تحرکات تاجیکستان در قبال تحولات اخیر افغانستان
حمایت از تاجیک‌ها در دولت فراگیر، همکاری با کشورهای غربی، اعطای نشان اسماعیل سامانی به احمدشاه مسعود و برهان‌الدین ربانی و همچنین محدودیت در پذیرش پناهجویان از جمله واکنش‌های تاجیکستان نسبت به تحولات اخیر افغانستان است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، جمهوری تاجیکستان از ابتدا رویکردی متفاوت از دو جمهوری دیگر آسیای مرکزی از همسایگان افغانستان در پیش گرفت. بر خلاف ازبکستان و ترکمنستان که هر دو تعاملاتی نزدیک و مذاکراتی متعدد را با مقامات رسمی طالبان برگزار کرده‌اند، تاجیکستان طی ماه‌های اخیر هیچ دیدار رسمی و علنی با مقامات طالبان نداشته است. همچنین به نظر می‌رسد این کشور نگاهی بدبینانه نسبت به آینده افغانستان ذیل حاکمیت نیروهای طالبان دارد.
دیدار با وزیر خارجه پاکستان
در این چارچوب نیز در جریان سفر شاه محمود قریشی، وزیر امور خارجه پاکستان به دوشنبه و دیدار با امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان، مقامات تاجیک بر ضرورت شکل‌گیری یک دولت فراگیر و با حضور تمام اقلیت‌های قومی، به ویژه تاجیک‌ها تاکید کردند. امامعلی رحمان در این دیدار شمار تاجیک‌ها در افغانستان را 46 درصد عنوان کرد.
رئیس‌جمهور تاجیکستان همچنین تاکید کرد که با خروج نیروهای ائتلاف بین‌المللی از افغانستان، این کشور در آستانه یک فاجعه انسانی قرار گرفته است. وی راه‌حل خروج از بحران را برگزاری یک همه‌پرسی با حضور تمام اقوام برای تشکیل دولت عنوان کرد.
امامعلی رحمان همچنین صریحاً اعلام کرد که «تاجیکستان دولتی را که در افغانستان بر مبنای ظلم و ستم و بدون در نظر گرفتن موقعیت کل مردم افغانستان، به ویژه همه اقلیت‌های قومی آن تشکیل شود را به رسمیت نمی‌شناسد».
در همین حال سرویس مطبوعاتی نهاد ریاست جمهوری تاجیکستان در همان روز در بیانه‌ای تصریح می‌کند که «به قدرت رسیدن طالبان در کابل روند ژئوپلیتیک منطقه را در این مرحله پیچیده‌تر کرده است. شواهد به وضوح نشان می‌دهد که طالبان از وعده‌های خود برای تشکیل دولت موقت انتقالی با مشارکت وسیع نیروهای سیاسی کشور دست کشیده و در صدد بنیاد امارت اسلامی است».
در همین راستا دولت تاجیکستان شماری از ابتکارهای داخلی و خارجی دیگر را نیز مبتنی بر این موضع در قبال افغانستان در پیش گرفته است.
تعامل با شرکای غربی
با اتخاذ مواضع متفاوت تاجیکستان در قبال مساله افغانستان و به ویژه طالبان، برخی کشورهای غربی نیز از این مواضع استقبال کردند. درست یک روز بعد از دیدار رحمان با قریشی، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه طی یک تماس تلفنی با امامعلی رحمان، با وی در خصوص روابط دوجانبه و مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌و‌گو کرد.
بحران افغانستان اصلی‌ترین موضوع این مذاکره تلفنی بود. در این گفت‌و‌گو رئیس‌جمهور تاجیکستان بر احتمال بروز فاجعه انسانی در افغانستان تاکید کرد و خواستار اقدام فوری برای ایجاد صلح با نقش هماهنگ‌کننده‌های سازمان ملل متحد شد.
در همین حال طرفین در خصوص تضمین امنیت مرزهای تاجیکستان و افغانستان رایزنی کرده و در خصوص حفظ تماس‌های نزدیک و رایزنی در خصوص افغانستان با یکدیگر توافق کردند.
در همان روز نیز وب‌سایت رسمی کاخ الیزه در بیانیه‌ای از دعوت رسمی مکرون برای سفر رحمان به پاریس خبر داد. بر اساس این بیانیه 13 اکتبر کاخ الیزه میزبان رئیس‌جمهور تاجیکستان خواهد بود.
