روابط عربستان و امارات در سراشیبی سقوط

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از الخلیج الجدید، پلتفرم تحقیقاتی عربی « اسباب» اعلام کرد که پس از تهدیدهای متداول مربوط به انقلاب‌های بهار عربی به نظر می‌رسد روابط نزدیک عربستان سعودی و امارات رو به افول است؛ چراکه ماهیت رقابتی میان این دو کشور باعث می‌شود که هر یک از طرفین ملاحظات ملی و داخلی را در اولویت قرار دهند.

این پلتفرم تحقیقاتی در گزارشی نوشت که تمایل کشورهای وابسته به نفت خلیج فارس برای تنوع بخشیدن به منابع اقتصادی، رقابت بین آنها را افزایش می‌دهد، بدین ترتیب رقابت اقتصادی میان عربستان و امارات ادامه می‌یابد و ممکن است هر از گاهی نیز تشدید شود.

به نظر می‌رسد ریاض و ابوظبی در دنیای اقتصادی، خود را برای رقابت طولانی مدت آماده می‌کنند و هر دو طرف ضمن تلاش برای استفاده از نقاط ضعف نسبی یکدیگر، سیاست‌های خود را تغییر داده و انگیزه‌هایی برای جذب مشاغل و گردشگران ایجاد می‌کنند.

حملات عربستان

این گزارش تاکید کرد که طی چند ماه گذشته عربستان سعودی در موارد متعددی نشان داده که با توجه به افزایش جمعیتی و تکیه به درآمدهای غیرنفتی از تصرف رهبری اقتصادی در منطقه چشم پوشی نخواهد کرد.

عربستان سعودی در تاریخ 16 فوریه اعلام کرد اگر شرکت‌های خارجی نمایندگی منطقه‌ای خود را به عربستان منتقل نکنند، در خطر از دست دادن قراردادهای سودآور خود خواهند بود، اقدامی که می‌تواند به عنوان تلاشی برای کاهش سلطه امارات به عنوان مرکز تجاری شورای همکاری خلیج فارس تعبیر می‌شود. کاملا بدیهی است که در منطقه‌ای که به سمت آینده پس از نفت می‌رود، طرح های متنوع امارات و عربستان سعودی مطمئنا رقابت بیشتری بین آن‌ها ایجاد می‌کند.

با توجه به اینکه بخش دولتی عربستان موتور اصلی پروژه‌های توسعه‌ای در این کشور را نشان می‌دهد، محرومیت از قراردادهای دولتی عملاً به معنای خروج از بازار عربستان است که از نظر اقتصادی تقریباً دو برابر بازار امارات است.

دولت سعودی در 3 ژوئیه 2021 تصمیمی صادر کرد که بر اساس آن محصولات تولید شده در مناطق آزاد از مزایای گمرکی قابل اعمال بین کشورهای حوزه خلیج فارس محروم می‌شوند. این تصمیم که با هدف حمایت از بومی سازی تولیدات صنعتی در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ترویج شد، صراحتا صادرات امارات را هدف قرار می‌دهد. 

بدین ترتیب پیامدهای این رقابت آشکار شد تا جایی که به دنبال وضع محدودیت‌های تجاری ریاض علیه امارات، صادرات کالاهای این کشور به عربستان به شدت کاهش یافت. بر اساس داده‌ها، واردات عربستان از امارات به 3.07 میلیارد ریال (817.5 میلیون دلار) کاهش یافته، در حالی که در ژوئن گذشته 4.56 میلیارد ریال (1.22 میلیارد دلار) بوده است.

همچنین «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی قصد دارد با غول‌های هوانوردی در منطقه، به ویژه شرکت‌های اماراتی مقابله کند.

اظهارات ولیعهد سعودی در خصوص استراتژی اتصال بین سه قاره اروپا، آسیا و آفریقا رقابت با امارات و قطر در خاورمیانه را نشان می‌دهد. استراتژی آغاز شده توسط ولیعهد سعودی همچنین به دنبال ارتقای کلیه خدمات و وسایل حمل و نقل، تقویت سیستم خدمات لجستیک و موارد حمل و نقل مدرن برای حمایت از روند توسعه جامع در عربستان است. به اعتقاد ولیعهد سعودی این استراتژی به عربستان این امکان را می‌دهد که از موقعیت جغرافیایی خود که میان سه قاره است، برای متنوع سازی اقتصاد خود سرمایه گذاری کند.

