از شاهکار مهندسی والفجر۸ تا معجزه‌ای در علم پزشکی؛ روایت‌هایی جذاب از موفقیت‌های ایرانیان
چند سالی است که پژوهشگران و نویسندگانی با دغدغه روایت تجربه حرکت کشور در مسیر پیشرفت، آثاری را تولید کرده‌اند ولی ناگفته‌ها بسیار بیشتر از آن چیزی است که روایت شده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، «در حالی که انقلاب اسلامی ایران در دهه چهارم حیات پر فراز و نشیب خود به‌سر می‌برد اما پیشرفت‌ها و پسرفت‌های کشور در این سال‌ها به‌نحو شایسته روایت نشده است؛ چه بسیارند چالش‌هایی که با مجاهدت، اراده و نوآوری‌های مردان و زنان ایرانی پشت‌سر گذاشته شده ولی عدم ثبت و روایت مسائل و شیوه حل آنها، محققان را به جست‌وجوی راه‌حل، در دریای نظریات واداشته، در حالی که با استفاده از بال تجربه‌های متفاوت کشور، می‌توان راه عبور از این چالش‌ها را به‌کار بست؛ و چه بسیارند تجربه‌‌هایی که با شکست مواجه شده‌اند، ولی به‌دلیل عدم روایت و بازخوانی، دگرباره آزموده می‌شوند.
چند سالی است که پژوهشگران و نویسندگانی با دغدغه روایت تجربه حرکت کشور در مسیر پیشرفت، آثاری را تولید کرده‌اند ولی ناگفته‌ها بسیار بیشتر از آن چیزی است که روایت شده، لذا بر آنیم تا با همراهی و هم‌افزایی صاحبان تجربه، محققان، نویسندگان و ناشران، روایت پیشرفت را به جریانی در عرصه نشر تبدیل کنیم؛ «جایزه کتاب روایت پیشرفت» گام نخست ما در این راستا است.»
مقدمه‌ای که خواندید بخشی از فراخوان جایزه کتاب «روایت پیشرفت» است که چندی پیش، برگزیدگان نخستین دوره آن معرفی و تقدیر شدند. براساس فراخوان این رویداد، کتاب‌های حوزه «روایت پیشرفت» به کتاب‌هایی گفته می‌شود که تجربه‌ای از حرکت کشور در مسیر پیشرفت را همراه با فراز و نشیب‌های آن روایت کرده باشند.
در اولین دوره این جایزه کتاب که در بخش‌های «فرهنگی»، «سیاست‌گذاری و حکمرانی»، «علم و فناوری» و «دفاعی و امنیتی» برگزار شد، چهار کتاب «آرزوهای دست‌ساز»، «رسم جهاد»، «به‌اضافه مردم» و «برخیزید» از عناوین منتشرشده توسط انتشارات «راه یار» جزو آثار برگزیده معرفی شدند، همچنین دکتر حسین بهاروند؛ راوی کتاب «سلول‌های بهاری» این ناشر نیز به‌عنوان راوی برتر شناخته شد.
در این گزارش، مروری داریم بر این آثار که به‌نوعی سرفصل تازه‌ای را در فضای نشر و مستندنگاری جبهه فرهنگی انقلاب و توجه به عرصه‌های غفلت‌شده گشوده‌اند.
«آرزوهای دست‌ساز»؛ ماجرای شکل‌گیری یک شرکت دانش‌بنیان
کتاب «آرزوهای دست‌ساز» به‌قلم میلاد حبیبی اولین اثر از مجموعه تاریخ شفاهی ناشر با موضوع پیشرفت است که به ماجرای شکل‌گیری یک شرکت دانش‌بنیان می‌پردازد. این کتاب روایتی داستانی از گردهم‌آمدن چند جوان دانشجو و تشکیل شرکتی در حوزه فناوری‌های الکترونیکی و کامپیوتری توسط این گروه پرتلاش است که مسیر پُر فراز و فرودی را برای رسیدن به موفقیت و اثبات توانمندی‌‌شان طی می‌کنند. اختراع دوربین ثبت تخلّفات راهنمایی و رانندگی یکی از معروفترین اختراعات این گروه است.
