اغراض سیاسی پس‌پرده "ادعای وقوع خشکسالی‌ شدید" برای کشور؟!/ تحمیل خسارت‌های میلیاردی به‌واسطه پیش‌بینی‌های غلط هواشناسی

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ "پیش‌بینی‌های هواشناسی" نقش کلیدی و حیاتی در بسیاری از حوزه‌ها از جمله در حمل‌ونقل هوایی، جاده‌ای، دریایی و کشاورزی کشور دارد و در صورت صحت و دقت این پیش‌بینی‌ها و ارائه به‌موقع آنها، می‌توان از بروز بسیاری از حوادث، سوانح و خسارات جانی و مالی جلوگیری کرد.

اما در وقوع بسیاری از حوادث و سوانح مرگبار جاده‌ای و هوایی یا در تحمیل خسارات سنگین به کشاورزان کشور، پای عدم صحت و دقت پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی در میان است که نمونه بارز آن را در سقوط هواپیمای ATR شاهد بودیم که در آن حادثه تلخ و دلخراش، حدود 70 نفر از هموطنان جان خود را از دست دادند؛ پیش‌تر، جزئیات نقش مخرب سازمان هواشناسی در سقوط مرگبار هواپیمای ATR در قالب گزارشی با عنوان "آیا عدم‌ارسال گزارش سیگمت هواشناسی به خلبان باعث سقوط هواپیمای ATR شد + مستندات" منتشر شد.

طی سالیان اخیر نیز سازمان هواشناسی کشورمان، هوای خوش و آفتابی نداشته است و برخی سوء‌مدیریت‌ها به‌ویژه در دوره وزارت "عباس آخوندی" در وزارت راه، روزهای بدی را برای سازمان هواشناسی رقم زده است و پیش‌بینی‌های این سازمان که می‌توانسته است نقش کلیدی در جلوگیری از بروز برخی سوانح، سیل‌ها، تصادفات و... داشته باشد، بخشی از آن توأم با صحت، دقت و ارائه به‌موقع نبوده است.

متأسفانه با وجود اینکه همه اذعان دارند که ریاست‌ها در سازمان حساس و بسیار تخصصی مانند سازمان هواشناسی باید به افرادی کاملاً متخصص و بر اساس شایستگی‌های فردی و به‌دور از نگاه‌های سیاسی سپرده شود اما طی این سال‌ها، شاهد مواضع و اظهارات عجیب و قابل تأمل سیاسی مدیران ارشد آن بودیم که حتی در برخی موارد، انتتشار فیلم‌هایی از اظهارات این افراد، ابهامات متعددی را درخصوص شایستگی و صلاحیت آن‌ها ایجاد کرده است.

بر همین اساس،"استاد حسین اردکانی" پدر علم هواشناسی کشورمانکه بیش از 60 سال در حوزه هواشناسی، سابقه کار مدیریتی، تدریس و فعالیت شبانه‌روزی دارد با مشاهده اتفاقات ناگوار این سال‌ها در بدنه مدیریت ارشد سازمان هواشناسی، آمادگی خود را برای "مناظره" با مدیران سازمان هواشناسی کشور اعلام کرد اما با گذشت بیش از 14 روز از اعلام عمومی برای مناظره، مدیران سازمان هواشناسی حاضر به حضور در این مناظره و دفاع از عملکرد خود در این سازمان و پاسخ به اشکالات متعدد در پیش‌بینی‌های هواشناسی سالیان اخیر نشدند!

در پی عدم اجابت مدیران سازمان هواشناسی برای حضور در این مناظره، با هدف بررسی مشکلات و چالش‌های سازمان هواشناسی و ارائه راهکارهایی برای بهبود وضعیت فعلی این سازمان، نشستی را با حضور استاد حسین اردکانی؛ پدر علم هواشناسی کشور, دکتر محمدتقی زمانیان از اساتید برجسته هواشناسی کشور و عضو سابق کمیته مشترک علمی وابسته به برنامه و تغییر اقلیم جهان, مهندس "بهرام صناعی" رئیس اسبق سازمان هواشناسی و علی محمدرضایی, مدیر روابط عمومی اسبق سازمان هواشناسی ترتیب دادیم که در روزهای گذشته, مشروح بخش نخست این گفت‌وگو با عنوان"رخنه 8ساله در "سازمان هواشناسی" چه حوادث مرگبار و پرهزینه‌ای را برای کشور رقم زده است؟!"منتشر شد.

