نظرات متناقض در ترکیه درباره جنگ روسیه – اوکراین

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، حمله روسیه به اوکراین بازتاب وسیعی در رسانه های ترکیه پیدا کرده است. در صفحه نخست روزنامه های امروز چاپ آنکارا و استانبول، جریده ای نمی توان یافت که عکس و تیتر صفحه نخست را به روسیه و اوکراین اختصاص نداده باشد.

با آن که دوقطبی سیاسی و فکری عظیمی در چند سال گذشته در ترکیه به وجود آمده، اما دست کم در مورد حمله روسیه به اوکراین، بین حزب حاکم و احزاب مخالف، گونه ای از اشتراک نظر وجود دارد. ولی بین تحلیلگران، نظرات متفاوت و متناقض فراوانی وجود دارد. یکی می گوید ترکیه باید به طور کامل در کنار ناتو و علیه روسیه باشد و دیگری معتقد است که ترکیه باید سفت و سخت کلاه خود را نگه دارد و وارد بازی نشود.

اوکراین از ترکیه خواسته که تنگه داردانل را ببندد اما آنکارا پاسخ مثبتی به این درخواست نداد. شاید به این دلیل که همین حالا هم، بخشی از خسارات و لطمات اقتصادی جدی در بازار ترکیه مشاهده شده است. برخی از تحلیلگران ترکیه معتقدند که حمله روسیه به اوکراین، ضربات اقتصادی مهلکی به ترکیه رسانده و آنکارا تحت تاثیر موج جدیدی از تورم و مشکلات اقتصادی قرار می گیرد.

ادبیات معنی دار اردوغان

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه، ده ها بار اصرار کرد که بین پوتین و زلنسکی میانجی گری کند. میزان تکرار و بسامد درخواست اردوغان و چاووش اوغلو در مورد میانجی گری، از حد و اندازه گذشت و دولت ترکیه از اهداف و دیدگاه های سیاسی خود، تصویری از دولتی را به نمایش گذاشت که به شدت تمایل دارد وارد بازیهای بزرگ منطقه ای و جهانی شود، دیده شود، مورد تایید قرار بگیرد و امتیاز به دست بیاورد.  

اما نه روسیه و نه حتی اوکراین، امتیاز خاصی به ترکیه ندادند و حمله آغاز شد. اینجا بود که اردوغان در مقام رئیس جمهور یک کشور عضو ناتو، در کنار اوکراین ایستاد و علیه روسیه موضع گرفت. اما واقعیت این است که موضع ضد روسی ترکیه چندان قوی هم نیست و اردوغان ترجیح داد به جای عبارت مرسوم «محکوم کردن اقدام نظامی» روسیه از چنین عبارت میانه روانه ای استفاده کرد: «این حمله غیرقابل قبول است و آن را رد می کنیم.»

اردوغان گفته است:«اقدام نظامی روسیه علیه اوکراین غیرقابل قبول است. این اقدام از نظر ما مغایر با قوانین بین‌المللی است و ضربه سنگینی به صلح، آرامش و ثبات منطقه وارد کرد. ما بار دیگر خواستار حل بحران روسیه و اوکراین از طریق گفتمان و مذاکره در چارچوب توافق مینسک هستیم. در تماسی که با جناب زلنسکی داشتم اعلام کردم که ترکیه از مبارزه اوکراین برای حفاظت از تمامیت ارضی خود حمایت می‌کند. ما وظیفه خود را برای تضمین امنیت همه ساکنان اوکراین به ویژه شهروندان خود و برادران تاتارمان را انجام خواهیم داد.»

تحلیلگران چه می گویند؟

عاکف بکی از تحلیل گران ترکیه که به مدت چند سال مشاور سیاسی رجب طیب اردوغان بوده، در تحلیل سیاسی خود به این موضوع اشاره کرده که بین اهداف واقعی و اهداف اعلامی پوتین تفاوت مهمی وجود دارد.