«آرزوهای دست‌ساز» قصه‌ای واقعی است که در حین خواندنش، ایده‌های خلاقانه زیادی به ذهن می‌رسد و مثل یک کتاب راهنما، تشکیل یک شرکت یا به ثمر رساندن یک اختراع را گام‌به‌گام توضیح می‌دهد. این کتاب را می‌توان شروع فصل جدیدی از تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی و مصداق امید و انگیزه، تلاش و استقامت، عزت و میهن‌دوستی، خودکفایی و اعتماد به جوانان دانست.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «زمینه‌ای که بچه‌ها وارد آن شده بودند، زمینۀ حساس و مهمی بود و تجهیزات موردنیازشان کارکرد دوگانه داشت، هم در کارهای معمولی از آن استفاده می‌شد و هم در سامانه‌های فضایی، موشکی و راداری، اوایل تازه‌کار بودند و از این مسائل اطلاعی نداشتند، از خیلی چیزها اطلاع نداشتند؛ نه از تحریم‌های داخلی، نه از تحریم‌های خارجی. هرچقدر حساسیت بیشتر می‌شد، تحریم‌ها شدیدتر می‌شد. هرچقدر تحریم‌ها شدیدتر می‌شد، کار سخت‌تر می‌شد. هرچقدر کار سخت‌تر می‌شد، نگرانی‌شان بیشتر می‌شد. اما نگرانی از تحریم‌های خارجی بی‌جهت بود، چون دورزدنشان ساده‌تر از آن چیزی بود که فکرش را می‌کردند. مسئلۀ اصلی تحریم‌های داخلی بود، تحریم‌های داخلی را چگونه باید دور می‌زدند؟!»
«برخیزید»؛ خاطراتی جذاب از دوران اوج موسیقی انقلاب
«برخیزید» مجموعه‌ای از خاطرات شفاهی سید حمید شاهنگیان، آهنگ‌ساز سرودهای انقلابی، است که روح‌الله رشیدی تدوین آن را انجام داده است. شاهنگیان تنظیم و آهنگ‌سازی بسیاری از سرودهای انقلابی نظیر «برخیزید ای شهیدان راه خدا» و یا «خمینی ای امام» را به‌عهده داشته است. وی پس از انقلاب تا سال 1360 نیز در سمت ریاست شورای شعر و موسیقی صداوسیما فعالیت داشت و در شرایط ملتهب آن دوران، شاهد چالش‌های زیادی در عرصه موسیقی انقلاب بود، فضایی که خاطراتی مهم و شنیدنی دارد که بخش‌هایی از آن در کتاب «برخیزید» روایت شده است.
کتاب «برخیزید» به‌دنبال بیان این موضوع است که مساجد، مدارس دینی، روضه‌ها، هیئت‌ها، انجمن‌های اسلامی و جلسات قرآن در جهت تربیت مردم فعالیت کردند و به‌عنوان یک عامل اصلی در کنار هم آمدن بدنه انقلاب شناخته می‌شوند. بستر این هسته‌ها و مراکز انقلابی، فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی بوده، از اشعار و ترانه‌های اعتراضی و انقلابی گرفته تا پوسترها، کارت‌پستال‌ها، دیوارنوشته‌ها، نمایشنامه‌ها و تئاترها، مستندها، عکس‌ها و... همه و همه ابزاری بودند در دست هنرمندان و مردم تا به گسترش و عمق فکری و عینی انقلاب یاری رسانند.
به‌اضافه مردم؛ کتاب کار فعالیت فرهنگی
روح‌الله رشیدی، در این کتاب، تلاش کرده است به‌استناد تجربیات ارزنده تاریخ انقلاب اسلامی، برخی اصول و قواعد کار فرهنگی را مرور کند. او این قواعد را در قالب «ده اصل» آورده است. این اصول ده‌گانه، اگرچه از هم جدا هستند، اما عملاً در دل هم قرار دارند، در واقع ما با یک منظومه نظری و عملی مواجه هستیم، هر اصل به‌طریقی به اصل دیگر مرتبط است.
این کتاب در 10 فصل به بررسی 10 قاعده اساسی در کار فرهنگی و تشکیلاتی پرداخته است و در هر فصل، مثال‌هایی هم که از خاطرات و تجربه‌های عینی افراد گرفته شده، جهت کاربردی شدن این قواعد آورده شده است، همچنین در بخش ضمیمه کتاب، ضمن آسیب‌شناسی نحوه اجرا و برگزاری یک برنامه فرهنگی، شیوۀ رویارویی با مسائل و چالش‌های موجود در فرآیندهای فکری و اجرایی برنامه‌های فرهنگی به‌عنوان تمرین درنظر گرفته شده است.
«مردم‌محوری»، «مشارکت‌پذیری حداکثری»، «گروه‌محوری»، «هنرمحوری»، «عملیات‌محوری»، «کار اجتماعی به‌جای کار جمعی»، «فرصت‌محوری»، «مسجدمحوری»، «اولویت‌محوری» و «عدالت‌محوری»، به‌ترتیب، عناوین فصول 10گانه این کتاب هستند. «به‌اضافه مردم» علی‌رغم رویکرد انتقادی خود، نگاهی رو به جلو و عدالت‌خواهانه دارد و با نگاه به راهکارها و پیشنهادهای ارائه‌شده در آن، می‌توان آن را جزو یکی از کتاب‌های کاربردی مهم برای عموم فعالان فرهنگی و مردمی عنوان کرد.