در همان روز 26 آگوست نیز شارل میشل، رئیس شورای اروپا در تماس تلفنی دیگری با امامعلی رحمان، پیرامون وضعیت بحرانی افغانستان گفت‌و‌گو کرد. در این تماس تلفنی نیز مواضع مشابهی نظیر تاکید بر فاجعه انسانی و لزوم حمایت‌های بشردوستانه، عدول طالبان از وعده‌های ارائه شده، مبارزه مشترک با تهدیداتی نظیر تروریسم، افراط‌گرایی، قاچاق مواد مخدر و ... را ارائه کردند.
اعطای نشان اسماعیل سامانی به احمدشاه مسعود و برهان‌الدین ربانی
هم‌زمان با شدت گرفتن درگیری‌ها و تنش‌ها در پنجشیر توسط نیروهای وابسته به احمد مسعود، دولت تاجیکستان به مناسبت سی‌امین سالگرد استقلال خود، نشان درجه یک اسماعیل سامانی را به «قهرمان ملی افغانستان و وزیر دفاع پیشین این کشور» احمدشاه مسعود و نیز «رئیس‌جمهور سابق افغانستان» برهان‌الدین ربانی اعطا کرد.
گفته می‌شود عامل اصلی اعطای این نشان‌ها، نقش این افراد در فرایند صلح تاجیکستان بوده است. در تصویری که از حکم امضا شده این نشان‌های درجه یک منتشر شده، «مساعدت و میانجیگری به برگزاری مذاکرات بین تاجیکان در سال‌های 1993 تا 1996 و سهم بزرگ در روند استقرار صلح در جمهوری تاجیکستان» ذکر شده است.
در همین حال صلاح‌الدین ربانی، فرزند برهان‌الدین ربانی و رئیس جمعیت اسلامی افغانستان نیز با انتشار پیامی، از اعطای این نشان به پدرش و احمدشاه مسعود قدردانی کرد. وی همچنین در پیامی که در صفحه شخصی‌اش در فیسبوک منتشر شده تاکید کرد:«جنگ انتخاب بهتری نیست اما اگر شرایط به طرف تکرار اشتباهات گذشته پیش رود مردم ما حق دفاع مشروع از خود را برای حفظ و پاسداری از ارزش‌ها و تحقق عدالت سرتاسری محفوظ می‌داند».
اعلام در محدودیت پذیرش پناهجویان
در حالی که تا پیش از این تاجیکستان میزبان شمار زیادی از پناهجویان افغانستانی بود، اخیراً دولت این کشور اعلام کرده که نمی‌تواند تعداد زیادی از پناهجویان را بپذیرد. در این راستا، رمضان رحیم‌زاده، وزیر کشور تاجیکستان در دیدار با رئیس کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان تاکید کرد که طی 15 سال گذشته تاجیکستان بیش از 15 هزار پناهجوی افغانستانی را پذیرفته که پس از تسلط طالبان بر کابل تنها این رقم 5 هزار نفر بوده است.
وزیر امور داخلی تاجیکستان همچنین تصریح کرد که یک زمین 70 هکتاری در ولایت خودمختار بدخشان برای این امر تخصیص داده شده است. با این حال او با تاکید بر این که طی 20 سال اخیر هیچ کمکی از سوی سازمان‌های بین المللی در این زمینه دریافت نشده است، تصریح کرد که تاجیکستان نمی‌تواند تعداد زیادی از پناهجویان را بپذیرد.
یکی از مسائلی که در این زمینه رحیم‌زاده به آن اشاره داشت، عدم قطعیت سیاسی در افغانستان، عدم کنترل بر گروه‌های مسلح، احتمال ورود تروریست‌ها در قالب پناهجویان و تجارت سلاح، مهمات و مواد مخدر است که بخشی از پیامدهای امنیتی پذیرش مهاجرین هستند.
در همین حال این مقام تاجیک از کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهجویان خواستار افزایش کمک‌ها برای پذیرش و اسکان پناهجویان افغانستانی شد.
وی تاکید کرد که در بدو ورود پناهجویان، آنها پذیرایی شده، ثبت نام می‌شوند، آزمایش ابتلاء به بیماری کرونا می‌دهند و در نهایت مصاحبه‌های فردی با آنها انجام می‌شود تا ضمن شناسایی، احتمال تروریست بودن آنها مشخص شود.
انتهای پیام/
