قوی‌تن: بزرگترین مشکل سینمای کودک «رها شدگی» است/ جشنواره «رشد» به یکی از فقیرترین جشنواره‌های سینمایی بدل شده است
نویسنده و کارگردان سینمای ایران معتقد است که سینمای کودک اکنون با مسائل و چالش‌های گوناگونی روبه‌رو است که یکی از بزرگترین آنها «رهاشدگی» است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، سینمای کودک و نوجوان از حیث ماهیت و کارکرد سینمایی استراتژیک و الهام‌بخش به شمار می‌آید که نقش به‌سزایی در قوام آینده و فردای روشن کشور دارد؛ زیرا بسیاری از کودکان و نوجوانان با تماشای فیلم‌های سینمایی، رویاها و آینده مطلوبشان را در ذهن خود می‌سازند و در ادامه، به سوی ساختن این آینده مطلوب حرکت می‌کنند.
با وجود اهمیت راهبردی و غیرقابل انکار سینمای کودک و نوجوان، یکی از معضلات همیشگی این سینما در کشور ما عبارت است از اینکه هیچ‌گاه متولی جدی و پیگیری نداشته و بسیاری از سازندگان آثار کودک و نوجوان پس از تجربه یک شکست تجاری، از این سینما رویگردان شده و به قول معروف، عطای حضور در آن را به لقایش بخشیده‌اند؛ چراکه پشتیبانی و حمایت جدی از سوی دولت و سایر سازمان‌ها و نهادهای مرتبط دست‌اندرکار به چشم ندیده‌اند.
پس از وقوع انقلاب اسلامی برخی از مدیران دولتی به حمایت و پشتیبانی از سینمای کودک و نوجوان پرداختند که ثمره این حمایت‌ها ساخت آثار ماندگار و درخشانی مانند: «بچه‌های آسمان»، «خانه دوست کجاست؟»، «خواهران غریب»، «کلاه‌قرمزی و پسرخاله»، «شهر موش‌ها»، «دزد عروسک‌ها»، «پاتال و آروزهای کوچک» و... بود. در آن مقطع برخی تهیه‌کنندگان خصوصی به طرق مختلف از مراکزی نظیر: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، بنیاد سینمای فارابی و... کمک گرفته و بار تولید سینمای کودک را به دوش کشیدند اما پس از تولید چند اثر ناموفق و شکست‌خورده تجاری، توان تحمل این سینما را از دست داده و رفته‌رفته بسیاری از عوامل سینمای کودک اعم از تهیه‌کننده، نویسنده، کارگردان و بازیگر به حضور و تجربه‌ورزی در سایر گونه‌های سینمایی روی آوردند. این وضعیت تا به امروز نیز ادامه پیدا کرده است و سال‌ها است که دیگر سهم کودکان و نوجوانان از سبد بزرگ سینمای ایران فراتر از برگزاری یک جشنواره سالانه و ساخت تعداد معدودی از فیلم‌های کم‌رمق طی یک سال نیست.
برای بررسی وضعیت کنونی سینمای کودک و وارسی اهم آسیب‌ها و چالش‌هایی که این سینمای مهم و استراتژیک با آن روبه‌رو است، به سراغ «علی قوی‌تن» نویسنده و کارگردان سینمای کودک و نوجوان رفتیم و با او در این زمینه هم‌کلام شدیم.
بزرگترین چالش سینمای کودک «رها شدگی» است
قوی‌تن که در کارنامه هنری خود سابقه ساخت فیلم‌هایی مانند: «پرواز بادبادک‌ها»، «سنجاقک‌های برکه سبز»، «بادهای بهاری»، «سرود تولد»، «آفتاب، مهتاب، زمین»، «رویای سهراب» و... را دارد، ضمن اشاره به چالش‌های کلیدی سینمای کودک و نوجوان در مقطع کنونی به خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم گفت: سینمای کودک با مسائل و چالش‌های گوناگونی روبه‌رو است و به نظر من بزرگترین آنها رهاشدگی است؛ اکنون شاهد آن هستیم که این سینما به حال خود رها شده است و پشتیبانی و حمایتی از تولید و نمایش آثار سینمای کودک و نوجوان صورت نمی‌گیرد. اکنون سینمای کودک و نوجوان از تبعیضی ناعادلانه در پخش و اکران رنج می‌برد و این جدی‌ترین معضلی است که سینمای کودک با آن روبه‌رو است.
