نگاهی به نگرانی‌های مهم طالبان در مورد ترکیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سخنان دیروز ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان، آب پاکی را بر دستان اعضای تیم اردوغان ریخت، چرا که به طور شفاف اعلام کرد:«نیازی به حضور نظامی سربازان ترک در کابل نیست. ما خودمان از فرودگاه کابل محافظت می کنیم».

ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان  که در کابل کنفرانس مطبوعاتی برگزار کرد، با قدرت و طمانینه، 31 آگوست را به عنوان آخرین مهلت خروج نظامیان آمریکایی دانست و اعلام کرد که این موضوع، از سوی طالبان خط قرمز تلقی می شود.

مجاهد، پشت بند این سخنان، در پاسخ به سوالی درباره حضور سربازان ترک در افغانستان که در روزهای اخیر مورد بحث قرار گرفته است، چنین گفت:«ما روابط خوبی با ترکیه داریم. ما می خواهیم این روابط خوب را حفظ کنیم. ترکیه یک کشور مسلمان است و دولت آن یک دولت مسلمان است. ولی ما قبلاً نظر خود را در مورد ماندن سربازان ترک در افغانستان اعلام کرده ایم. تعیین مهلت 31 آگوست، شامل حال آنان نیز می شود. نیازی به ماندن سربازان ترک در این کشور نیست و سربازان ترک هم باید 31 آگوست بروند. تمدید مهلت تخلیه را قبول نکردیم. ما می خواهیم نیروهای خارجی تمام روند تخلیه نیروها را تا 31 آگوست تکمیل کنند».

سخنان ذبیح الله مجاهد، طنین صحبت های 3 روز پیش ژنرال خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه را تداعی می کند که گفته بود:«اگر اوضاع غیرعادی شود یا برادران افغان از ما بخواهند، ظرف مدت 24 ساعت می توانیم افغانستان را ترک کنیم و تمام تدابیر لازم برای خروج سریع، برنامه ریزی شده است».

صحبت های اولتیماتوم وار سخنگوی طالبان در حالی بیان شده که تلاش تیم امنیتی حلقه نخست یاران اردوغان برای مذاکره با طالبان ادامه دارد و چاووش اوغلو اعلام کرده که با همه طرف ها در حال مذاکره است.

شواهد نشان می دهد که همه امید ترکیه در این بازی، به وساطت و پادرمیانی پاکستان است و آرزومند آن است که طالبان از پاکستان حرف شنوی کامل داشته باشند و به ماندن سربازان ترک، رضایت دهند.

دو نگرانی مهم طالبان در مورد ترکیه

چند ماه پیش و در زمانی که ایده برگزاری کنفرانس صلح در استانبول از سوی دولت ترکیه مطرح شد، به بن بست رسیدن مذاکرات دوحه و تلاش برای استقرار صلح، به عنوان اصلی ترین اهداف و انگیزه های دستگاه دیپلماسی آنکارا از سوی مولود چاووش اوغلو، مطرح شد. اما خیلی زود مشخص شد که اعضای دفتر سیاسی طالبان، تمایلی برای سفر به استانبول  ندارند و می خواهند کار را در دوحه یکسره کنند.

حالا هم که در آستانه تاسیس حکومت هستند، دو نگرانی مهم در مورد ترکیه دارند:

1.خوی قلمروگشایی و اشغالگری: یکی از مهم ترین نگرانی ها و دغدغه های طالبان در مورد ماهیت حضور ترکیه در خاک افغانستان به چند و چون حضور ترکیه در کشورهای دیگر باز می گردد.

 بدون تردید طالبان آنقدر باهوش هست که بتواند کارنامه حضور برون مرزی نیروهای مسلح ترکیه در کشورهای دیگر را بررسی کند و به این نتیجه برسد که ترکیه گذشته از ماموریت هایی که در چهارچوب عضویت در ناتو در کشورهای مختلف اجرا کرده، در برخی از مناطق و کشورها نیز به طور آشکار، حضوری اشغالگرانه داشته که نمونه بارز آن سوریه است.