امارات چالشی برای عربستان

گزارش پلتفرم تحقیقاتی اسباب اعلام کرد که علی رغم جدی بودن اقدامات عربستان سعودی، امارات متحده عربی در حال تن دادن به تلاش‌های عربستان برای حذف آن از موقعیت خود به عنوان یک مرکز تجاری پیشرو در منطقه خلیج فارس نیست و این امر پیش بینی می‌شود که حداقل تا چند سال آینده به همین شکل باقی بماند.

این گزارش نشان می‌دهد که امارات متحده عربی از برتری اقتصاد عربستان بر اقتصاد خود از نظر فرصت‌های رشد مربوط به جمعیت ، عامل جغرافیایی و منابع زیادی که در اختیار عربستان سعودی است ، آگاه است به همین دلیل در حال رقابت با عربستان در زمینه اقتصاد نیست اما اطمینان حاصل می‌کند که به عنوان یک مرکز مدیریت کسب و کار در منطقه باقی می‌ماند.

امارات متحده عربی نسبت به سایر کشورهای حوزه خلیج فارس در فراهم آوردن شرایط مناسب برای ایجاد محیط تجاری جذاب برای شرکت‌های بین المللی برتری دارد. در حالی که رتبه عربستان در سهولت انجام مشاغل در سطح جهانی در سال گذشته از 92 به 62 رسید و هنوز از رتبه امارات متحده عربی که رتبه 16 جهان را دارد، فاصله دارد.

بر اساس این گزارش ، امارات متحده عربی همچنین برای تقویت استقلال اقتصادی خود از عربستان سعودی تلاش خواهد کرد که این را می‌توان در دفاع اخیر از سهم بازارخود در سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) مشاهده کرد.

رقابت عربستان و امارات برای قدرت نرم

بر اساس این گزارش رقابت عربستان و امارات متحده عربی تنها به رهبری اقتصادی محدود نمی‌شود.در اوایل سپتامبر جاری خبرگزاری آمریکایی بلومبرگ گزارش داد که شبکه‌های خبری سعودی مانند «العربیه» و «ام بی سی» وابسته به شاهزاده محمد بن سلمان در حال خروج از دبی و بازگشت به ریاض هستند. خبرگزاری بلومبرگ اعلام کرد که به کارکنان شبکه‌های العربیه و الحدث طرح انتقال از دبی به ریاض ابلاغ شد. این اقدام در چند مرحله صورت می‌گیرد و هدف تولید 12 ساعت برنامه‌های خبری از ریاض با فرا رسیدن ژانویه 2022 خواهد بود. از بقیه کارمندان نیز برای انتقال تدریجی به ریاض حمایت خواهد شد.

با تشدید فضای رقابت اقتصادی عربستان و امارات، قطر و عمان در حال نزدیک شدن به دولت سعودی هستند. این راه را برای یک تغییر ژئوپلیتیک وسیع‌تر از همکاری اقتصادی باز می‌کند.

سفر اخیر سلطان «هیثم بن طارق سعید» به عربستان سعودی ، مسقط را در اردوگاه سعودی محکم کرده است. همچنین دوحه روابطی با ریاض برقرار کرده ، همانطور که در سفرهای مکرر «شیخ تمیم بن حمد» امیر قطر ، به عربستان سعودی مشهود است.

آینده روابط امارات با عربستان

با وجود اختلافات جدی و واقعی میان امارات و عربستان، همکاری میان این دو کشور نیز وجود دارد ، چراکه هر دو منافع مشترکی را دارند. این دو کشور در خصوص دستیابی به توافق هسته‌ای ایران، نفوذ ترکیه در منطقه نگرانی مشترکی دارند. بدین ترتیب پیش بینی می‌شود که با وجود تنش‌ها و اختلافات میان این دو کشور، همکاری منطقه‌ای آن‌ها ادامه یابد.

اختلافات دیرینه میان ابوظبی و ریاض با وجود همکاری در بسیاری از موضوعات مهم استراتژیک ادامه دارد و هرازگاهی این اختلافات تشدید می‌شود.

انتهای پیام/