"بتمن" اسطوره‌ای که فقط شاخه‌های فساد را هرس می‌کند/ برجسته‌سازی یک قهرمان اشرافی
«بتمن» بعد از ۸۰ سال هنوز فروش دارد که راز آن را می‌توان در جهان داستانی جذاب، شخصیت قهرمانی کامل و دراماتیک و همچنین داشتن ویژگی‌های مطلوب یک ناجی که مورد قبول نظام سرمایه‌داری است دانست. چیزی که می‌توان آن را در مسیر فلسفه اشراف‌سالاری خواند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، فیلم جدید «بتمن» در هفته دوم فروش خود نیز پرفروش‌ترین فیلم شد.
این فیلم به کارگردانی مت ریوز و با بازی رابرت پتیسون یکی از فیلمهای مورد انتظار در دوران کرونا بود و توانست عنوان پرفروش‌ترین فیلم 2022 و دومین فیلم پرفروش از ابتدای شروع کرونا را کسب کند. «بتمن» در هفته دوم اکران خود 66 میلیون دلار و در مجموع تا با امروز در آمریکا 238 میلیون دلار فروش کرد.
با نگاهی به فیلمهای «بتمن» در تمام سال‌های گذشته می‌توان فهمید که فیلمهای این شخصیت ابرقهرمانی یکی از پرفروش‌ترین فیلمهای آمریکا است. اولین فیلم بتمن به کارگردانی تیم برتون با بودجه 35 میلیون دلاری توانست 411 میلیون دلار فروش کند. قسمت دوم فیلم با عنوان «بازگشت بتمن» نیز با بودجه 80 میلیون دلاری، 266 میلیون دلار و بتمن برای همیشه نیز با بودجه 100 میلیون دلار، 366 میلیون دلار فروش کرد. اما این تنها درباره سری اول فیلم بتمن است و سری دیگر این مجموعه یعنی فیلم‌هایی که کریستوفر نولان ساخت و همچنین انیمیشن‌ها و فیلمهای جهان مارول که در آن نیز شخصیت بتمن حضور دارد نیز فروش بالایی را برای صنعت سرگرمی‌ساز هالیوود فراهم کرد.
فیلمهای بتمن عموماً همراه با فیلمهای قابل توجه دیگر اکران شده است اما هیچ گاه بتمن‌ها از جایگاه‌های نخست جداول فروش نزول نکردند. استقرار در جایگاه‌های دوم و سوم نیز بخاطر اکران فیلمهای بسیار قوی و جذاب دیگر بوده است. به عنوان مثال در سال 1997 فیلم بتمن و رابین در جایگاه سوم فروش در ماه ژوئن (ماه آغاز اکران) قرار می‌گیرد و فیلمهای پارک ژوراسیک و هواپیمای محکومین به عنوان فیلمهای تجاری دیگر، در جایگاه اول و دوم قرار می‌گیرند.
بنابراین بنظر می‌رسد که این شخصیت خیالی و ابرقهرمانی نکته ویژه‌ای در فروش خود باید داشته باشد که توانسته بعد از این همه سال صدرنشینی را از دست ندهد-البته عموماً فیلمهای ابرقهرمانی این ویژگی را دارند اما در این گزارش بتمن به عنوان سوژه مورد تحلیل قرار گرفته است-. می‌توان یکی از علت‌های اصلی آن را در قدیمی بودن و حضور مکرر این شخصیت در تمام سال‌ها دانست. اولین بار که بتمن خلق شد، در کتاب‌های «کمیک کارآگاه» بود که توسط «باب کین» طراحی شد. بعد از آن کمیک‌‌ها ادامه داشتند تا اینکه این شخصیت در سال 1943 در سریالی به همین نام دیده شد و بعد از آن در فیلمی به همین نام در سال 1966 حضور پیدا کرد. برای همین بیش از 80 سال است که این شخصیت در دنیای سرگرمی آمریکا دیده می‌شود. اما این تاریخی بودن هیچ وقت تبدیل به یک سوژه خاک خورده نشد و همواره در حال بازسازی و پویایی بوده است.
پوستر فیلم بتمن 2022
از این گذشته شرورها و ضدقهرمان‌ها مانند جوکر، شخصیت‌های مکمل و فرعی مانند شهردار، زن گربه‌ای، رابین و خرده داستان‌ها همگی منجر به ایجاد جهانی شده است که برای سینما بشدت مناسب است. زیرا سینما مانند عرصه و بستری مجازی و خیالی ظرفیت بسیار مناسبی برای فیلم‌هایی است که با داشتن جهان داستانی، از این ظرفیت بهره‌مند شوند و بتمن این بهره را برده است.
سینماها و استودیوهای مطرح هالیوودی نیز همواره در تولید و اکران پشتیبان این فیلم بوده‌اند. شرکت‌های فیلمسازی مانند برادران وارنر و دی سی به عنوان غول‌های بزرگ فیلمسازی در هالیوود به اندازه کافی برای نمایش پرقدرت اعتبار می‌آورند.