در مقابل، طالبان خود را به عنوان جنبشی ضدآمریکایی تلقی می کند که مهمترین اصل گفتمان آن، پایان دادن به اشغالگری و حضور بیگانه است و در نتیجه در خوشبینانه ترین شرایط ممکن، در صورتی که بخواهد حضور ترکیه را بپذیرد، این امر منوط به برخی از تعهدات خاص خواهد بود که ترکیه را در قبال وظایف و مدت حضور و چند و چون نظارت بر مأموریت، پایبند کند.

در نتیجه اگر ترکیه در این مورد تعهد خاصی به طالبان ندهد، در مورد خروج، ضمانتی وجود نخواهد داشت و طبیعی است که طالبان از این بابت نگران باشد.

2.ملی گرایی ترکی، مداخله و سهم خواهی: دومین نگرانی مهم طالبان در مورد ترکیه که نمی‌توان آن را موضوعی ساده تلقی کرد، توجه به سخنان دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی است که به عنوان رهبر تندترین جریان راست افراطی ملی‌گرایانه ای ترکیه با اردوغان شراکت سیاسی دارد و همراه با او، ائتلاف جمهور را شکل داده است.

باغچلی، حضور در افغانستان را به معنی تضمین امنیت آناتولی قلمداد کرده و در تحلیل های اجتماعی و سیاسی خود در مورد افغانستان، چنین ادعا کرده که 8 میلیون نفر از شهروندان افغانستان (ازبک ها، ترکمان ها و ایرماق ها) ترک هستند و دولت ترکیه در قبال سرنوشت آنان مسئولیت تاریخی دارد. البته مشخص نیست در شرایطی که در دو دهه اخیر، افغاستان همواره دچار ناامنی و ناآرامی بوده، باغچلی چگونه به عدد 8 میلیون نفر رسیده است.

معنی ساده و روشن شریک اردوغان در مورد بافت جمعیتی ترک ها در افغانستان، گذشته از آن که تمایلی استثمارگرانه دارد و می‌خواهد موضوع ملی گرایی و نژادپرستی ترکی را برجسته کند، در عین حال نگاهی به پدیده سهم‌ خواهی در آینده ساختار سیاسی و اجرایی افغانستان دارد.

طالبان نگران آن است که ترکیه بخواهد با این گفتمان در آینده‌ ای نزدیک برای اعمال فشار و نفوذ بر کابل تلاش کند و به بهانه حضور 8 میلیون شهروند ترک، برای آنان سهم بیشتری بخواهد.

این در حالی است که طالبان خود را یک حرکت اسلامی می ‌داند و بعید است که در مورد تقسیم قدرت در ساختار سیاسی، توجه به میزان جمعیت اقوام، تعیین کننده سهم آنها در میزان قدرت باشد. کما این که با وجود ترک تلقی شدن ازبک‌ها و حضور برخی از چهره‌های ازبک در صفوف طالبان، نمی‌توان این واقعیت تاریخی را انکار کرد که طالبان یک کینه و نفرت تاریخی نسبت به مارشال عبدالرشید دوستم و پسران او دارد که به عنوان مهمترین چهره های ازبک مورد حمایت دولت ترکیه شناخته می شوند.

در پایان باید گفت، با وجود تاکید مکرر مقامات طالبان بر ضرورت خروج سربازان ترک از خاک افغانستان، تیم اردوغان همچنان به دنبال چانه زنی است و می خواهد هر طور شده، راهی برای کسب رضایت طالبان، پیدا کند.

حال باید دید، آیا طالبان، در قبال برخی امتیازات احتمالی، چنین مجوزی به ترکیه می دهد، یا در فازها و مقاطع آتی، مسیرهای دیگری پیش روی همکاری و تعامل بین طالبان و ترکیه، به وجود خواهد آمد. اما در هر صورت، در مقطع کنونی، می توان به این نکته بسنده کرد که رسانه های تحت امر حزب حاکم ترکیه، مساله حضور در افغانستان را چنان حماسی و شعاری  جلوه داده اند که اگر واقعاً نظامیان ترکیه ناچار به خروج شوند، احزاب مخالف اردوغان، چنین چیزی را به عنوان سند و نشانه ای از یک شکست منطقه ای، به چالش خواهند کشید.

انتهای پیام/