مسئولین به کارکرد آینده‌ساز سینمای کودک واقف نیستند
وی افزود: بسیاری از کشورها برای 20 سال آینده خود برنامه‌ریزی می‌کنند و در این برنامه‌ریزی، تولید فیلم‌های سینمایی مناسب از جایگاه و اهمیت به‌سزایی برخوردار است. متاسفانه در کشور ما چنین نگاهی نسبت به سینما به‌ویژه نسبت به سینمای کودک که سینمایی استراتژیک و آینده‌ساز است، وجود ندارد.
این کارگردان ادامه داد: طبیعتا سینمای کودک و نوجوان هم مثل هر حوزه دیگری به حمایت و پشتوانه نیاز دارد. البته پشتیبانی که من از آن حرف می‌زنم، پشتیبانی منسجم و نظام‌مند دولتی است. در غیراین‌صورت سینمای کودک کارکرد منحصر خود را از دست خواهد داد و دیگر قادر نخواهیم بود فیلم‌هایی بسازیم که در آن مسائل تربیتی مرتبط به کودکان و نوجوانان لحاظ شده باشد.
در سینمای کودک تربیت و پرورش اصل است
قوی‌تن تصریح کرد: تهیه‌کنندگان شاغل در بخش خصوصی غالبا در پی کسب سود و بازگشت سرمایه هستند و عموما مایلند فیلم‌های تفریحی و بفروش بسازند. البته من با ساخت فیلم‌های تفریحی مخالف نیستم و معتقدم که چنین فیلم‌هایی هم باید ساخته شوند. اما در سینمای کودک و نوجوان نمی‌توان اصل را فدای فرع کرد. درست است که کودکان و نوجوانان ما به تفریح و تفنن هم نیاز دارند و فیلم‌های ساخته شده در این حوزه باید دربرگیرنده کارکرد تفریحی و سرگرمی هم باشند اما باید به این نکته مهم توجه داشت که در سینمای کودک و نوجوان اصل، تربیت، آموزش و پرورش است و آثار سینمایی تولید شده در این حوزه باید در وهله نخست به تربیت و پرورش کودکان و نوجوانان منجر شود.
ذائقه مردم مدام به سمت سطحی‌نگری سوق داده می‌شود
کارگردان فیلم سینمایی «پرواز بادبادک‌ها» در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به تفکیکی که طی سال‌های اخیر میان فیلم‌های درباره کودک و نوجوان و فیلم‌های برای کودک و نوجوان شکل گرفته است، بیان کرد: گاهی برخی از کسانی که به‌عنوان سیاستگذار یا تصمیم‌گیرنده در جشنواره‌ها یا مناسبت‌های مربوط به سینمای کودک و نوجوان حضور دارند، اعلام می‌کنند که فیلم باید برای کودک و نوجوان باشد نه درباره کودک و نوجوان. من موافق چنین نگاهی نیستم. به هر ترتیب، سینما مدیومی گسترده است و در آن زوایای پرداخت و رویکردهای مختلفی جاری است. در شرایط کنونی که سینمای ایران بیش از هر زمان دیگری به ساخت فیلم‌های تجاری و گیشه‌پسند متمایل شده و دائما ذائقه مردم را به سمت سطحی‌نگری سوق می‌دهد، هر فیلمی که در سینمای کودک و نوجوان ساخته می‌شود، غنیمت است و باید مورد حمایت و پشتیبانی همه‌جانبه قرار گیرد؛ خواه این فیلم برای کودک باشد و خواه درباره کودک.
صدا و سیما به وظیفه‌اش در قبال سینمای کودک عمل نمی‌کند
قوی‌تن عنوان کرد: یکی از کاستی‌هایی که در زمینه حمایت و پشتیبانی از تولیدات سینمای کودک و نوجوان مشاهده می‌شود، مربوط به صدا و سیما است. وقتی فیلم‌های استاندارد حوزه کودک و نوجوان در سینماها و جشنواره‌های مختلف اکران می‌شوند، از صدا و سیما انتظار می‌رود که نسبت به خرید این فیلم‌ها و پخششان در تلویزیون اقدام کند. مگر سالانه چند فیلم کودک و نوجوان در سطح کشور تولید می‌شود؟ بیش از 20 فیلم نیست. با این‌وجود، اکنون شاهدیم که صدا و سیما نیز چنین اقداماتی را در دستور کار خود قرار نمی‌دهد و از سینمای کودک و نوجوان حمایت و پشتیبانی مورد انتظار را انجام نمی‌دهد.
