به یاد حسین پناهی؛ بازیگری با زندگی پررمز و راز / ماجرای حسین پناهی دوم چه بود؟+فیلم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، امروز زادروزِ هنرمندی است که هنوز هم بسیاری با ابعادِ پنهان او آشنا نشدند. هرچند که بعد از مرگِ او،‌ بعضی از همکارانش هم متوجه شدند «حسین پناهی» چقدر چهره تأثیرگذار و ماندگاری در حوزه علم، ادب، معرفت، شعر و موسیقی است. او را تنها به بازی در چند سریال و فیلم می‌شناسند مخصوصاً تئاتر "دو مرغابی در مه" که بعدهاً به کارگردانی تلویزیونی رسول نجفیان تبدیل به تله تئاتری تلویزیونی شد. او آن‌قدر در این نمایش درخشید که بسیاری هنوز او را با این کارِ درخشان به یاد می‌آورند.

با وجودِ انتشار بسیاری از کتاب‌های شعر حسین پناهی بعد از مرگِ او، هنوز هم افرادی هستند که با ابعادِ پنهان زندگی‌اش آشنا نیستند. حسین پناهی در واقع شخصیتی مشهور اما گمنام بود که با ذوق و قریحه هوشمندانه‌اش در چند وادی خوش درخشید. او در سن 48 سالگی درگذشت اما آثار و برکات فراوانی را از زندگی خود به یادگار گذاشت. او هم اینک محبوب دل‌های ایرانیان و به ویژه هنردوستان و هنرمندانی است که دل در گرو هنر نهاده‌اند.

حسین پناهی به روایت دوربین- کارنامه‌ پررمز و رازِ یک هنرمند

او متولد ششم شهریورماه 1335 در دژکوه  از توابع شهر سوق در استان کهگیلویه و بویراحمد و چهاردهم مردادماه 1383 به علت سکته قلبی درگذشت و در قبرستان زادگاهش به خاک سپرده شد. او را می‌توان یکی از اندیشمندان حوزه فرهنگ، ادبیات و هنر عنوان کرد که پس از اتمام تحصیل در بهبهان به توصیه و خواست پدر برای تحصیل علوم دینی به شهر قم رفت و در حجره‌ای در مدرسه علوم دینی آیت‌‌الله گلپایگانی در قم ساکن و مشغول به تحصیل شد.

پناهی بازیگری را نخست از مجموعه تلویزیونی محله بهداشت آغاز کرد. سپس چند نمایش تلویزیونی با استفاده از نمایشنامه‌های خودش ساخت که مدت‌ها در محاق ماند. با پخش نمایش "دو مرغابی در مه" از تلویزیون که علاوه بر نوشتن و کارگردانی، خودش نیز در آن بازی می‌کرد، خوش درخشید و با پخش نمایش‌های تلویزیونی دیگرش مورد توجه مخاطبان خود قرار گرفت.

نمایش‌های دو مرغابی در مه و یک گل و بهار که پناهی آنها را نوشته و کارگردانی کرده بود، بنا به درخواست مردم به دفعات از تلویزیون پخش شد. در دهه شصت و اوایل دهه هفتاد، او یکی از نوآورترین نویسندگان و کارگردانان تلویزیون بود. به دلیل فیزیک کودکانه و شکننده، نحوه خاص سخن گفتن، سادگی و خلوصی که از رفتارش می‌بارید و طنز تلخش بازیگر نقش‌ های خاص بود. اما حسین پناهی بیشتر شاعر بود؛ و این شاعرانگی در ذره‌ذره جانش نفوذ داشت. نخستین مجموعه شعر او با نام من و نازی در 1376 منتشر شد. این مجموعه شعر تاکنون بیش از بیست بار تجدید چاپ و به 6 زبان زنده دنیا ترجمه شده‌است.

اثری عجیب و غریب به نام "سایه خیال"

سال 1366 برای اولین بار کاری سینمایی بازی کرد؛ در سریال "گرگ‌ها" و"رعنا" ایفای نقش کرده و بیش از هرچیز فیلم "سایه خیال" او مورد استقبال قرار گرفت. حتی برای این فیلم دیپلم افتخار بهترین بازیگر جشنواره فجر را به خودش اختصاص داد. در فیلم سینمایی مهاجر  و هنرپیشه ایفای نقش کرد. نقشِ قابل تأملی در "روز واقعه" داشت و سریالی تحت عنوان "بی‌بی‌یون" را برای تلویزیون نوشت و کارگردانی کرد. سریالی که توقیف شد و بعد از چند سال نسخه سانسور شده آن از تلویزیون به نمایش گذاشته شد.

