به گزارش خبرگزاری تسنیم، نشست خبری نخستین کنگره جهانی "فارابی؛ فرهنگ و تمدن اسلامی" با حضور حجت الاسلام رضا غلامی رئیس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، رضا ماحوزی، دبیر علمی کنگره و حجتالاسلام حمید پارسانیا امروز یکشنبه 25 اردیبهشت در مؤسسه مطالعات فرهنگی اجتماعی برگزار شد.
غلامی در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه فارابی یکی از بزرگترین اندیشمندان مسلمان ایرانی است که جهان پس از ارسطو، او را به عنوان معلم دوم میشناسد، گفت: فارابی را بیش از همه به عنوان فیلسوف معرفی میکنند، اما فلسفه در نگاه فلاسفه متقدم، چنان قلمروی وسیعی دارد که اکثر علوم را در دل خود جا میدهد؛ مضاف بر اینکه خود فارابی فلسفه را از سایر فلاسفه بزرگ مانند ارسطو فراگیرتر میدانسته است.
وی افزود: فارابی همزمان، یک فیلسوف و دانشمند جامع است و در خیلی از عرصههای علمیِ مهم عصر خود، قطعاً صاحبنظر درجه یک محسوب میشود. از فلسفه، منطق و معرفتشناسی تا دینشناسی و عرفان؛ از انسانشناسی تا فلسفه اخلاق؛ از جامعهشناسی بالمعنی الاعم تا فلسفه سیاسی و حقوق؛ از موسیقی تا زیستشناسی به معنای سنتی، ریاضی و غیره.
غلامی با تأکید بر اینکه طبیعی است که همه افکار و آثار فارابی در یک تراز نیستند، افزود: واقعیت این است که فارابی در ساحت طبقهبندی علوم، نشان میدهد که اشراف فارابی به عرصههای متنوع علمی و خصوصاً کلاننگری و کلنگریاش به علم، تقریباً در میان اندیشمندان مسلمان و حتی بسیاری از غیر مسلمانها، فوقالعاده است، هر چند توجه داریم که آرای فلسفی، اجتماعی و سیاسی فارابی چه در عصر خود و چه پس از آن، فراتر از جنبه فوقالعادگی، نوعی شاهکار به شمار میآید.
رئیس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی اضافه کرد: برخی از اندیشمندان غربی هم اذعان دارند که اگر فارابی نبود، خط فلسفههای کلاسیک یونان باستان به ویژه فلسفه افلاطون و ارسطو به درستی شناخته نمیشد بطوری که شناخت افلاطون و ارسطو و تمایزبخشی صحیح میان آراء این دو، نه فقط در عالم اسلامی، بلکه در جهان غرب، مدیون فارابی است.
وی ادامه داد: مهم این است که نمی توان نقش و سهم قابل توجه فارابی را در فرایند شکل گیری و تکامل تمدن شکوهمند اسلامی در قرن چهار و پنج هجری قمری نادیده گرفت. جدای از سهم بینظیر فارابی در تأسیس فلسفه اسلامی، آن هم به عنوان یک نظم فکری خاص، و یا نظریات او در ساحت فلسفه سیاسی، و حتی برخی آثار فارابی در علوم طبیعی، به نظر میرسد، یکی از عرصههایی که هنوز از فارابی پرده برداری نشده، معماری اولیه علوم انسانیِ اسلامی توسط اوست.
غلامی افزود: به نظر من، فارابی با برداشت درست از نقش ذاتی دین در ترسیم سعادت حقیقی در دو بُعد فردی و اجتماعی یا به تعبیری ساخت مدینه فاضله و سپس دستگیری از انسان برای تقرب به این مدینه فاضله، طبقات زیرین علوم انسانی اسلامی را در آن عصر به خوبی ترسیم کرده است و شاید دلیل آنکه فلسفه سیاسی فارابی بسیار بهتر بروز و ظهور یافته و توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است، به همین نقش آشکار و پنهانِ تفکر ژرف اجتماعی فارابی و سعی او در مهندسی اولیه پایه های علوم انسانی و اجتماعی بر اساس بنیان های تفکر اسلامی بر میگردد.
غلامی افزود: همه اینها موجب شد که مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که این افتخار را داشته و دارد که از سال 86 مؤسس و متولی جشنواره بینالمللی فارابی (به مثابه معتبرترین جشنواره علمی علومانسانی و اسلامی در جهان اسلام ) باشد، به فکر برگزاری یک کنگره بزرگ و جهانی برای بازشناسی اندیشههای مترقی فارابی بیفتد و به آرزوی خیلی از فارابیشناسان و فارابیدوستان طی دهههای اخیر، جامعه عمل بپوشاند.