اما جدای از این موضوع، وجوه شخصیتی و فلسفه این کاراکتر را می‌توان علت اصلی جذابیت و ماندگاری آن دانست. شخصیتی که از خانواده سرمایه‌دار و ثروتمند و بعد از اتفاق تلخی که در دنیای کودکی برای او رخ داده، تبدیل به یک قهرمان برای جامعه می‌شود و در مقابل فساد و نابرابری ایستادگی می‌کند. در حقیقت سیر تشکیل یک قهرمان از نقطه صفر و آغاز تا اوج در بتمن به خوبی شکل گرفته و او را آماده پذیرش توسط مردم کرده است. اینها در کنار قدرت‌های عجیب و خاص او و توانمندی‌های بدنی و البته امکانات چشمگیرش مانند خودرویی با تجهیزات جنگی و یا پرواز بتمن، منجر به تجسم یک ناجی بر فراز شهری سرشار از تبهکاران بنام «گاتهام» شده که برای مخاطب جذاب است.
بتمن که در حقیقت فردی بنام «بروس وین» است با ثروت انبوهی که دارد تمامی امکانات و تجهیزات را برای خود ساخته و به داد مردم می‌رسد. دادخواهی از مردم توسط یک سرمایه‌دار و میلیونر در شهری که فساد سیستمی باعث شده تا ناکارآمد و بنیان عدالت نابود شود، برای مردم بی‌پناه جالب است. بتمن از میان طبقه وسط نیست هرچند که شخصیت‌های دیگر مانند «مرد عنکبوتی» از میان مردم و پایین شهر ظهور می‌کند، اما هوادار مردم است. او و خانواده‌اش از میان بخش مرفه و مرتبط با حاکمیت‌اند اما به فساد سیستمی گاتهام آلوده نشده است؛ قهرمانی پاک، ناجی و ثروتمند که پناه شهر تاریک و سیاه شده است که این وجوه برای پذیرش آن توسط مخاطب اهمیت دارد. در حقیقت اضلاع شخصیتی اسطوره‌های یونان یعنی ثروت‌مندی، قدرت‌مندی و عدالت‌خواهی همگی در این شخصیت جمع شده و البته بروزرسانی و با زبان امروز دنیا تعریف شده است. می‌توان این مفهوم را راز موفقیت و ماندگاری بتمن دانست.
اگرچه فضای فوق در فیلم به خوبی نمایش داده می‌شود، بنظر می‌رسد که قهرمان خفاشی 80 ساله هالیوود، قرار نیست عمیقاً علیه فساد قیام کند. توضیح اینکه، اگرچه هدف فیلمهای «بتمن» القای فلسفه اشراف‌سالاری (آریستوکراسی) بنظر نمی‌رسد اما تفکر آن را در لایه‌های زیرین یا زیرمتن خود می‌تواند تقویت کند. بتمن با وجود انگاره‌های قهرمانی ضدفساد و ضدشرارت، همواره شاخ و برگ‌های شرارت را می‌زداید و به نابودی فساد در مبنا و ریشه نزدیک نمی‌شود. شاید این عدم نزدیک شدن به مرزهای فساد در هسته و لایه‌های زیرین قدرت، همان مرزهای سرمایه‌داری و نظام حاکمیتی کنونی جهان باشد. استقرار این دو نکته یعنی قهرمانی که با فساد در سطح مقابله می‌کند و صرفا اشرار را تحویل پلیس می‌دهد و دیگر اینکه به مرزها و نقاط حساس سرمایه‌داری نزدیک نمی‌شود، همان چیزی است که مطلوب نظام سرمایه‌داری بوده و منافع آن را تأمین می‌کند و در نتیجه بتمن و همچنین دیگر ابرقهرمانان مورد توجه جدی سیستم غربی قرار می‌گیرند و بی‌شک در فروش -که تنها بخش سطحی و ساده نتیجه این حمایت است- نیز موفق می‌شود.
در حقیقت نظام سرمایه‌داری اگرچه خود را ضعیف جا می‌زند اما بدمن قصه نشان نمی‌دهد و در ادامه قهرمانی که ماهیتاً به خود نزدیک است را به عنوان عنصر مقابله با اشرار انتخاب می‌کند تا صرفا شاخه‌های فساد را هرس کند اما هیچ‌گاه به دایره قرمز حریم مرکز سرمایه‌داری برای افشای ریشه و بنیان فساد، نزدیک نمی‌کند.
زئوس خدای خدایگان یونان، نماد قدرت و ثروت
حالا بار دیگر این شخصیت پا به عرصه دنیای رویابافی فیلم گذاشته و قرار است تا با فسادی مبارزه کند که ریشه آن به گذشته و خانواده‌اش بازمی‌گردد. اتفاقی جالب که می‌تواند به مثابه پاکسازی و شناخت عمیق‌تر بتمن از خود و گذشته‌اش باشد و اینگونه وجوه قهرمانی خود را برای مخاطب آگاه امروز که بیشتر به عمق فساد سیستماتیک پی برده است، واقعی نشان داده و بستر دراماتیک قوی را برای فیلم آماده کند.
انتهای پیام/