در ادامه بخش دوم این گفت‌وگو تقدیم مخاطبان ارجمند تسنیم شده است:

تسنیم: در سال‌های اخیر همواره مدیران سازمان هواشناسی عدم دسترسی به امکانات روز دنیا را دلیل پیش‌بینی‌های ناصحیح و غیردقیق خود و عقب ماندن از کشورهای پیشرفته بیان کرده‌اند، سؤال این است؛ آیا واقعا ظرفیت‌های موجود سازمان هواشناسی و امکاناتی که این سازمان در اختیار دارد، توان جلوگیری از مسائل و مشکلات این روزهای سازمان و پیش‌بینی‌های ناصحیح هواشناسی را نداشته است؟!

استاد اردکانی: در کشورهای پیشرفته جهان, با استفاده همزمان از تصاویر راداری و ماهواره‌ای، پیش‌بینی همه حوادث, طوفان‌ها و رگبارها و... ممکن است؛ ما نیز توانایی این را داریم تا با کمک همین دانش و امکانات فعلی، بهترین پیش‌بینی ممکن را با دقت بسیار بالا در کوتاه‌ترین زمان ممکن داشته باشیم اما مشکل این است که مدیران سازمان نمی‌دانند که چگونه از این امکانات استفاده کنند.

به‌تازگی کتابی را مطالعه کردم که نشان می‌د‌هد چگونه به‌وسیله تصاویر ماهواره‌ای می‌توان همه‌چیز را پیش‌بینی کرد؛ صنعت هواشناسی در تمام دنیا در حال ترقی است اما متأسفانه ما با دنیا پییش نمی‌رویم که دلیل آن مدیریت ضعیف است؛ اگر مدیریت قوی روی کار باشد, با امکانات و دانش فعلی می‌توانیم پا‌بهپای پیشرفته‌ترین کشورهای جهان در صنعت هواشناسی پیشرفت کنیم.

تسنیم: تا این بخش از مصاحبه به آسیب‌های تحمیل‌شده جانی و اقتصادی هنگفت ناشی از ناکارآمدی سازمان هواشناسی و عقب بودن صنعت هواشناسی کشورمان در ارائه خدمات به‌روز، صحیح و به‌موقع هواشناسی پرداخته شد؛ حالا در صورت برخورداری از صنعت هواشناسی به‌روز و کارآمد، چه منافعی در حوزه‌های مختلف از جمله در حوزه‌های اقتصادی عاید کشورمان و توده مردم خواهد شد؟

دکتر زمانیان: عملکرد صحیح سازمان هواشناسی بر همه بخش‌های کشور تأثیرگذار است؛ اگر هواشناسی ما درست کار کند, بهره‌برداری در همه زمینه‌ها با روند صعودی همراه می‌شود به‌عنوان مثال سازمان هواشناسی و اقیانوس‌شناسی در آمریکا روی 33 درصد تولید ناخالص این کشور تأثیرگذار است و در واقع یک‌سوم تولید ناخالص کشور آمریکا به سازمان هواشناسی این کشور وابسته است!

اگر در هواشناسی کشاورزی پیش‌بینی خوبی داشته باشیم, برداشت محصولات ما بالا می‌رود و در بخش افزایش صادرات و کنترل واردات نیز پیشرفت می‌کنیم؛ در سال 1404 و سند چشم‌انداز، اهدافی برای کشور ترسیم شده است که بسیاری از این اهداف وابسته به تصمیمات سازمان هواشناسی است اما متأسفانه عملکرد ضعیف سازمان هواشناسی یکی از دلایل ایجاد وقفه در رسیدن به این اهداف بوده است؛ به‌طور کلی، توسعه کشور وابسته به هواشناسی است و این سازمان نقش مهمی در پیشبرد اهداف توسعه‌ای کشور دارد.

عمده مشکلات هواشناسی مربوط به مدیریت است و متأسفانه موضوع مدیریت ضعیف در همه وظایفی که سازمان به‌عهده دارد، نقش خود را نشان می‌دهد، به‌عنوان مثال سازمان هواشناسی پیش‌بینی کرده بود که بهمن‌ماه, ماه خشکی خواهد بود اما دیدیم که چه بارش‌های خوبی داشتیم و بدتر این است که رئیس سازمان هواشناسی این بارش‌ها را به "تغییر اقلیم" ربط داده بود!

وقتی رئیس سازمان چنین حرفی می‌زند، مشخص است که نه وضع هوا را می‌شناسد و نه تعریفی صحیح از تغییر اقلیم دارد! سؤال این است؛ وقتی اطلاعات رئیس سازمان هواشناسی در این سطح است، دیگر چه امیدی باید به پیش‌بینی‌های صادره از چنین سازمانی داشته باشیم؟!

