گزارشی از تغییر معماری حرم امام رضا(ع) در مرکز اسناد آستان قدس/ از توپ بستن گنبد مطهر تا توسعه و نوسازی
گروه استانها- مرکز اسناد آستان قدس رضوی، به عنوان بزرگترین اسناد دیداری و شنیداری کشور آثار برجسته و قدیمی از قاجار تا معاصر را در خود جای داده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس ، به نقل از آستان‌نیوز ، تصاویر و صداهای ضبط شده بر روی فیلم، نوارهای صوتی و ویدئویی،گذشته ما را زنده و رویدادها، صحنه‌ها و موقعیت‌هایی را در ذهن ما ثبت می‌کنند که در صورت نبود این ابزار رسانه‌ای، این خاطرات در حافظه محدود بشری جای می‌ماند و به مرور زمان با تغییر نسل‌ها از بین می رفت.
از صفحات گرامافون تا لوح‌های فشرده
با وجود جایگاه ارزشی این اسناد، وجود مکانی برای آرشیو مستندات صوتی و تصویری حرم مطهر رضوی امری ضروری بود تا تصویرها و فیلم‌هایی از اتفاقات و رویدادهای تاریخی آستان مبارک از جمله به توپ بستن گنبد مطهر تا مراحل مختلف توسعه و نوسازی فضای پیرامون این مکان نورانی در آن جمع آوری شود.
آرشیو اسناد دیداری و شنیداری مرکز اسناد آستان قدس رضوی که قریب به 20 سال از فعالیت آن به طور رسمی می‌گذرد طی این مدت، عکس‌ها و فیلم‌های تاریخی ارزشمندی از اماکن متبرک رضوی و بخش های مختلف این سرزمین را از منابع سازمانی جمع آوری و یا از سوی واقفان فرهنگی دریافت کرده است.
در این مجموعه منابع دیداری و شنیداری کلاسیک اعم از فیلم‌های پروژکتوری، صفحات گرامافون و نوارهای ریلی صوتی تا منابع جدید دیداری و شنیداری در قالب انواع کاست ویدئویی، نوار کاست صدا و لوح فشرده جمع آوری و برای نگهداری آن در شرایط مطلوب و استاندارد تلاش شده است.
صداها و تصویرها از قاجار تا حال
مرکز اسناد آستان قدس رضوی دارای گنجینه‌ای عظیم از اسناد دیداری و شنیداری است که به لحاظ تنوع مواد دیداری و شنیداری از سازمان اسناد ملی پیشی گرفته است.
محمد مهدی مرتضوی‌فر مسئول امور دیداری و شنیداری مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی، به آرشیو بیش از 40 هزار عکس آنالوگ و 100 هزار عکس دیجیتال از ابتدای ورود عکاسی به ایران در دوره قاجار تا دوره معاصر در بخش اسناد دیداری و شنیداری این مجموعه اشاره دارد که قدیمی‌ترین آن در سال 1237 شمسی توسط جیانوزی عکاس ایتالیایی از حرم مطهر امام رضا (ع) گرفته شده است.
وی می‌افزاید: در این مجموعه علاوه بر عکس‌ها، بیش از 25هزار نوار بتاکم، یوماتیک، وی اچ اس، دی وی کم ونوار کاست نگهداری می‌شود که بسیار ارزشمند هستند.
بیشتر بخوانید
در بخش اسناد دیداری و شنیداری بیش از پنج هزار عکس و فیلم ارزشمند از تغییرات معماری حرم مطهر از اواخر دوره قاجار تا دوره معاصر همزمان با تغییرات گسترده بافت پیرامونی حرم، تخریب بناها و مغازه‌های قدیمی متصل به حرم، ساخت طرح فلکه، گسترش بناها و ایجاد صحن‌های جدید در بعد از انقلاب موجود است که مجموع این منابع این مرکز را به بزرگترین آرشیو دیداری و شنیداری کشور تبدیل کرده است.
این عکس‌ها محدود به حرم مطهر امام رضا (ع) نبوده و موضوعات دیگری از جمله، تصاویر نفیسی از مشهد در دوران انقلاب اسلامی، تغییرات بافت پیرامونی حرم مطهر، محلات قدیمی و اماکن مشهد و حتی شهرهای خراسان را شامل می‌شود.
بهره‌مندی یکهزار پژوهشگر و مستندساز از آرشیو اسناد دیداری و شنیداری
مرتضوی‌فر به همکاری این مرکز با بیش از یکهزار نفر از پژوهشگران و مستندسازان کشور اشاره دارد که ماحصل آن انتشار چند کتاب در حوزه عکس و همچنین تولید فیلم مستند «میراثی از سناباد»، مستند «صدسال با کتاب فروشی‌های مشهد» و مستند «تاریخ تئاتر مشهد» بوده است.
وی از کتاب عکس مشهد قدیم با عنوان «ارض اقدس»،« مدارس علمیه مشهد» ، مستند«تجلی» و «بر مناره‌های آگاهی» به عنوان دیگر دستاوردهای پژوهشی بهره‌مند شده از این میراث مستند نام برد.
جذب بیش از 40 هزار عکس و فیلم طی یک سال
بخش اسناد دیداری و شنیداری مدیریت اسناد و مطبوعات کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی در سال 1400 بیش از 40 هزار عکس و فیلم به صورت اهدایی دریافت کرد.
9800 فایل دیجیتال عکس و فیلم معماری حرم، 12 هزار فرم عکس از بافت پیرامونی حرم مطهر،20 هزار عکس و فیلم از سوی تهیه کننده «مستند میراثی از سناباد»، 5 هزار و 500 فریم عکس آقای حسامی‌نژاد عکاس اماکن مذهبی، 700 فایل فیلم و عکس از مستند تجلی، یک هزار فریم عکس از تاریخ شفاهی، 5 هزار عکس از روابط عمومی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و دریافت بیش از 2 هزار عکس نفیس از حرم مطهر، مشهد و ایران در بررسی آرشیوهای مهم عکس در دنیا تنها بخشی از مواردی بوده است که سال گذشته به این آرشیو افزوده شده است.
در حقیقت رسالت بخش اسناد دیداری و شنیداری مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی گردآوری منابع دیداری شنیداری است که به صورت پراکنده و غیرمنسجم بین سازمان‌ها و مؤسسات مختلف مجموعه بزرگ آستان قدس رضوی توزیع شده‌اند.
همچنین صیانت از منابع و مصاحبه‌های تولیدی آرشیو تاریخ شفاهی مرکز اسناد، مستند‌کردن و جاودانه ساختن فعالیت‌ها و اقدامات آستان قدس رضوی برای بهره‌برداری نسل امروز و آینده، از دیگر اهداف این بخش به‌شمار می‌رود.
محققان و پژوهشگران حوزه‌های مختلف می‌توانند با مراجعه به ساختمان بنیاد پژوهش‌های اسلامی واقع در بست طبرسی، از منابع بخش اسناد دیداری و شنیداری مرکز اسناد آستان قدس رضوی بهره‌مند شوند.
انتهای پیام/281/ن
