دلارِ ترمز بریده و بلاتکلیفی در اقتصاد ترکیه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ، کامیون ترمز بریده دلار در بازار ترکیه، همچنان با وحشت و هراس پیش می رود و اقتصاد این کشور، در بحران فرو رفته است.

هر 1 دلار آمریکا در کمال ناباوری به 16 لیره و 45 قوروش رسید. این در حالی است که این ارز خارجی در آغاز سال 2021 میلادی، تنها 7 لیره و 35 قوروش ارزش داشت.

تحلیل گران اقتصادی ترکیه معتقدند که کنترل بازار ارز به تمامی از دست دولت و بانک مرکزی خارج شده و روانه کردن 2 میلیارد دلار ارز ارزان به بازار، هیچ تاثیر مثبتی بر جای ننهاده و وضع را بدتر کرده است.

رئیس اتحادیه کارآفرینان و صنعت گران ترکیه هشدار داده و از تیم اقتصادی دولت اردوغان خواسته، به قواعد و اصول علمی اقتصاد، بازگردد. اما برخی از سیاستمداران ترکیه معتقدند، آن چه که هم اکنون در ترکیه روی می دهد، نه یک وضعیت ناگزیر، بلکه یک مسیر انتخاب شده از سوی دولت اردوغان است. چرا؟ به این دلیل که به قول مهمت موش، وزیر بازرگانی ترکیه، در میزان صادرات این کشور یک انقلاب واقعی روی داده و ممکن است که میزان صادرات ترکیه تا پایان سال جاری، از مرز 225 میلیارد دلار فراتر برود. در نتیجه دولت تمایل دارد دلار بیشتری به چنگ آورد و علاوه بر بازپرداخت بدهی های کلان، نیازهای داخلی را نیز پاسخ دهد. اما به چه قیمتی؟ به قیمت اعمال فشار بسیار سنگین بر میلیون ها خانوار ترکیه که برای تامین کوچک ترین نیازهای روزانه، در تنگنای شدید قرار گرفته اند.

«اتحادیه کارآفرینان و صنعت گران ترکیه» (TÜSİAD) هشدار داده و از تیم اقتصادی دولت اردوغان خواسته، به قواعد و اصول علمی اقتصاد، بازگردد. این اتحادیه معتقد است که بی اعتمادی و عدم ثبات، اقتصاد ترکیه را به شرایط بحرانی رسانده و بخش اعظم این وضعیت به خاطر مداخله مداوم رئیس جمهور در تعیین سیاست های مالی و پولی و نادیده گرفتن استقلال بانک مرکزی است. این اتحادیه، غالبا به عنوان قدرتمندترین گروه فعالان اقتصادی بخش خصوصی ترکیه شناخته می شد و از منظر سیاسی نیز، آب این گروه با دولت اردوغان، هیچگاه توی یک جوی نرفته است. اما سرمایه داران بسیار ثروتمند و قدرتمند طرفدار آکپارتی نیز، رفته رفته با لحنی محافظه کارانه تر، شروع به اظهار نگرانی کرده اند.

رفعت حصارجیکلی اوغلو ثروتمند و اقتصاددان مهم ترکیه و رئیس تالارهای بورس این کشور، فردی است که همواره حامی اردوغان و آکپارتی بوده و در بسیاری از مراسم ها نزدیک رئیس جمهور می نشیند. حالا صدای او هم درآمده و گفته است: «با تعجب نظاره گر وضعیت موجود هستیم. این میزان از فراز و فرود و بی ثباتی در بازار، بسیار خطرناک است و باید در کوتاه ترین زمان ممکن، تدابیر لازم اتخاذ شود.»

اقتصاد ترکیه، یک ویرانی بزرگ

علی باباجان رهبر حزب جهش  و دموکراسی، که از موسسین حزب عدالت و توسعه بود و برای مدتی طولانی مغز اقتصادی ترکیه به شمار می رفت، در مورد وضعیت کنونی بحران اقتصادی در مصاحبه با جنید ازدمیر گفته است: «آن چه که در نگاه اول می بینیم، یک ویرانی بزرگ است. ما در این کشور، با یک ویرانی جدی روبرو هستیم و متاسفانه، بلایی که بر سر اقتصاد ترکیه آمده، دقیقا به خاطر تصمیمات غلط دولت است. وقتی که یک تصادف خودرو روی می دهد یا از آن بدتر وقتی که ترن از خط خارج می شود و حادثه بزرگ روی می دهد، در لحظات اول، همه گیج و منگ هستند، همه دچار وحشت شده و توان فکر کردن را از دست داده اند. باید دقایقی بگذرد تا اولا همه هوشیار شوند دوم این که صحنه مهیای آن شود که افسر و کارشناسان، خسارات و تلفات را به طور دقیق بررسی کنند. این اتفاق در اقتصاد نیز روی داده و متاسفانه هنوز در گرماگرم حادثه هستیم. باید چند ماه بگذرد تا هم ما و هم مردم، به خوبی درک کنیم که این دولت، چه بلای وحشتناکی بر سر این کشور آورده است. ما به زودی، شواهد یک فقر بسیار گسترده خواهیم بود. ما به جایی رسیده بودیم که صندوق بین المللی پول در گزارش های خود، از بهبود اقتصادی ترکیه و مبارزه با فقر، الگوی می گرفت. اما حالا می بینید که شکاف طبقاتی وحشتناک شده و هیچ عدالتی در توزیع درآمد وجود ندارد.»