او گفته است:«ترس از گسترش قلمروی ناتو، صرفاً یک بهانه است. کرملین اوکراین را یک کشور مستقل نمی داند، بلکه آن را میراث روسیه تزاری می داند.»

طاها آک یول از دیگر تحلیلگران ترکیه، ولادیمیر پوتین را همچون یک «هیتلر مدرن» توصیف کرده و در مورد دیدگاه های ضد عثمانی رئیس جمهور روسیه، به مقامات دولت ترکیه هشدار داده و نوشته است: «اصلاً معلوم نیست هدف بعدی پوتین کجا باشد. باید بدانید که او بارها در مورد فتوحات عثمانی اظهار ناخشنودی کرده و نشان داده که به چیزی پایبند نیست. بنابراین باید در مورد قلمروگشایی های پوتین، هوشیار باشیم.»

امره کُنگار از تحلیلگران قدیمی روزنامه جمهوریت نوشته است:«اکنون به نظر می رسد روسیه قصد دارد از برگ برنده گاز طبیعی خود به نحو احسن استفاده کند. ترکیه هم به دلیل داشتن قدرت کنترل ورودی و خروجی به دریای سیاه و هم به دلیل روابطش با اوکراین و به عنوان ناظر معاهدات مینسک می توانست در این درگیری نقش داشته باشد. اما واقعیت این است که ترکیه بخش مهمی از اعتبار و قدرت خود را از دست داده و نه تنها نمی تواند نقش مهمی ایفا کند، بلکه به عنوان میانجی نیز به این بازی راه داده نمی شود. پس بهتر آن است که در حد امکان، بیطرف باقی بماند.»

حمایت رفیق اردوغان از پوتین

خود اردوغان علیه روسیه موضع گرفته و در تلاش است تا در کنار ناتو و اوکراین قرار بگیرد. اما رفیق نزدیک او به شکل تمام قد کنار پوتین ایستاده است.

دوغو پرینچک رهبر حزب کمونیستی وطن که از 5 سال پیش، به حامی و رفیق نزدیک اردوغان تبدیل شده، از حمله روسیه به اوکراین اظهار خوشحالی کرده و آن را یک اقدام تاریخی برای شکست غرب دانست.

پرینچک ادعا کرده که این حمله در آینده ای نزدیک در دریای سیاه، برای ترکیه برکات و نعمات فراوانی می آورد و ترکیه نیز باید ضمن قطع رابطه با اوکراین، از روسیه حمایت کرده و هر چه زودتر از ناتو خارج شود.

او به عنوان یک چهره سیاسی منتسب به ماموران امنیتی رده بالا، از اطلاعات دست اول برخوردار است و در پشت پرده، حضوری فعال دارد و با تکیه بر اطلاعات امنیتی و منابع نظامی و همچنین دوستی با چین و روسیه، امتیازات زیادی به دست آورده است.

سفر دو رفیق مهم اردوغان به مسکو

درست در شرایطی که پوتین به اوکراین حمله ور شده و اغلب رسانه های غربی از جمله رسانه های مهم ترکیه علیه او موضع  گرفته اند، دو سیاستمدار مهم به مسکو سفر کردند که دیدار آنها با پوتین، از ارزش سیاسی و نمادین بالایی برخوردار است.

این دو رهبر که هر دو از متحدین و رفقای نزدیک اردوغان هستند، نشان دادند که ترجیح می دهند به شکلی آشکار در کنار روسیه بایستند. عمران خان نخست وزیر پاکستان و الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان، در عمل، جبهه گیری و سمت و سوی سیاسی خود را به نمایش گذاشتند.

در پایان باید گفت، تبعات و پیامدهای حمله روسیه به اوکراین، برای ترکیه اجتناب ناپذیر است و ترکیه علاوه بر آن که به عنوان یک عضو قدیمی ناتو در تنگنای سیاسی و نظامی قرار گرفته، از منظر جغرافیای سیاسی، منافع اقتصادی و موازنه روابط خارجی شرق و غرب، در موقعیت دشواری است.

انتهای پیام/