«رسم جهاد»؛ بازشناسی یک نهاد انقلابی
خودمان هم هنوز دقیق نمی‌دانیم جهاد چگونه شکل گرفت، چگونه استمرار پیدا کرد و چگونه منحل شد، جهاد چه بود و چرا ما دیگر نمی‌توانیم نهادی کارآمد، مردمی و فراگیر نظیر آن را در کشور ایجاد کنیم، در عین حال متأسفانه تاکنون برای دانشگاه و حوزه مطالعه این نهاد یا دیگر نهاد‌های برآمده از انقلاب اسلامی، مهم نشده است. این کتاب با اتکا به روش تجربه‌نگار و رجوع به خود جهادگران، مانند دیگر تلاش‌های معدودی که در باب مطالعه جهادسازندگی انجام شده است، به‌دنبال آن است که این نهاد انقلابی را بازشناسد.
برای این منظور، علی مشایخی، محسن جعفری و محمدرضا حسینی به‌سراغ مهندس حسینعلی عظیمی از پیشکسوتان جهاد سازندگی رفتند. مصاحبه‌کنندگان در این کتاب تلاش کردند با کمترین دخالت و ایجاد سوگیری، اندوخته دانشی مهندس عظیمی را ثبت و آن را در قالب مقولاتی برآمده از خود مصاحبه فهرست‌بندی و تدوین کنند، بنابراین بسیاری از مقولات و مفاهیم و بخش‌های کتاب، حاصل تأملات مهندس عظیمی است و اساساً هدف محققان نیز این نبوده است که با قرار دادن محتوای مصاحبه‌ها در قالب دانش مدیریت موجود همان را بازتولید کنند.
مهندس حسینعلی عظیمی از پیشکسوتان جهاد سازندگی که اسفند 1398 به یاران شهیدش پیوست، در سال 1363 وارد قرارگاه کربلا شد و کمیته آب را در آن قرارگاه تشکیل داد. وی به‌عنوان فرمانده طراحی عملیات آبی و خاکی عمل می‌کرد و تا معاونت فرماندهی قرارگاه مهندسی کربلا پیش رفت. او از جمله جهادگرانی است که از نزدیک در جریان سازماندهی و طراحی و ساخت بسیاری از دستاورد‌های چشمگیر مهندسی جنگ، مانند پل بعثت، قرار داشته و تجربیات زیادی را کسب کرده بود.
وی پس از جنگ، برای بازسازی منطقه زلزله‌زده منجیل و رودبار، عازم این منطقه شد تا الگوی مدیریت جهادی را بعد از جنگ، در خدمت سازندگی به‌کار گیرد. وی از اولین کسانی بود که در سال 1359 برای رسیدگی به وضعیت محرومان طی دو روز پیاده‌روی وارد منطقه بشاگرد شد.
مهم‌ترین دغدغه‌اش انتقال تجربه عظیم و بی‌نظیر جهاد سازندگی به نسل جوان بود و کتاب «رسم جهاد» حاصل آن است. او معتقد بود الگوی انقلاب در عرصه مدیریت و سازندگی، الگوی مدیریت جهادی است که باید عمیقاً مورد مطالعه قرار گیرد و برای به‌کارگیری مجدد و متناسب با مقتضیات روز، تبیین شود.
پدر علم سلول‌های بنیادی ایران؛ راوی برتر
حسین بهاروند؛ پدر علم سلول‌های بنیادی ایران و راوی کتاب «سلول‌های بهاری» این ناشر نیز به‌عنوان راوی برتر اولین دوره جایزه کتاب «روایت پیشرفت» شناخته شد. دکتر بهاروند، استاد ممتاز و مؤسس پژوهشکده زیست‌شناسی و فناوری سلول‌های بنیادی پژوهشگاه رویان است که پس از چند سال پژوهش، در سال 1382 توانست برای نخستین‌بار در ایران، سلول‌های بنیادی رویانی انسانی را تولید کند.
او در سال 1387 هم به‌همراه همکارانش موفق به تولید سلول‌های بنیادی پرتوان القائی انسانی شد. این فعالیت‌ها او و همکارانش را قادر ساخت شاخه‌های مختلف پزشکی بازساختی را در ایران پایه‌گذاری کنند. دکتر بهاروند تاکنون بیش از 30 جایزه ملی و بین‌المللی ازجمله رازی، خوارزمی، آیسسکو، آکادمی علوم جهان (TWAS)، یونسکو و جایزه مصطفی (نشان عالی علم و فناوری جهان اسلام) را دریافت کرده است.
انتهای پیام/+
