گزارش تحقیقی تسنیم مبتنی بر جدول و نمودار| چرا زاینده‌رود آب ندارد؟

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، حوضه آبریز زاینده‌رود 26 هزار و 917 کیلومتر مربع مساحت دارد. 7 درصد مساحت آن در استان چهارمحال و بختیاری و 93 درصد مساحت آن در استان اصفهان است.

آورد رودخانه زاینده‌رود وابسته به بارش‌های سالانه بوده و نوسانات سالیانه بارش بر مجموع آورد رودخانه در همان سال تأثیرگذار است.

جدول 1، متوسط میزان بارش حوضه آبریز زاینده‌رود را منتهی به تاریخ 29 آبان (بر اساس شبکه ایستگاه‌­های باران‌­سنجی وزارت نیرو) و در مقایسه با مدت مشابه سال آبی گذشته، متوسط 15 سال اخیر و متوسط بلندمدت (53 سال) را نشان می­‌دهد.

تا تاریخ 29 آبان، متوسط بارش حوضه آبریز زاینده‌رود طی سال آبی جاری معادل 29.8 میلیمتر است که نسبت به سال آبی گذشته و متوسط بلندمدت به­ ترتیب افزایشی معادل 231 درصد و 13 درصد را نشان می‌دهد. همچنین بارش سال آبی جاری در حدود میانگین 15 سال اخیر (دوره سال آبی 1385-1384 لغایت 1400-1399)، است.

جدول 1- مقایسه متوسط بارش سال آبی جاری حوضه آبریز زاینده‌رود با سال آبی گذشته/ میانگین 15 سال اخیر/ متوسط بلندمدت

 در حوضه آبریز زاینده‌رود، ایستگاه باران‌­سنجی چلگرد (کوهرنگ) می­‌تواند به عنوان یک مبنای تحلیل تولید بارش مولد رواناب در بالادست سد زاینده‌رود، محسوب شود.

شکل 2، تغییرات بارش ثبت شده در ایستگاه باران‌سنجی چلگرد (کوهرنگ) را طی سال­‌های آبی مختلف نشان می­‌دهد. خط قرمز، نشان‌دهنده تِرِند کاهشی بارش ثبت شده در ایستگاه کوهرنگ است. اگرچه میزان بارش ثبت شده در ایستگاه مذکور طی سال آبی گذشته کمتر از میانگین است، ولی میزان بارش سالانه در ایستگاه کوهرنگ طی سال­‌های آبی 99-1398 و 98-1397 به ترتیب نزدیک به میانگین و بسیار بالاتر از میانگین بلندمدت بوده است. در مقیاس حوضه آبریز زاینده‌رود نیز شرایطی مشابه با روند فوق در سال­‌های آبی مختلف برقرار است. (شکل 3)

جدول 3، تغییرات حجم مخزن، ورودی و خروجی از سد زاینده‌رود را در تاریخ 28 آبان‌ماه با مدت مشابه سال آبی گذشته و متوسط بلندمدت مقایسه می­‌کند. میزان حجم آب ورودی به سد طی سال آبی جاری به میزان 38 درصد کاهش نسبت به سال آبی گذشته و به میزان 59 درصد کاهش نسبت به بلندمدت، نشان می­‌دهد. از منظر حجم آب خروجی از سد نیز، میزان حجم آب خروجی از سد زاینده‌رود طی سال آبی جاری معادل سال آبی گذشته و کاهش 52 درصدی نسبت به بلندمدت در دوره زمانی مشابه، داراست.

جدول 3 نشان می‌­دهد با وجود کاهش میزان ورودی نسبت به سال آبی گذشته، در نتیجه مدیریت مخزن، حجم مخزن سد زاینده‌رود در شرایط فعلی نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته، 6 درصد افزایش نشان می‌دهد. با این حال همچنان حجم مخزن سد، کاهشی 74 درصدی را نسبت به بلندمدت در زمان متناظر، داراست.

مقایسه با دوره 51 ساله نیز نشان می­‌دهد، سد زاینده‌رود طی سال آبی جاری و در تاریخ 28 آبان، از منظر میزان حجم آب ورودی، حجم آب خروجی و نیز میزان حجم آب موجود در مخزن به ترتیب رتبه 50، 43 و 44 را داراست.

جدول 3- مقایسه حجم آب ورودی، حجم آب خروجی و حجم آب موجود در مخزن سد زاینده‌رود طی سال آبی جاری در تاریخ 28 آبان و مقایسه با مدت مشابه سال آبی گذشته و متوسط بلند مدت

شکل 3، روند تغییرات دمای متوسط سالانه در ایستگاه کوهرنگ طی سال­‌های اخیر را نشان می­‌دهد. از شکل روند افزایشی دما در محدوده کوهرنگ به عنوان یک حوضه برف­گیر، ملاحظه می‌شود. بر این اساس می‌­توان انتظار داشت با افزایش روند کلی دما، ذخایر برف ماندگاری چندانی نداشته باشند.

شکل 4، روند تغییرات سطح پوشش برف بر اساس تحلیل تصاویر هوایی در حوضه­‌های آبریز کارون و زاینده­‌رود را طی سال­‌های آبی اخیر متناظر با روز 2 فوریه (به عنوان نماینده جهت مقایسه)، مقایسه می‌کند. در حوضه آبریز گاوخونی (زاینده رود) میزان سطح پوشش برف عملاً ناچیز و حداکثر معادل 46 کیلومتر مربع طی سال­‌های اخیر است. در حوضه آبریز کارون نیز افزایش سطح پوشش برف در فوریه سال 2019 (بهمن‌ماه 1397) به حدود 1211 کیلومتر مربع و کاهش شدید آن طی فوریه سال 2021 (بهمن ماه 1399) به حدود 429 کیلومتر مربع، مشاهده می‌شود.

به گزارش تسنیم، در نتیجه شاهد روند افزایشی دما در بالادست حوضه آبریز زاینده‌رود در بلندمدت و کاهش میزان بارش‌ها در این حوضه آبریز هستیم. همچنین نوع بارش‌ها نیز بیشتر از حالت برف به باران تغییر کرده و این مسئله نشان می‌دهد که تغذیه مستمر رودخانه ناشی از ذوب آرام برف در طول سال آبی جای خود را به آوردهای بارانی داده و در ایام کم‌بارش سال، آورد رودخانه با کاهش قابل توجه مواجه می‌شود.

انتهای پیام/؛