وزارت خارجه دولت سیزدهم باید بر روی دیپلماسی اقتصادی با اولویت کشورهای همسایه تمرکز کند
جمعی از کارشناسان حوزه روابط بین‌الملل با حضور در برنامه «بدون توقف» شبکه سه سیما، به بحث در خصوص موضوعاتی از جمله استفاده از ظرفیت وزارت خارجه برای برقراری دیپلماسی اقتصادی، واقع‌نگری در خصوص تعامل با کشورها پرداختند.
به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم، جمعی از کارشناسان حوزه روابط بین‌الملل با حضور در برنامه «بدون توقف» شبکه سه سیما، به بحث در خصوص موضوعاتی از جمله استفاده از ظرفیت وزارت خارجه برای برقراری دیپلماسی اقتصادی، واقع‌نگری در خصوص تعامل با کشورها و تقویت دیپلماسی عمومی و قدرت رسانه‌ای دولت پرداختند.
در ابتدای برنامه با اشاره به اینکه چینی‌ها در تعاملات خود با حوصله و برعکسِ ما با راهبرد مشخص جلو می‌آیند، عنوان شد: آنها برایشان مهم است که توافق راهبردی که ایجاد کنند واقعا اصالت داشته باشد یعنی اگر احساس کنند که قرار است به عنوان یک برگ امتیاز با آنها بازی شود، توسعه روابط را ملغی می‌کنند، اتفاقی که در خصوص توافق ما با آنها افتاد و برخلاف درخواست چینی‌ها توافق منتشر شد تا به آمریکا بفهمانیم که طرف سومی هم برای همکاری با ما وجود دارد، لذا آنها هم اذعان کردند که شما به دنبال توافق نیستید و فقط می‌خواهید سیگنال بفرستید و همین مسئله باعث شد که توافق با چین هم شش ماه عقب بیفتد.
همچنین در ادامه نیز مطرح شد: از سال 2015 چین تمام قراردادهایش با کشورها را محرمانه نگه داشته، لذا تصور نکنیم که این نگاه ظالمانه و ضدمنافع ملی ماست، چون این رفتار آنها فقط به دلیل ترس از مقابله و سنگ‌اندازی آمریکاست. پس مهمترین ویژگی وزارت خارجه یک کشور داشتن دیدگاهی راهبردی نسبت به مسائل است نه دید مقطعی، سلیقه‌ای و حزبی که ما در هشت سال گذشته داشتیم، از دیگر ویژگی‌های وزارت خارجه نیز هوشمندی و توان فنی است، سیاستی که آمریکا برای ما طراحی کرده می‌طلبد که ما هم در برابر آن هوشمندانه برخورد کنیم.
در ادامه با اشاره به اینکه مهمترین نقطه ضعف دولت سابق که در سیاست داخلی ضررهایش را در حوزه اعتماد عمومی نشان داد و در عرصه سیاست خارجی هم باید به آن دقت شود دیپلماسی عمومی و صحبت صادقانه با مردم است، تأکید شد: مثل اینکه تا آنجا که قابل بیان است بخش‌های قرارداد چین را برای مردم روشن کنند تا مردم فکر نکنند کشور را به چین فروخته‌اند. لذا دولت جدید باید هم دیپلماسی عمومی و هم قدرت رسانه‌ای‌اش را در جهان تقویت کند، البته از طرف دیگر نباید ساده‌انگاری کنیم و اینچنین تلقی شود که این‌بار با شرق می‌بندیم همه چیز حل می‌شود، اتفاقا سیاست خارجی نیازمند یک واقع‌نگری و توجه جدی است، برای همین می‌گویم در اولویت‌بندی همسایگان و بعد چین و کشورهای دیگر اهمیت دارند چون باید واقع‌نگر باشیم.
در بخش دیگر برنامه به موضوع شایعات منتشر شده در جامعه پرداخته و تصریح شد: ما در جامعه به لحاظ سواد رسانه‌ای مشکل داریم، چراکه مردم همه اخبار جعلی و هجمه‌ها را سریع باور می‌کنند و همین برای ما در بُعد ارتباطات بین‌المللی با کشورهای همسایه هم مسئله‌ساز می‌شود، اساسا در بحث جنگ ادراکی فرماندهی ما ضعیف است.