استاد اردکانی: در تاریخ دوم بهمن‌‌ماه رئیس سازمان هواشناسی در صداوسیما مصاحبه‌ای داشت و در این مصاحبه ادعا کرد که "یک موج ساده‌ای که از منطقه رد می‌شود و دما را 4 تا 5 درجه تغییر می‌دهد, نشان‌دهنده تغییر اقلیم است!"، ایشان دانشجوی من بودند و سطح علمی بالایی دارند اما من متأسف می‌شوم که چنین شخصی، درک درستی از تغییر اقلیم ندارد و این حجم از ناآگاهی برای رئیس سازمان هواشناسی شایسته نیست.

دکتر زمانیان: در 12 خرداد ماه سال 1393 تندباد عظیمی در تهران شکل گرفت که در نتیجه آن 5 نفر نیز کشته شدند؛ این حادثه در کمیسیون بررسی سانحه با اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و مسئولان سازمان هواشناسی برگزار شد که مدعی شدند این تندباد، یک پدیده "خردمقیاس غیرقابل پیش‌بینی" بوده است!

در علم هواشناسی، پدیده خردمقیاس پدیده‌ای است که نهایتاً تا شعاع 2 کیلومتر به وقوع می‌پیوندد در حالی که پدیده طوفان سال 93 را هم دیده‌بان ساوه و هم دیده‌بان فرودگاه امام خمینی ثبت کرده بودند و هم در رادار ثبت شده بود! معرفی این پدیده در این ابعاد به‌عنوان پدیده خردمقیاس به این دلیل بود که سازمان هواشناسی قصد داشت اشتباه مرگبار خود را کتمان و خود را از هر تقصیری، تبرئه کند!

علت سکوت در مقابل این اشتباهات فراتر از سازمان هواشناسی است و ریشه مشکل را باید در وزارت راه جست‌وجو کرد؛ وزارت راه، سازمان هواشناسی را رها کرده است و هیچ‌گونه نظارتی بر عملکرد آن نداشته است؛ علی‌رغم اهمیت سازمان هواشناسی به این بخش بی‌توجه است.

تسنیم: در رابطه با پدیده تغییر اقلیم که در جهان به‌عنوان یک بحران زیست‌محیطی مطرح شده است، عدم قطعیت وجود دارد؛ برخی از دانشمندان این موضوع را رد می‌کنند, برخی اثرات آن را مثبت تلقی می‌کنند و تعدادی نیز معتقدند که اثرات آن به‌اندازه‌ای که مطرح می‌شود، زیان‌بار نیست و معتقدند در رابطه با این موضوع بزرگ‌نمایی شده است؛ آیا واقعاً تغییر اقلیم دلیل تمامی معضلات زیست‌محیطی امروز جهان است؟

دکتر زمانیان: غربی‌ها مسئله تغییر اقلیم را به‌عنوان یک معضل جهانی مطرح کردند و دولت حسن روحانی نیز به‌تبع این مانورها بر مسئله تغییر اقلیم, به "معاهده پاریس" پیوست و سازمان محیط زیست نیز بدون آگاهی از موضوع، شروط این پیمان را پذیرفت! کسانی که در سازمان محیط زیست وظیفه بررسی پدیده تغییر اقلیم و پیوستن به معاهده پاریس را به‌عهده داشتند, تحصیل‌کرده‌ رشته‌های غیرمرتبط با موضوع بودند و تخصص آن‌ها در مهندسی نفت عمران ایمنی‌شناسی و مهندسی شیمی بود!

در گذشته در خبرگزاری تسنیم نشستی برای بررسی پدیده تغییر اقلیم برگزار شد و نماینده وقت سازمان محیط زیست که قصد دفاع از پدیده تغییر اقلیم را داشت, به‌قدری اطلاعاتش کم بود که حتی نمی‌دانست قطب، 6 ماه روز و 6 ماه شب است! متأسفانه چنین افرادی در رابطه با تغییر اقلیم تصمیم‌گیری کردند که نتیجه آن امضای توافق‌نامه پاریس بود و حتی رئیس وقت سازمان محیط زیست قول داد که بیشتر از چیزی که برای کشور ما تعیین شده بود, انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد.

