وقتی بافت فرش در خراسان جنوبی برای بافنده صرفه اقتصادی ندارد

به گزارش خبرگزاری تسنیم از  بیرجند ، بدون شک سابقه قالیبافی در خراسان جنوبی به سال‌های بسیار دور باز می‌گردد و فرش‌هایی که سایه نام این منطقه و روستاهایی نظیر مود و درخش بر سر آن‌ها افتاده از مشهور‌ترین فرش‌های ایران بوده‌اند.

قالیبافی از زمان حکومت شاهرخ میرزا حدود 600 سال پیش در منطقه خراسان جنوبی رواج داشته و از تاریخ نویسان قرن دهم نظیر مقدسی نقل شده که بافت قالی و سجاده در نواحی کوهستانی بیرجند شهرت دارد.

سخن از هنر فرش بافی است هنری که در استان خراسان جنوبی بیش از 600 سال قدمت دارد و با وجود افت و خیزهای اقتصادی و اجتماعی همچنان در استان خراسان جنوبی می‌درخشد.

مدت‌ها است که هنرمندان خراسان جنوبی با هنر دیرینه  فرش خو گرفته‌اند و برتار و پود آن گره عشق می‌زنند هنری که سینه به سینه منتقل شده تا امروز چرخ زندگانی مردمانی را در مرز کویری خراسان جنوبی بچرخاند.

بافتدگان از نقش ریز ماهی گرفته تا لچک ترنج همه را می‌بافند تا به دست مردمان  در آن سوی مرزها رسانده و بگویند هنردست این مردم آوازه و شهرت جهانی دارد، هنری که هنوز از دیدنش انگشت حیرت بر دهان‌ها می‌ماند.

اما این روزها بافندگان فرش دستباف به دلیل رکود بازار حال و روز خوشی ندارند، دلشان کمتر رغبت دارد بر پشت دار قالی نشسته و با آوازخوانی تار و پود را بر هم ببافند چراکه با رکودی که بر بازار فرش جهان و کشور و به تبع آن خراسان جنوبی حاکم است  در حال حاضر این صنعت رونق زیادی ندارد.

زمانی این هنر در اوج بود و بیشتر مردمان روستانشین در خراسان جنوبی و حتی در برخی نقاط شهری استان در کنار کشاورزی و دامداری به تولید فرش دستباف مشغول بودند حتی در برخی از خانواده‌ها شغل اصلی مردم همان فرش بافی بود.

اگر در چند سال گذشته گذرتان به برخی از روستاهای خراسان جنوبی به ویژه بخش مود و قهستان می‌افتاد صدای دل نشینی از کوچه پس کوچه‌های روستا به گوش می‌رسید صدایی که حکایت از تولید و آوای خوش زندگی داشت. هنری که در دهه های 70 و 80 آوازه جهانی داشت و برند مود و قهستان ثبت جهانی شد، اما این روزها بافندگان فرش دستباف دل خوشی ندارند چرا که با وجود کرونا و تحریم‌ها هنر سرانگشتان بافندگان به فروش نمی‌رسد و این در حالی است که فرش خراسان جنوبی به ویژه منطقه قهستان برند بین المللی دارد که مدتی است بافندگان این هنر زیبا دارهای قالی را پایین کشیده و به سمت حرفه‌ای دیگر روی آوردند.

یکی از بافندگان فرش دستباف در خراسان جنوبی نیز در گفتگو با خبرنگار ما گفت: صادرات فرش دستباف به دلیل کرونا و تحریم‌های ظالمانه دشمنان به حداقل رسیده و فروش در داخل کشور هم پایین است.

وی ادامه داد: در حال حاضر تولید فرش دستباف استان 10 درصد مقدار آن در دهه 70 یا 80 است که با گرانی مواد اولیه به خصوص مواد مرغوب و رکود بازار، بافت فرش برای بافنده صرفه اقتصادی ندارد. 

دیگر بافنده فرش دستباف در قهستان هم معتقد است که هنوز هم افرادی هستند که به دلیل نبود شغل دیگر با دستمزدهای کم قالی می‌بافند اما فرش‌هایی که در سال‌های گذشته بافته هنوز بر روی دستانشان مانده است.

