«معجزه آبخیزداری»|برداشت اقتصادی علوفه دامی با اجرای عملیات آبخوانداری و پخش سیلاب/ نمونه های موفق کجاست؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ آبخوانداری و پخش سیلاب ها عرصه های پخش سیل هستند که ضمن نفوذ دادن آب به داخل سفره های زیرزمینی و تغذیه قنوات و چاه های اطراف و همچنین جلوگیری از فرسایش خاک، مکان های مناسبی برای کشت انواع محصولات کشاورزی نیز به شمار می رود که در این صورت هم آب و هم خاک مورد محافظت واقع می شود.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

نخستین بررسی های گسترش سیلاب از سال 1350 در موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع با رهبری دکتر سیدآهنگ کوثر و گروه همراه ایشان آغاز شده و نخستین شبکه در نودهک قزوین ساخته شد. دستاوردهای امیدبخش این تحقیق و فراهم شدن شرایط کار سبب شد بعد از پیروزی انقلاب در جونگاه ممسنی آغاز شود و در مناطق دیگر از جمله بهلو ممسنی، امامزاده جعفر، دوگنبدان، گویم شیراز، بهروزآباد داراب، گربایگان فسا، درز و سایبان لار، دلیجان، بناب زنجان، شناط در ابهر، کنجان سروستان، نیریز، سنگ کلیدر سبزوار، چنبر غربال قوچان، سراوان بلوچستان، عربستان گلپایگان، باقت، اشتهارد، میبد و رامهرمز نیز اجرا شد.

یکی از دستاوردهای آبخوانداری و پخش سیلاب برداشت اقتصادی علوفه دامی بوده است؛ در این باره نتایج پژوهش ها در آمریکا نشان می دهد تولید علوفه در زمین های متاثر از گسترش سیلاب از 10 تا بیش از 30 برابر زمین های مجاور بوده و نیز بازده ناخالص آبیاری سیلابی 7-10 برابر هزینه آنها بوده است. همچنین تحقیقات نشان می دهد در 50 هکتار از اراضی گربایگان (ایستگاه آبخوانداری کوثر) که برای اجرای زراعت سیلابی جو با مشارکت جوامع محلی سال 98-99 انجام شد، برداشت دانه جو با عملکرد 1500تا 4200 کیلوگرم در هکتار بسته به رقم و مکان کشت فراهم گردید.

میانکوه یزد؛ نمونه موفق برداشت علوفه دامی با عملیات آبخوانداری

یکی دیگر از مناطقی که عملیات پخش سیلاب با هدف اقتصادی برداشت علوفه دامی در آنجا انجام شده است؛ حوزه آبخیز میانکوه استان یزد است. حوزه آبخیز میانکوه که بخش بزرگی از حوزه یزد اردکان می باشد و در فاصله 35 کیلومتری جنوب غربی یزد قرار گرفته است. از مجموع مساحت حوزه یادشده 6455 هکتار آن را اراضی زراعی و مسکونی و بقیه را اراضی مرتعی و کوه های مرتفع و دره های عمیق تشکیل می دهد. 400 هکتار از این مساحت را عرصه پخش سیلاب تشکیل می دهد. حداقل ارتفاع حوزه از سطح دریا 1530 متر و حداکثر آن 4044 متر می باشد. منطقه فاقد رودخانه دایمی بوده ولی دارای رودخانه های فصلی متعددی می باشد که طول بزرگترین آبراهه آن 42 کیلومتر می باشد. اقلیم منطقه بر اساس تقسیم بندی دومارتن در ارتفاعات، نیمه خشک سرد و در مناطق دشتی خشک و سرد می باشد.

شرایط اقلیمی یزد موجب شده تا متوسط بارندگی در این منطقه از حدود 100 میلیمتر در سال فراتر نرود. این مساله سبب شده بهره برداری از سیل به عنوان یک منبع آب سطحی زودگذر در این استان دارای اهمیت، جایگاه و قدمت خاصی باشد. همچنین با توجه به استفاده بهینه از آب های نامتعارف در عرصه های پخش و به منظور جلوگیری از تبخیر آنها کشت گیاهان بسیار مقاوم بیابانی در عرصه پخش به صورت زراعت سیلابی هم به جهت اصلاح و احیا و هم به جهت تولید علوفه در کشور دارای اهمیت خاصی است.

نتایج بررسی ها نشان می دهد که متوسط تولید علوفه دامی با انجام عملیات آبخوانداری و پخش سیلاب در حوزه آبخیز میانکوه یزد 3.8 تن در هکتار در شرایط خشکسالی بوده است و توان تولید بیش از 5 تن در هکتار نیز دارد. لذا این مساله حاکی از عملکرد قابل قبول طرح و اقتصادی بودن آن می باشد که با نتایج پژوهش های انجام شده در آمریکا و به تحقیقات مشابه انجام شده در داخل کشور مطابقت دارد.

علت انتخاب خارشتر برای زراعت سیلابی چیست؟

گونه ای که در میانکوه یزد به وسیله آبخوانداری و زراعت سیلابی تولید وبرداشت شده است، گیاه خارشتر است؛ در این باره جلال برخورداری عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد می گوید: گیاه خارشتر از ارزش غذایی نسبتا خوبی برای دام ها برخوردار است و در پاره ای از ترکیبات از جمله میزان پروتئین خام از بسیاری از علوفه های معمول همچون کاه گندم و جو مناسب تر است و ضرایب هضمی آن برای کلیه مواد مغذی نیز در حد قابل قبولی قرار دارد.گونه خارشتر گونه ای کم آبخواه بشمار می رود چنان چه بارندگی نسبتا مناسب باشد رشد بسیار خوبی داشته و تولید علوفه بالایی ایجاد خواهد کرد. ضمن آن که غرقابی بودن آب در کنار این گیاه منجر به پلاسیدگی و خفگی گیاه خواهد شد و این نشان از کم آبخواه بودن گیاه دارد.

به گفته برخورداری، خارشتر با داشتن مواد مغذی و ترکیبات شیمیای ارزشمند برای تغذیه نشخوارکنندگان در مناطق خشک و نیمه خشک به صورت جایگزین کاه گندم و یونجه خشک می تواند نیازهای نگهداری، تولید مثل و شیرواری دام های داشتی نظیر گوسفند و بز را تأمین کند و با توجه به بالا بودن مواد لیگنوسلولزی در جیره های حاوی خارشتر می تواند جایگزین بخش علوفه ای جیره در نظر گرفته شود و هر چند این گونه از نظر اصلاح مرتعی قابل توصیه نمی باشد.

انتهای پیام/