یکی از بازی‌های جالب حسین پناهی به سریال "دزدان مادربزرگ" برمی‌گردد. در فیلم سینمایی "کشتی یانونی" سکانس‌های جذابی از او دیده‌ایم و در نوشتنِ فیلمنامه سریال "امام علی" و برخی از دیالوگ‌هایش خصوصاً نقش آن عاشق امیرالمومنین (عبدالله بن خباب) و شهادتش توسط خوارج را خودش نوشته است. سریال "یحیی و گلابتون" و مجموعه "آژانس دوستی" بیش از بقیه کارها دیده شدند. در "روزگار قریب" کیانوش عیاری هم نقش ایفا کرد.

صحبت‌های قابل تأمل مسعود جعفری جوزانی درباره حسین پناهی

او در این سال‌ها مجموعه کتاب‌ها، اشعار و آلبوم دکلمه‌هایی همچون "سال‌هاست که مرده‌ام" و دکلمه آخرین سروده‌هایش به نام "سلام، خداحافظ"، "ستاره‌ها" و "راه با رفیق" منتشر کرده است. مسعود جعفری جوزانی کارگردان صاحب‌نامِ سینما و تلویزیون از نزدیک‌ترین دوستان حسین پناهی بود. او حسین پناهی را بیش از هر چیز «شاعر» و «عارف» می‌داند و می‌گوید، همه وجوه زندگی‌اش تحت تأثیر این روحیه‌ شاعرانه‌اش بود. حسین پناهی عزیز همواره می‌گفت، بیش‌ از این که در زمان حیاتم جهان من و نوشته‌هایم را درک کنند، پس از مرگ مرا خواهند فهمید. به نظرم هنوز مانده تا تمام وجوه شخصیتی و آثارش فهم شود.

او همچنین درباره حسین پناهی گفته است: حسین پناهی بیش از هرچیز برای من «شاعر» بود. حتی بازیگری‌اش هم تحت تأثیر این نگاه و منش شاعرانه بود. نمایشنامه‌هایش هم فضا و روایتی شاعرانه دارد. وقتی فیلمنامه «سایه خیال» را برای او نوشتم و گفتم نقش اول را باید بازی کند، خندید و گفت: من نه موی بور دارم و نه چشم زاغ. چگونه می‌خواهید یک هلوی پلاسیده را نقش اول فیلم کنید؟ او در آن نقش خوش درخشید و با اقبال خیلی خوب مردم هم روبه‌رو شد.

ماجرای حسین پناهی دوم چیست؟

علی اکبر سلطانعلی بازیگر نقش "رستم" در مجموعه مختارنامه و خواننده تیتراژ آغازین این سریال اهل روستای خیج شهرستان شاهرود و پسر عمه داوود میرباقری کارگردان این مجموعه تاریخی است. سلطانعلی که صدایش را برای اولین بار در تیتراژ سریال مختارنامه شنیده شد مدرس موسیقی فولکلور است. برخی او را حسین پناهی دوم می‌دانند. با همان سبک خاص زندگی؛ دلی بی‌قرار و عاشق و ذهنی هوشیار. اکبر سلطانعلی؛ همانی که صدایش برای اولین بار در تیتراژ سریال مختارنامه شنیده شد و این گمانه را به وجود آورد که خواننده‌ای‌ حرفه‌ای و نام‌ آشناست.

او درباره این نکته که بسیاری او را شبیه به حسین پناهی می‌دانند، می‌گوید: حسین پناهی یکی از رفقای صمیمی من بود. قبل از این که از دنیا برود سالی چند بار همدیگر را می‌دیدیم. او و من هر دو روستایی‌ هستیم. پناهی اهل لرستان است و من اهل سمنان. فکر می‌کنم روحیاتمان هم شبیه باشد. بازی خود من همین شکلی است، نمی‌خواستم شبیه او بازی کنم. وقتی از او سؤال می‌کنیم که شما هم مثل حسین پناهی شاعر هستید، تأکید دارد من هم شعر گفته‌ام، اما کتاب شعر چاپ شده ندارم. برای دل خودم شعر گفتم.

حسین پناهی در نمایی از سریال امام علی(ع) و محمد بیک‌زاده تهیه‌کننده

فیلمنامه‌نویسی و بازیگری حسین پناهی در سریال امام علی(ع)

داریوش ارجمند که چند صباحِ قبل درباره سریال امام علی(ع) با خبرنگار تسنیم  گفت‌وگو کرده بود به دیالوگ‌های این سریال اشاره کرد و گفت:  جالب است امروز دیالوگ‌های سریال "امام علی(ع)" جزئی از ادبیات مردم و اهل‌قلم شده‌ است؛ دیالوگ‌هایی که داود میرباقری و حسین پناهی روزها و ماه‌ها برای آن زحمت کشیدند تا نه خیلی پیچیده و فلسفی و نه آن‌قدر ادبی و سنگین باشد که فقط خواص از آن سردرآورند. دیالوگ‌ها در حد فهم عموم نوشته شده، بی‌آنکه حرمت کلام شکسته شود. دیالوگ‌های این اثر بیشتر به شعر می‌ماند و بی‌شباهت به نثر نهج‌البلاغه و صنعت سجع موجود در آن نیست، تکه تکه پلان‌هایش به‌عنوان مرجع در مراسم روزها و شب‌های قدر و شهادت امام علی(ع) به کار برنامه‌سازان تلویزیونی می‌آید.

