستان سعودی برخلاف تمایل امارات خواست به تدریج به محاصره قطر پایان دهد.

اختلافی در مدیریت پرونده یمن ظاهر شد. امارات متحده عربی برای مقابله با انصارالله با عربستان سعودی همکاری کرد اما هدف آن مقابله با جریانات اسلامی در جنوب یمن و دستیابی به خروجی در آبراهه‌های دریای عربستان و خلیج عدن بود. امارات در ژوئیه 2019 ، عقب نشینی تدریجی نیروهای خود را آغاز کرد عربستان سعودی به طور غیر مستقیم از خلال توئیت‌های برخی فعالان سعودی ، از جمله « علی الشهابی» تصمیم اماراتی را تحت تأثیر شتابزدگی و عدم هماهنگی با متحدانش نشان داد.

بر اساس گزارش « امیرخان» اقتصاددان در بانک ملی عربستان در اولویت‌های اقتصادی دو کشور از جمله جذب شرکت‌های بین‌المللی اختلافاتی وجود دارد.

در ژوئیه 2021 ، عربستان سعودی پروازهای خود از امارات را متوقف کرد ، که این امر برای جلوگیری از انتقال ویروس کرونا توجیه شد و خطوط هوایی امارات با توقف همه پروازهای بین دو کشور واکنش نشان داد.

عربستان از واردات کالاهای تولید شده توسط شرکتهای منطقه‌ای و همچنین محصولات صنعتی که ارزش افزوده داخلی آنها کمتر از 40 درصد است، جلوگیری کرد و این امر موجب خسارت به امارات شد.

چندین پرونده بین دو کشور وجود دارد که برخی از آنها دارای جنبه‌های متفاوت است که اغلب با دیپلماسی شخصی حل و فصل می شود.

تمایل ولیعهد سعودی برای تبدیل کشورش به یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در کنار بلندپروازی« محمد بن زاید» ولیعهد امارات به رقابت در منطقه تبدیل شده است.

هر دو کشور روی رشد ظرفیت اقتصادی غیر نفتی حساب می‌کنند. این امر نه تنها با نزاع بر سر سهام نفت ، بلکه با به دست آوردن درآمدهای بیشتر نفت برای آغاز مرحله تنوع اقتصادی همراه است. عربستان سعودی معتقد است که برای اطمینان از قیمت مناسب باید عرضه را کنترل کرد. امارات متحده عربی معتقد است که سهمیه‌ها باید بر اساس ظرفیت تولید برآورد شود .

طی چندین دهه، امارات قادر به جذب سرمایه گذاری‌های خارجی بود و شرکت‌های بین المللی را به خود جذب کرد. همچنین به کریدوری برای تجارت ترانزیتی و تجارت مونتاژ تبدیل شد. عربستان سعودی برای توسعه اقتصاد در چشم انداز 2030 دیر حرکت کرد تا درآمد غیرنفتی را به حداکثر برساند.

آینده امارات و عربستان

جایی برای صحبت در مورد احتمال درگیری بین آنها در آینده نزدیک وجود ندارد. زیرا دو کشور در مرحله تغییرات هستند و هر یک از آنها برای دستیابی به منافع وسیع خارجی تلاش می‌کنند و وقوع تنش‌ها و اختلاف‌ها میان آن‌ها امری طبیعی است که ادامه دارد و هنوز پرونده‌هایی از جمله تعیین مرز وجود دارد که نشان می‌دهد سیاست‌های امارات متحده عربی با سیاست عربستان در آینده سازگار نیست.

در آینده پیش بینی می‌شود که روابط دو کشور به سمت دور شدن از همکاری و نزدیک شدن به وضعیت رقابت اقتصادی پیش می روند و احتمال دارد که مناسبات میان دو کشور به پایان برسد.

انتهای پیام/