همچنین از دیگر موضوعات مورد بحث در این برنامه، ارائه بهترین راهبرد در ارتباط با کشورهای منطقه در زمینه اقتصادی بود که در این خصوص مطرح شد: ما اول باید وزارت خارجه را از پرونده سنگین هسته‌ای آزاد کنیم، چون این انتقال از سال 92 اتفاق افتاد و پرونده هسته‌ای و مذاکرات از دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی به وزارت خارجه منتقل شده و کل سیستم وزارت خارجه درگیر آن شد که وزارت خارجه توان این کار را ندارد، لذا باید برگردد به دبیرخانه چون یک نهاد فرادستی است که می‌تواند هماهنگی ایجاد کند و ابعاد امنیتی آن را جدی‌تر ببیند و از طرف دیگر وزارت خارجه هم آزاد شده و درگیر یک پرونده بزرگتر از سایز خودش نیست.
در ادامه نیز اشاره شد: در این صورت وزارت خارجه می‌تواند روی دیپلماسی اقتصادی با اولویت کشورهای همسایه تمرکز کند، البته باز هم وزارت خارجه تنها بازیگر نیست و نباید انتظار داشته باشیم که وزارت خارجه قرارداد ببندد بلکه باید بتواند یک هماهنگی با هدایت خودش در خارج از کشور ایجاد کند و فرصت‌ها را منتقل و ارتباطات ایجاد کند، مسئله دیگر تغییر نسل‌هاست، آدم‌های قدیمی و سنتی کاری غیر از آنکه تا به حال انجام می‌دادند بلد نیستند، به همین دلیل معاونت اقتصادی وزارت خارجه نتوانست موفق عمل کند و به جای تأمین منافع فقط هزینه‌بردار بود.
ضعف سفارتخانه‌ها از دیگر موضوعات مورد بحث در برنامه بود که در این خصوص عنوان شد: مشکل دیگر این است که سفارتخانه‌های ما اغلب خودشان را منزوی کردند، آن هم به این دلیل است که سفرا و پرسنل عمدتا زبان آن کشور را بلد نیستند، دیپلماسی عمومی نمی‌دانند و فقط حقوق‌شان را می‌گیرند و گاها برای خودشان کارهای اقتصادی می‌کنند و دغدغه‌ای برای تأمین منافع کشور در حوزه‌های مختلف ندارند، لذا سازوکارهای ارزیابی و انتخاب و نگاه‌ها باید تغییر کند. در این حوزه جایگاه درست سفارت در دیپلماسی اقتصادی که راهبردی و تقسیم کار است بسیار در پیشبرد کار اهمیت دارد.
در ادامه در خصوص موضوع سهولت تعامل اقتصادی با همسایگان نیز مطرح شد: مرز زمینی اصلا تحریم‌پذیر نیست، لذا از این طریق می‌شود با همسایگان توسعه تجارت داشت، پول هم برمی‌گردد چون سیستم بانکداری آنها خیلی قوی و دیجیتالی نیست و در برخی از کشورها هنوز تبادل پول نقدی و یا مبادله کالایی است، همچنین در تعامل با کشورهای عضو باشگاه‌های تحریم می‌توان از مزیت تهاتر کالا استفاده کرد. قابل ذکر است که در این مدت اخیر پول‌های بلوکه شده تماما متعلق به دوره اجرای برجام است، هیچ پولی بعد از خروج آمریکا از برجام بلوکه نشده است و ما اتفاقا نسبت به زمان برجام شرایط بهتری داریم که باید آن را به مدل‌ها و الگوهای پایدار تبدیل کنیم.
کارشناسان همچنین در بخش دیگری از بدون توقف یادآور شدند: در دوره آقای روحانی برای دور زدن تحریمها اول باید دولت خودمان را برای فروش نفت دور می‌زدیم، چون خودش مانع بود، لذا امیدواریم در دولت جدید چنین موانع و نگاه‌هایی وجود نداشته باشد چون مردم نمی‌پذیرند که آقای رئیسی بگوید مشکلات ما به دلیل تحریم است، پس رویکرد باید براساس ماندگاری تحریمها باشد و رفع تحریم تنها از مسیر خنثی‌سازی و بی‌اثر کردن تحریم می‌گذرد.
در پایان نیز به موضوع روش‌های خنثی‌سازی تحریم اشاره و عنوان شد: اول اینکه دولت باید نگاهش را تغییر دهد یعنی عوامل را درون‌زا ببیند، اما وزارت خارجه هم دو راهکار دارد یکی اینکه از مذاکره برای افزایش هزینه تحریم‌کننده و کند کردن چرخ اِعمال تحریم استفاده کرده و در این راستا از روش‌هایی مثل تعاملات، ایجاد اتحادیه‌ها، شکایت به دادگاه‌ها و ساختن پرونده رسانه‌ای هم بهره بگیرد و اما راه دیگر اینکه فرصت‌های موجود در فضای کشورهای منطقه را به منظور ایجاد تعاملات شناسایی کند تا بتوانیم تحریمها را خنثی کرده و نشان دهیم این آمریکاست که مخرب است.
