راهکاری عملیاتی برای "احیای تالاب‌های کشور"
وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست انتظار داریم که دور یک میز جمع شده و قبل از شروع بارش‌های فصلی تفاهم‌نامه‌ای امضا کنند تا بر اساس آن در سه سناریو، مقدار مشخصی از هر سد مخزنی به سمت رودخانه و تالاب همان منطقه رهاسازی شود.
به گزارش گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ اخیراً برای احیای تالاب‌ها از جانب سازمان محترم حفاظت محیط زیست ایران اقدامات خوبی انجام شده که در جای خود قابل تقدیر است ولی فراموش نکنیم که هدف اصلی از احیای تالاب‌ها و مهم‌ترین اقدامی که در آن نهفته است گرفتن حق‌آبه زیست محیطی تالاب از بخش کشاورزی و تحویل آن به صاحبان اصلی آن یعنی تالاب‌های کشور بوده که تا این تاریخ عملیاتی نشده است.
در هفته‌های اخیر سازمان حفاظت محیط زیست سخن از انعقاد تفاهم‌نامه با دولت ژاپن می‌کند که بر اساس آن دستاوردهای روند احیای دریاچه ارومیه به تالاب‌های دیگر مانند بختگان و شادگان تسری یابد و یا اخیرا اخبار بازدید نمایندگان اتحادیه اروپا و سفیر کره جنوبی از تالاب هامون که هفته گذشته انجام شد و هدف از آن اجرای برنامه معیشت جایگزین با هدف جلب مشارکت‌های بین‌المللی در طرح مدیریت جامع توسعه اقتصادی سیستان بود در فضای رسانه‌ای کشور پررنگ شد که آن نیز بر اساس حمایت از تختک‌نشینان یا مردمان بومی دامدار حاشیه تالاب هامون بوده است.
این طرح براساس یک توافق بین‌المللی میان سازمان حفاظت محیط زیست ایران و دفتر توسعه ملل متحد در ایران شکل گرفته و از سال 1399 آغاز شده است و تا 5 سال نیز ادامه دارد. ظاهرا تاکنون در جهت حمایت و احیای زیست‌بوم‌های تالاب هامون تعدادی تانکر آب و پنل خورشیدی به تختک‌نشینان هامون نیز تحویل داده شده است. همچنین از طرف دیگر و طبق اعلام مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران ظاهرا برنامه مدیریت برای 35 تالاب کشور تهیه شده است.
گرچه این اقدامات در جای خود مفید و قابل تقدیر است اما مهم تامین آب تالاب‌ها است که تاکنون هیچ بیانیه و یا تحرکی از طرف سازمان حفاظت محیط زیست عملا مشاهده نشده و چنانچه احیای تالاب هامون و یا تالاب‌های دیگر در حد کمکهایی از جنس تانکر آب و پنل خورشیدی محدود شود قطعا با این قبیل اقدامات نه تالاب هامون و نه هیچ تالاب دیگری احیا نخواهد شد.
در بند 4 آیین نامه اجرایی قانون تالاب‌ها 1397 تاکید شده است که بعد از تامین آب شرب، حق تقدم بر تحویل نیاز آب زیست محیطی و حق‌آبه تالاب است. مجددا در ماده 35 قانون برنامه ششم، وزارت نیرو مکلف شده است که 11 میلیارد مترمکعب حق‌آبه زیست محیطی تالاب‌ها را تامین کند البته وزیر محترم نیرو نیز در برنامه‌های تقدیمی خود به مجلس شورای اسلامی از موضوع رها سازی حق‌آبه زیست محیطی دفاع کرده بود ولی متاسفانه شاهد هستیم که نه تنها وزارتین نیرو و جهاد کشاورزی در این مدا سخنی از برنامه‌های خود برا رها سازی حق‌آبه زیست محیطی در رودخانه‌ها و به سمت تالاب‌ها به میان نمی‌آورند بلکه با کمال تعجب اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست نیز برای احیای تالاب‌ها به‌جای مطالبه گری و دفاع از حق و حقوق تالاب‌ها در حد جلسات و کمکهایی از جنس تانکر آب و پانل خورشیدی خلاصه شده است.
بر همگان روشن است که شرایط کنونی کشور از نظر تاب‌آوری محیط زیست و استفاده بیشتر از توان اکولوژیک کشور در حالت شکست قرار دارد، تالاب‌های فلات مرکزی کاملا خشک شده‌اند, پدیده گرد و غبار و فرونشست سرزمین ایران را تهدید می‌کند، منابع غنی سفره‌های آب زیرزمینی استراتژیک که متعلق به نسل‌های بعد بوده تقریبا رو به پایان است و موضوع تغییر اقلیم و افزایش گرمایش هوا نیز این تهدیدها را شدت بخشیده است. لذا در چنین شرایطی مهم‌ترین و اصلی‌ترین اقدامی که می‌تواند هم منابع آب زیرزمینی را تا حدی جبران کند و هم تالاب‌ها و اکو سیستم‌های جانوری و گیاهی را احیا کند کسر کردن سهم آب کشاورزی و تحویل آن به رودخانه‌ها و تالاب‌ها است تا مجددا حیات و امیدواری به زندگی, به کشور و سطح جامعه بازگردد.
بنابراین از سه دستگاه دولتی دخیل در این امر یعنی وزارت نیرو ، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست انتظار داریم که دور یک میز جمع شده و قبل از شروع بارش‌های فصلی تفاهم‌نامه‌ای امضا کنند تا بر اساس آن در سه سناریو خشکسالی، نرمال و ترسالی مقدار مشخصی از هر سد مخزنی به سمت رودخانه و تالاب همان منطقه رهاسازی کرده و در نظر داشته باشند که اولا این رهاسازی عمدتا باید در فصل زمستان و اوایل بهار انجام شود و ثانیا مقدار آن حداقل باید 30 درصد آب‌های سطحی جاری کشور باشد تا بتواند از یک طرف جبران کسری منابع آب زیرزمینی را جبران کند و از طرف دیگر رودخانه‌ها و تالاب‌ها را احیا کند.
به یاد داشته باشیم که در این وضعیت، کفایت جلسات و تهیه برنامه مدیریتی برای احیای تالاب‌ها باید اعلام شود و فقط رئیس محترم سازمان حفاظت محیط زیست به ملت ایران گزارش دهد که کدام تالاب و در کدام استان کشور از حالت بحران و خشکی کامل خارج شده است. جناب آقای دکتر سلاجقه نیز توجه داشته باشند که فقط به وسیله نشست مشترک با دولت طالبان می‌توان حق‌آبه قانونی هیرمند را مطالبه و تالاب هامون را احیا کرد.
محسن موسوی خوانساری؛ فعال حوزه آب و محیط زیست
انتهای پیام/
