«معجزه آبخیزداری»|توسعه باغات دیم روی اراضی شیبدار؛ راهی کم هزینه برای مقابله با سیل و فرسایش خاک

به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ ایران کشوری است که روی کمربند خشک جهان قرار گرفته و بخش گسترده ای از مساحت آن دارای اقلیم خشک و فراخشک است، اما بر مبنای طبقه بندی یونسکو، 28 پهنه اقلیمی در ایران قابل تشخیص است. این تنوع اقلیمی می تواند شرایط ایده آلی را برای توسعه کشاورزی اعم از آبی و دیم به همراه داشته باشد.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

توسعه باغات روی اراضی شیب دار فرصتی برای مقابله با فرسایش خاک

مقدار فرسایش خاک در ایران بین 15 تا 20 تن در هکتار در سال برآورد می شود که این مقدار تقریبا 14 درصد از تولید ناخالص داخلی است. به همین دلیل مقابله با فرسایش خاک و حفظ و احیای خاک و منابع طبیعی همواره بخش قابل توجهی از پژوهش ها و برنامه های توسعه ای را به خود اختصاص داده است. در این راستا طی سالیان گذشته طرح های توسعه گوناگونی ارائه شده است که آثار و دستاوردهای مهم اقتصادی و اجتماعی مانند افزایش تولید محصولات، درآمدزایی و ایجاد اشتغال به دنبال داشته است.

طرح توسعه باغات دیم در اراضی شیب دار و کم بازده یکی از طرح های وزارت جهاد کشاورزی است که با هدف مقابله با فرسایش خاک، حفظ و احیای منابع طبیعی، استفاده از رواناب های سطحی و مهار سیل، استفاده از آب سبز، حفاظت از آب و خاک و اجرای عملیات آبخیزداری طرح ریزی شده است. آنچه در نگاه اول این طرح را تا حدودی متمایز از طرح های مشابه می کند بحث دیم بودن باغات در شرایط خشک و شکننده ایران می باشد.

اهمیت توجه به اراضی شیبدار چیست؟

توسعه باغات روی اراضی شیبدار از آنجا حائز اهمیت است که از نظر ناهمواری حدود یک سوم ایران کوهستانی است و تنها بخش کوچکی از ایران جلگه ای می باشد که شامل جلگه جنوب دریای خزر و جلگه خوزستان می شود. دشت ها و جلگه های دیگر به طور منطقه ای و در ابعاد کوچک و عمدتا به صورت میان کوهی می باشد. در حدود 45 درصد کشور دارای شیب کمتر از 3 درصد است. سایر مناطق ایران را اراضی دامنه ای یا تپه ماهوری تشکیل می دهد. به طور کلی حدود 47 درصد ایران را اراضی شیبدار با شیب 3 تا 50 درصد تشکیل می دهد.

با توجه به اینکه بیشتر سرزمین های مرغوب موجود، چه در دنیا و چه در ایران، هم اکنون بهره برداری می شوند، تنها سرزمین های باقیمانده قابل بهره برداری، اراضی مشکل دار یا اراضی با مرغوبیت کم و اراضی شیب دار خواهند بود؛ که بدون شک اراضی شیبدار حتی با وجود مرغوبیت مناسب، مشکلات فرسایش خاک را به همراه دارند. بنابراین برای کاربرد اراضی شیبدار، باید به جلوگیری و مهار فرسایش خاک توجه بیشتری شود. در این راستا آمایش سرزمین برای تصمیم گیری در مورد چگونگی استفاده بهتر از اراضی شیب دار می تواند به برنامه ریزان و مدیران کمک نماید. به همین دلیل یک کارگروه میان رشته ای از متخصصان مربوطه مانند متخصصان اقلیم، باغبانی، خاک شناسی، ارزیابی تناسب سرزمین، آب، حفاظت خاک، اقتصاد، ترویج و غیره مورد نیاز خواهد بود.

نکته پایانی

نکته پایانی آنکه طی دهه های گذشته طرح های زیادی برای بهبود شرایط منابع طبیعی، آبخیزنشینان و روستاییان به اجرا درآمده است که با وجود هزینه های زیاد، موفق نبوده اند و اجرای این طرح ها تاثیر چندانی در بهبود شرایط ایجاد نکرده اند، چرا که نقش مشارکت مردمی در آنها دیده نشده است. از این رو تبدیل اراضی دیم زارعی - که بر سطوح شیبدار واقع شده اند- و نیز اراضی تخریب و رها شده به باغات دیم می تواند به بهبود شرایط اکوسیستم و منابع طبیعی کمک شایانی نماید و توسعه باغات دیم روی اراضی شیبدار با آبخیزداری را می توان راهی مطمئن، اقتصادی و کم هزینه برای مقابله با سیل و فرسایش خاک دانست.

انتهای پیام/