وی با اشاره به اینکه ما در این کنگره قبل از هر چیز، تلاش خواهیم کرد اندیشههای پراکنده فارابی را از دل نسخههای گوناگون جمع کرده و و به آن انسجام بیشتری ببخشیم و تصویر واضحتر و عمیقتر از افکار فارابی ارائه کنیم، افزود: در عین حال، نگاه به آینده علوم و فرهنگ و تمدن اسلامی و گسترش ابتکارات علمی و تمدنی از دریچه اندیشههای پیشروی فارابی، گام مهمتر و اساسیتری است که در این کنگره به دنبال آن هستیم. با این وصف، میتوان گفت که این کنگره به اندیشههای فارابی صرفاً از منظر تاریخی نمینگرد بلکه بخشی از افکار فارابی را در جهت مواجهه با آینده تمدن و علوم اسلامی پویا و راهگشا تلقی کرده و امتداد آن را در ساحتهای گوناگون نیز در نظر دارد.
رضا ماحوزی دبیر علمی نخستین کنگره جهانی "فارابی و فرهنگ و تمدن اسلامی" در نشست خبری این کنگره با اشاره به اینکه این کنگره به اهتمام مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی و دبیرخانه جشنواره بینالمللی فارابی برگزار خواهد شد، گفت: ایده سیاسی و اجتماعی او نه یک ایده تکبعدی و حتی چند بعدی، بلکه ایدهای شبکهای است که هر صاحب خرد و هر متفکر و متأملی، حین مطالعه و تعمق در باب آن میتواند روابط رفت و برگشتی آن با دهها موضوع نزدیک و دور معرفتی و وجودی را بیابد و فهم کند. این سخن در باب دیگر نظریات وی در زبانشناسی، اخلاق، مدیریت، زیبایی و هنر، ریاضیات و هندسه و غیره نیز صادق است. این خصیصه، اندیشههای فارابی را به مثابه الگویی معرفتی و دانشی برمیآورد که برای دنیای معاصر بسیار آموزنده و حاوی مضامین جدی و قابل تأمل است.
دبیر علمی کنگره جهانی فارابی با دعوت از تمامی فارابیشناسان داخلی و خارجی برای همکاری در برگزاری این کنگره گفت: ما میخواهیم این افراد که بسیاری از آنها در کمیته علمی کنگره همکاری خواهند داشت، ما را در تحقق اهداف و نیات فارابی حکیم که ما او را معلم ثانی گفتوگو و خردمندی میشناسیم، یاری کنند و مقالات تحقیقی خود را با هدف تحقق نیات موردنظر این کنگره ارسال کنند.
ماحوزی با اشاره به اهداف کنگره جهانی کنگره گفت: بازخوانی تطبیقی اندیشههای فلسفی و اجتماعی فارابی، برقراری پیوند آکادمیک بین فارابیشناسان جهان، احیای مواریث و اندیشههای فرهنگی و تمدنی پارسی - اسلامی و امکانسنجی میانرشتهای بررسی اندیشههای فارابی با علوم انسانی معاصر و مسائل روز اهداف کنگره را تشکیل میدهند. کارگروههای علمی شامل فارابی و تاریخ فلسفه، مابعدالطبیعه و حکمت نظری، حکمت عملی، علوم و شاخههای آن، زبان و هویت، گفتگوهای فرهنگها، دین و هنر و فارابی و تمدن اسلامی میشوند.
وی درباره مهلت ارسال چکیده و متن کامل مقالات به کنگره فارابی گفت: این کنگره با مشارکت دانشگاهها و مراکز فارابی پژوه بینالمللی در اسفندماه سال جاری برگزار میشود و علاقهمندان برای شرکت میتوانند چکیده مقالات خود را تا پایان مردادماه 1401 و اصل مقالات را تا پایان آذر به ایمیل کنگره به آدرس farabicongress@iscs.ac.ir ارسال کنند. ما از ظرفیتهای 15 گروه بخش داخلی جشنواره بینالمللی فارابی برای گفتوگوهای آکادمیک تحت عنوان «فارابی و گفت وگوهای قدیم و جدید» استفاده خواهیم کرد.
انتهایپیام/