یکی از بافندگان فرش و تابلو فرش‌های دستباف در خراسان جنوبی نیز گفت: طرح ریزه ماهی فرش خراسان جنوبی در دنیا حرف اول را می‌زند، اما به آن توجهی نمی‌شود.

ملکی با بیان اینکه باید این هنر اصیل استان را به نسل‌های بعدی آموزش دهیم تا به فراموشی سپرده نشود، افزود: رونق دادن به این هنر هزینه‌های سنگینی ندارد و هر هنرمند با داشتن یک دار قالی در خانه هم می‌تواند فعالیت کند، اما متاسفانه از سوی مسئولان توجهی به این رشته نمی‌شود.

وی بیمه را یکی از مشکلات اصلی در این حوزه عنوان کرد و افزود: متاسفانه چندین سال است که سهمیه برای بیمه قالیبافان در استان نداریم و برای بافندگان قالی مزایای زیادی وجود ندارد و درآمد آن‌ها از این شغل پایین است که مسئولان باید به وضع اقتصادی افرادی که صنایع دستی را احیا می‌کنند رسیدگی کنند.

دیگر بافنده فرش دستباف در قهستان هم معتقد است نسل جوان در این صنعت فعالیت ندارند و بیشتر بافندگان را افراد مسن تشکیل می‌دهند.

اکبری افزود: روز‌هایی را سپری می‌کنیم که بافندگان فرش دستباف با کمترین درآمد، دار‌های قالی را سر پا دارند در حالی که درآمدشان بسیار ناچیز است.

وی گفت: بازار همچنان کساد است و چندان معامله‌ای انجام نمی‌شود، چشم‌ها در انتظار رونق دوباره خرید و فروش یکی از بهترین هنر‌های دستی مردان و زنان این دیار است.

رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار ما گفت: همچنان شاهد رکود بازار فرش دستباف استان هستیم و حجم زیادی از فرش‌های تولیدی روی دست بافنده و تجار باقی مانده است.

کامیابی‌مسک با بیان اینکه در حال حاضر با توجه به اینکه وضعیت صادرات فرش دستباف مناسب نیست، که پیشنهاد ما این است که بافنده تولیدات خود را بیشتر به سمت سلیقه بازار داخل ببرند و فرش‌های 6 متر، 12 متر و 9 متر به‌صورت جفتی بیشترین فروش را در بازار داخل دارد.

وی ادامه داد: ارزآوری فرش دستباف خراسان جنوبی از زمان شیوع کرونا ناچیز بوده و در مجموع آمار دقیقی از صادرات فرش دستباف از سوی دستگاه‌های متولی به دست ما نمی‌رسد.

رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی گفت: خراسان جنوبی بیش از 50 هزار بافنده تمام‌وقت، نیمه‌وقت و پاره‌وقت دارد که در حال حاضر کمتر از چهار هزار نفر آنان زیر پوشش بیمه تأمین اجتماعی هستند.

کامیابی مسک بیان کرد: 145 هزار متر مربع فرش دستباف در 9 ماه گذشته در استان تولید شده که 200 میلیارد تومان ارزش دارد و این مقدار تولید فرش نسبت به مدت مشابه پارسال تفاوت چشمگیری نداشته و پارسال 140 هزار متر مربع فرش دستباف به ارزش 150 میلیارد تومان در خراسان جنوبی تولید شده است.

وی گفت: بیش از 30 درصد قیمت فرش دستباف در امسال نسبت به پارسال افزایش داشته و با همین افزایش قیمت باز هم بافنده ما حداقل دستمزد قانون کار را ندارد و این افزایش قیمت نیز به دلیل تورم حاکم بر اقتصاد جامعه بوده است.

رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی اظهار داشت: در یک سال گذشته قیمت مواد اولیه فرش دستباف رشد چشمگیری نداشته اما با توجه به شرایط جامعه و زحمت زیاد، بافت فرش برای بافنده صرفه اقتصادی ندارد و بافندگان به دلیل نبود شغل چاره‌ای جز بافت فرش ندارند.

 انتهای پیام/254/ ع