در ادامه برنامه، گوینده از باباجان می پرسد: «اگر در انتخابات آتی، دولت عوض شود و شما وزیر اقتصاد شوید، برای ترمیم این وضعیت چه خواهید کرد؟»

باباجان در جواب می گوید: «حتما چنین پیشنهادی را رد می کنم و وزیر نمی شوم. می دانید چرا؟ کار چندانی از دست وزیر اقتصاد ساخته نیست. این کشور، پیش از هر چیز مشکل آزادی، عدالت و بی اعتنایی به حقوق دارد. تا این مشکلات حل نشود، امنیتی برای سرمایه گذاری خارجی ها ایجاد نخواهد شد.»

ارتباط اذان و دلار

از زمانی که بحران اقتصادی، ترکیه را در بر گرفته، بسیاری از نمایندگان و مقامات حزب عدالت و توسعه، تلاش کرده اند تا این موضوع را با مسائل دینی و  عقیدتی درهم آمیزند. آنان در برابر انتقادات تحلیلگران اقتصادی، مداوما جملاتی را تکرار می کند که ارتباطی به اقتصاد ندارد و اتفاقا تاثیر منفی بر دفاع از عقاید دینی می گذارد.

گولای آریجیگیل سامانجی نماینده قونیه و از اعضای حزب عدالت و توسعه در نشست بررسی بودجه سال 2022 میلادی، در پاسخ به نمایندگان حزب مخالف، که کاهش ارزش لیره را مورد انتقاد قراردادند، با لحنی حماسی سخنرانی کرده و گفت:«با این حرف ها نمی توانید پرچم این کشور را پایین بکشید. به شما اجازه نمی دهیم کشور را تجزیه کنید. درد شما دلار نیست. شما دنبال این هستید که صدای اذان در این کشور شنیده نشود. به شما اجازه نمی دهیم که صدای اذان را در این سرزمین خفه کنید.»

ارتوغرول اوزکوک سردبیر سابق روزنامه حریت که به مدت سه دهه در این روزنامه قلم زد و سپس به خاطر مخالفت با آکپارتی ناچار به استعفا شد، در مصاحبه با رادیوی نامبروان گفته است: «این یک گاف واقعی بود. این نماینده با حرف های خود نشان داد که آکپارتی، هیچ توضیحی در مورد شکست اقتصادی دولت ندارد و تنها می خواهند با جملات هیجانی و احساساتی، از اعتقادات مردم سوءاستفاده کنند. چه ارتباطی بین دلار و لیره وجود دارد؟ یعنی اگر لیره لگدمال و بی ارزش شود، چنین چیزی موجب تقویت اذان و باورهای دینی می شود؟ این چه منطقی است که به جای پاسخ دادن به انتقاد در مورد ناکارآمدی اقتصادی دولت اردوغان، سراغ بحث نماز و اذان می روید؟»

دولتی که خرج می کند

روزنامه سوزجو پرتیراژترین روزنامه ترکیه، امروز در صفحه نخست، عکسی از یک خودرو مرسدس بنز فوق پیشرفته را منتشر کرده و نوشته است: «نهاد ریاست جمهوری ترکیه دستور داده سه خودرو مرسدس بنز فوق پیشرفته خریداری شود که علاوه بر ویژگی ضدگلوله بودن، امکانات بی نظیری دارد و گران ترین خودرو تولید شده از سوی این برند آلمانی است.» به قول سوزجو، هر کدام از این خودروها نزدیک به نیم میلیون یورو ارزش دارد و دلیل اصلی این خرید، همان شعار همیشگی اردوغان است که می گوید: وقتی پای اعتبار و پرستیز کشور در میان باشد، لازم نیست صرفه جویی کنید.

در پایان باید گفت؛ با توجه به ارزش روزافزون نرخ دلار در برابر لیره ترکیه، در آخرین روزهای سال 2021 میلادی، این کشور سال 2022 میلادی را در شرایطی به مراتب تلخ تر و دشوارتر خواهد گذراند وبا توجه به بالاگرفتن انتقادات و پافشاری مخالفین بر ضرورت برگزاری انتخابات پیش از موعد، ادامه کار برای دولت اردوغان، سخت تر خواهد شد.

انتهای پیام/