جشنواره رشد به یکی از فقیرترین جشنواره‌های سینمایی تبدیل شده است
وی ادامه داد: یکی دیگر از نهادهایی که انتظار می‌رود از سینمای کودک و نوجوان حمایت کند، وزارت آموزش و پرورش است که متاسفانه این وزارتخانه نیز دیگر آن‌گونه که باید به وظایف خود در قبال سینمای کودک و نوجوان عمل نمی‌کند. جشنواره فیلم رشد که روزگاری از اعتبار و جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود، اکنون به یکی از فقیرترین جشنواره‌های سینمایی کشور تبدیل شده است. بخشی از بودجه وزارت آموزش و پرورش که به امور فرهنگی تخصیص پیدا کند، باید صرف امور فرهنگی شود اما نمی‌دانم این بودجه در کجا مصرف می‌شود. تنها سازمانی که تا به امروز از سینمای کودک و نوجوان حمایت کرده و از حمایت‌های خود پا پس نکشیده، بنیاد سینمایی فارابی است که به صورت سالانه و منظم نسبت به برگزاری جشنواره فیلم کودک و نوجوان اقدام کرده است.
باید از جریان تولید و پخش آثار سینمای کودک حمایت کرد
قوی‌تن در ادامه اظهارات خود به مهم‌ترین اولویت‌ها و استلزاماتی که باید در حوزه سینمای کودک مورد توجه مسئولین و سیاستگذاران قرار گیرد اشاره کرد و گفت: در عرصه سینمای کودک و نوجوان، باید از جریان تولید حمایت کرد اما بیش از آن، باید پخش و اکران مورد حمایت‌های جدی مسئولین و دست‌اندرکاران امر قرار گیرد. ما انتظار زیادی نداریم و نمی‌گوییم که از تولیدات سینمای کودک و نوجوان به اندازه فیلم‌های تجاری حمایت شود؛ حرف ما این است که فضایی فراهم شود تا فیلم‌های ساخته شده در این حوزه توان و یارای رقابت با سایر فیلم‌ها را داشته باشند. مثلا به جای دو، سه سینمای محدود، حداقل 20 سینمای خوب را برای اکران فیلم‌های کودک و نوجوان به این آثار اختصاص دهند. در زمینه تبلیغات شهری و محیطی حمایت‌های لازم از این آثار صورت پذیرد و نهایتا پلتفرمهای اینترنتی (VOD) نیز پشتیبانی مناسبی از پخش این آثار به عمل آورند. از طرف دیگر ضروری است که سازمان آموزش و پرورش به وظایف خود در قبال سینمای کودک و نوجوان عمل کند و حمایت‌های لازم را از جریان تولید و پخش تولیدات کودک و نوجوان انجام دهد.
می‌گویند فیلم بفروش بساز تا حمایتت کنیم!
وی ضمن انتقاد از مشی و رویکرد تجاری غالب شده نزد برخی سرمایه‌گذاران سینمایی و پلتفرمهای اینترنتی تصریح کرد: متاسفانه اکنون به ما می‌گویند که اگر می‌خواهی مورد حمایت قرار بگیری باید فیلم تجاری و بفروش بسازی. من نمی‌خواهم فیلم بفروش بسازم؛ نه اینکه نتوانم بسازم اما علاقه و دغدغه‌ام معطوف به ساخت چنین فیلم‌هایی نیست و دوست دارم فیلم‌هایی با کارکرد پرورشی و تربیتی بسازم. متاسفانه وضعیت پلتفرمهای اینترنتی هم مناسب نیست و صاحبان این پلتفرم‌ها صرفا به دنبال خرید، تولید و حمایت از آثار تجاری و بفروش هستند و پشتیبانی از آثار سینمای کودک و نوجوان جایی در چتر و سبد حمایتی آنها ندارد. برخی در سینمای ایران همه چیز را برای خود می‌خواهند و جز به سهم و نفع خود، به چیز دیگری فکر نمی‌کنند.
بیش از اینکه از نهادها انتظار داشته باشم از خودم انتظار دارم
وی در بخش پایانی اظهارات خود خاطرنشان کرد: من بیش از آنکه از سازمان‌ها و نهادها انتظار حمایت و پشتیبانی داشته باشم، از خودم انتظار دارم. گاهی به خود می‌گویم که اگر انتظار داشتی فلان سازمان یا نهاد از تو حمایت کند، پس اصلا چرا وارد این عرصه شدی؟ اول از خودت انتظار داشته باش و برای تحقق اهدافت برنامه‌ریزی و تلاش کن و توکلت به خدا باشد.
انتهای پیام/