استاد اردکانی: به‌تازگی و در سال 2021 میلادی کتابی به‌نام "Understanding Severe and Unusual Weather" منتشر شده است که نویسنده آن "پروفسور ایگلمن" استاد دانشگاه کانزاس آمریکا است؛ قسمتی از این کتاب به تغییر اقلیم می‌پردازد و با استناد به تصاویر ماهواره‌ای که از سال 1966 از یخ‌های قطبی گرفته شده است, می‌گوید؛ اگر این تغییر اقلیم به‌قدری که گفته می‌شود شدید است چرا این مقدار بسیار کم از پوشش یخ‌های قطبی کم شده است؟! "پروفسور ایگلمن" بیان می‌کند که این حجم عظیم از کربن و متانی که ادعا می‌شود در جهان وجود دارد, تنها با افزایش 1.8 به حجم ابر سیروس در جهان جبران خواهد شد.

 بنده معتقدم که بخشی از بحث درباره تغییر اقلیم، سیاسی است و بیش از حد واقعی بزرگ شده است البته که ما افزایش دما و گرمایش جهانی را شاهد هستیم اما علت آن فعالیت‌‌های انسانی است و نه تغییر اقلیم.

دکتر زمانیان: در رابطه با تغییر اقلیم یک نکته مهم وجود دارد؛ کسانی که ادعا دارند تغییر اقلیم باعث گرمایش جهانی است, علت این تغییر اقلیم را دی‌اکسید کربن انسان‌ساز بیان می‌کنند و مدعی هستند که "اگر گازهای گلخانه‌ای وجود نداشتند, دمای متوسط زمین 15ـ درجه سانتی‌گراد بود اما در زمان حاضر به‌خاطر این گازها دمای متوسط جهانی 15+ درجه سانتی‌گراد است."

این ادعا در حالی مطرح می‌شود که کل حجم دی‌اکسید کربن از گازهای گلخانه‌ای، تنها 3 درصد است و از کل گاز دی‌اکسید کربن موجود در دنیا نیز تنها 3 درصد آن توسط انسان تولید می‌شود یعنی یک‌هزارم درصد کل گازهای گلخانه‌ای دی‌اکسید کربن انسان‌ساز است! به‌فرض محال حتی اگر تا پایان قرن اخیر, میزان این دی‌اکسید کربن انسان‌ساز 2برابر هم شود تنها, 6صدم درجه سانتی‌گراد قادر است دمای متوسط زمین را افزایش دهد! از نظر علمی، اقلیم زمین یک سیستم واحد دارد و قابل تغییر نیست.

تسنیم: آیا گزارشاتی که سازمان هواشناسی پس از حوادث مختلف به مقامات بالادستی ارائه می‌دهند، در برخی مواقع، آمار و اطلاعات دستکاری‌شده و در آمارهای اعلامی، عددسازی شده است؟ وظیفه بررسی این وقایع و تأیید صحت و سقم این اطلاعات اعلامی از سوی سازمان هواشناسی به‌عهده کیست؟

استاد ارکانی: اگر در وزات راه، کنترل صحیح و کافی بر سازمان هواشناسی شود و تک‌تک گزارشات کنترل شود و به‌ازای این گزارشات، سازمان هواشناسی به وزارت راه پاسخگو باشد, این سازمان دیگر قادر نخواهد بود اشتباهات متعدد و ادامه‌دار خود را توجیه کند؛ باید یک کارشناس هواشناسی کنار وزیر راه قرار گیرد تا علم هواشناسی را درک کند و به‌عبارتی بازوی راست وزیر در نظارت بر سازمان هواشناسی باشد.

محمدرضایی: سازمان هواشناسی حلقه مهمی در مدیریت بحران کشور است اما متأسفانه در خود سازمان مدیریت بحران نیز هیچ اراده‌ای برای نظارت بر عملکرد سازمان هواشناسی وجود ندارد و این مهم نیز یکی دیگر از ایرادات نظارتی بر سازمان هواشناسی است.

موضوع دیگر، عدم درک صحیح از مدیریت بحران و عدم تکمیل این چرخه پیش از وقوع بحران در کشور است؛ اجزای درست یک پیش‌بینی صحیح اعم از زمان و اندازه و جغرافیای تحت بحران در مدیریت بحران مؤثر هست.