او همچنین خاطرنشان کرد: از طرفی دیگر حضور حسین پناهی در سریال امام علی(ع) بسیار تأثیرگذار بود. خداوند این بازیگر و نویسنده پژوهشگر را بیامرزد که واقعاً نابغه‌ای بی‌نظیر بود، همچنین انوشیروان ارجمند، مهدی فتحی، بهزاد فراهانی و جمشید مشایخی که همه آدم‌های بزرگی بودند و این تیم عجیب و غریب آمدند تا ارادت‌شان به امام علی(ع) را به‌نحو فرهیخته‌ای، فریاد کنند.

محمد بیک‌زاده همچنین در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم  درباره حسین پناهی توضیح می‌دهد: ما دو دسته هنرمند داریم. یک دسته ذوقی‌اند و یک دسته هم فکر می‌کنند صاحب ذوق‌اند. حسین پناهی جزو دسته اول است و این دسته بسیار اندک‌اند. رفتارشان با اجتماع همخوان نیست؛ حسین پناهی هم بیشتر جامعه‌گریز بود. بنابراین اداره این نوع افراد جلوی دوربین بسیار کار سختی است. بنابراین نقشی را باید به این نوع افراد سپرد که خودشان باشند. واقعاً امکان نداشت کارگردانی بخواهد از حسین پناهی نقشی را بگیرد که خودش می‌خواهد. چرا که این نوع افراد درکی که خودشان از نقش دارند را جلوی دوربین ایفا می‌کنند.

شخصیتی در سریال "امام علی(ع)" آفریده حسین پناهی بود

او در خصوص نقش عبدالله بن خباب و نوشتنِ دیالوگ‌هایش توسط خود حسین پناهی، گفت: در فیلمنامه کنارِ داود میرباقری بود و مخصوصاً بخشِ نقش عبدالله بن خباب را خودش نوشت. نکات تأثیرگذاری را در جلسه مطرح می‌کرد و کارگردان (داود میرباقری) از آن بهره می‌برد. چرا که آن شخصیتِ فلسفی بود و این شخصیت را خودش آفرید؛ این مشخصات در تاریخ وجود خارجی ندارد و آفریده حسین پناهی بود.

بیک‌زاده در پاسخ به این سؤال که از میانِ بازیگران و کاراکترهای سریال امام علی(ع) کدام بازی و یا کدام شخصیت را بیشتر می‌پسندید، خاطرنشان کرد: حسین پناهی نقطه نقطه وجودش مذهبی بود و به شدت ارادتمند حضرت علی(ع) بود. به بازی مهدی فتحی و نقش عمر و عاص بسیار علاقه داشت و بارها این بازیگر را مورد تحسین قرار می‌داد.

کاری عجیب و غریب به نامِ "دو مرغابی در مه"/ بهترین تله تئاتر تاریخ تلویزیون ایران

این تهیه‌کننده قدیمی سینما و تلویزیون به کار عجیب و شاعرانه "دو مرغابی در مه" اشاره کرد و گفت: این کار را بسیار دوست دارم و به اعتقاد من بهترین کار حسین پناهی به حساب می‌آید. حسین یک شاعرانگی داشت که در حرکات و سکنات خودش هم بود و بیشتر این ویژگی‌ها در نقشِ او دیده می‌شود. توصیه می‌کنم این کارِ پناهی را ببینید و ذوق و خلاقیت این بازیگر در این کار به چشم می‌خورد. نقش نویسنده‌ای را بازی کرد که در تخیّل خودش نویسنده بزرگی است و هنوز هم کتاب سفید و نوشته نشده‌ای است. به جرأت می‌توان بگویم این تله‌تئاتر مهمترین تله‌تئاتر تاریخ تلویزیون ایران است.

او درباره اینکه برخی در سریال‌های جدید و قدیمی‌تر به گونه‌ای ادای حسین پناهی را درمی‌آورند، گفت: حسین پناهی شبیه کسی نیست و بیشتر شبیه خودش است. حسین یک قیافه نبود بلکه یک رفتار بود و اندیشه‌های خاصی داشت که کمتر تکرار می‌شود. اگر در کارنامه‌اش برخی از کارها را می‌بینید که قابل تأمل است، به خاطر پول کار می‌کرد تا خرج زندگی‌اش را درآورد.

گزارش از مجتبی برزگر

انتهای پیام/