وقتی سازمان هواشناسی نتواند در زمان مناسب حتی مقدار بارش یک سامانه قوی را که وارد کشور می‌شود به‌درستی پیش‌بینی کند، چگونه ممکن است سیستم‌های هشدار سیل بتواند هشداری صحیح از وقوع سیل بدهد؟ در زمان وقوع سیل‌های گذشته به‌خصوص سال 97 و 98 این پیش‌بینی از طرف سازمان هواشناسی محقق نشد؛ در حادثه طوفان تهران هم همین‌گونه بود که رئیس وقت سازمان هواشناسی فقط به یک اطلاعیه بسنده کرد و زمانی که خبرنگار شبکه خبر از وی پرسیدند که "چرا هشدار وقوع حادثه را صادر نکردید؟", گفت: "در دل اطلاعیه ما هشدار بود!"، این جمله به این معنی است که مدیران سازمان هواشناسی با ادبیات مدیریت بحران آشنا نیستند.

 تحقق اهداف بیانیه گام دوم انقلاب که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد, بدون به‌کارگیری نیروهای متعهد و انقلابی در سنگرهای علم و پژوهش امکان‌پذیر نخواهد بود و متأسفانه در دو دولت قبل, انتصاب افراد مسئله‌دار و دارای تفکرات غربی و التقاطی در مناصب مهم کشور، لطمات متعدد و سنگینی به کشور وارد کرد.

یکی از مراکزی که در دو سال گذشته شاهد حضور چنین افرادی بوده, "پژوهشگاه سازمان هواشناسی" است؛ پژوهشگاه هواشناسی باید دیدگاهی کاملاً تخصصی در پژوهش داشته باشد و مواضع سیاسی خاص و شاذ در چنین جایگاهی به هیچ عنوان پذیرفته نیست و مانند سم مهلک برای یک مرکز بزرگ پژوهشی محسوب می‌شود اما متأسفانه یکی از مسئولان ارشد این پژوهشگاه در شبکه توئیتر به انتشار توئیت‌های ضدنظام شناخته شده است و مطالب متعدد فتنه‌انگیز در همراهی با سران فتنه و مطالبی در حمایت از جنبش به‌اصطلاح سبز و تحریم انتخابات و... داشته است.

تسنیم: در ابتدای امسال شاهد بودیم که یکی از مدیران سازمان هواشناسی، "خشکسالی و کم‌بارشی عجیب" را برای کشور پیش‌بینی کرده بود(!) که البته با شروع بارش‌های خوب زمستانی، غلط بودن این پیش‌بینی به‌طور کامل برای همه آشکار شد؛ آیا در اعلام چنین پیش‌بینی‌های عجیب از سوی مدیران ارشد سازمان هواشناسی با عباراتی مانند "شدید‌ترین خشک‌سالی 20ساله در انتظار کشور!!" که جز القای ناامیدی به توده مردم، ثمر دیگری ندارد، صرفاً پای خطای محاسباتی و عدم توانایی در ارائه پیش‌بینی‌های صحیح در میان است یا اینکه ممکن است اغراض دیگری مانند اغراض سیاسی برای در تنگنا قرار دادن نظام در مقابل فشارهای دشمنان بیرونی نیز در میان باشد؟

استاد اردکانی: در پاسخ به این سؤال باید بگویم بله، در فروردین‌ماه امسال، سازمان هواشناسی یک "خشکسالی بی‌سابقه" را برای کشور پیش‌بینی کرده بود! می‌خواهم بدانم این افراد با استناد به چه مستنداتی و بر اساس چه مدارکی این ادعا را مطرح کرده‌اند و برای یک سال کامل، پیش‌بینی ارائه کرده‌اند؟!

مدیران سازمان بدون هیچ پایه علمی، خشکسالی بی‌سابقه‌ای را برای کشور پیش‌بینی کردند و دیدیم که در دی‌ماه چه بارش‌های خوبی در کشور داشتیم و این ادعا کاملاً رد شد؛ بعدها صحبت خود را از خشکسالی به کم‌بارشی تغییر دادند اما این موضوع هم از ناآگاهی آن‌ها کم نمی‌کند؛ آمارهایی هم که الآن ارائه می‌شود، دستکاری شده و فقط برای توجیه حرف‌های بی‌اساس خودشان است.

 ممکن است هدف از ارائه چنین پیش‌بینی‌هایی مبنی بر خشکسالی شدید و... برای اهداف سیاسی باشد اما من در جریان نیستم؛ مدیران سازمان اعلام کرده بودند که این تابستان امسال که گذشت، سوزان‌ترین تابستان سال‌های اخیر خواهد بود!! اما دیدیم که این‌گونه نشد و حتی متوسط دما در بسیاری از شهرها از جمله اهواز که از جمله گرم‌ترین شهرهای کشور محسوب می‌شود, کمتر از سال‌های گذشته هم بود.

انتهای بخش دوم.

انتهای پیام/+