قیام حسینی و مُلک مهدوی (۲) | تشابه خطبه امام حسین با امام عصر هنگام ظهور

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، قیام امام حسین علیه‌السلام رویدادی دارای لایه‌های مختلف معرفتی بود. این قیام در لایه‌ی تاریخی، قیام علیه حکومت فاسد اموی و با هدف اصلاح امت رسول الله صلی الله علیه و آله و نیز بیداری مسلمانانی بود که در فضای حکومت اموی تنفس می‌کردند و فرهنگشان متأثر از این فضا شکل گرفته بود. لایه دیگر قیام اباعبدالله علیه‌السلام، لایه عبرت‌های عاشوراست. در این لایه، محقق به رفتارشناسی دسته‌جات مختلف مردم از  یاران، نزدیکان، دشمنان و ... می‌پردازد و سعی می‌کند حوادث روز را با نگاهی عبرتی، با آن رفتارها و رویدادها تطبیق دهد؛ به عنوان نمونه کوفیان گروهی بودند که به امام نامه نوشتند و عهد بستند زعیم ایشان در امر حکومت باشند؛ اما نکته اساسی این بود که آنها اباعبد الله علیه‌السلام را در حد امام قبول نداشتند و تا حد یک زعیم سیاسی با ایشان برخورد کردند؛ از این جهت با اندک تهدیدی عهد خود را شکستند و بلکه عده زیادی از آنها در روز عاشورا مقابل امام صف‌آرایی کردند.

لایه‌ی دیگر قیام امام حسین علیه‌السلام بُعد تمدنی و قیام برای زمینه‌سازی حکومت امام عصر عجل الله تعالی فرجه بود. امام در لابلای برخی سخنان خویش، از این ماجرا به صورت مستقیم و یا به صورت رمزی پرده بر می‌داشتند؛ از جمله آنکه امام طی خطبه‌ای که پس از اقامه نماز با لشکریان حر داشتند، فرمود «أمّا بَعدُ، أیُّهَا النّاسُ، فَإِنَّکُم إن تَتَّقوا و تَعرِفُوا الحَقَّ لِأَهلِهِ یَکُن أرضى للّه ِِ عَنکُم و نَحنُ أهلُ بَیتِ مُحمَّدٍ أولى بِوَلایَةِ هذَا الأَمرِ عَلَیکُم مِن هؤُلاءِ المُدَّعینَ ما لَیسَ لَهُم ، و السّائِرینَ فیکُم بِالجَورِ والعُدوانِ. وإن أبَیتُم إلاّ کَراهِیَةً لَنا والجَهلَ بِحَقِّنا فَکانَ رَأیُکُمُ الآنَ غَیرَ ما أتَتنی بِهِ کُتُبُکُم وقَدِمَت بِهِ عَلَیَّ رُسُلُکُم ، انصَرَفتُ عَنکُم؛ اما بعد، اى مردم، اگر شما تقوا در پیش گیرید و حقّ را براى اهلش شناسید، خدا از شما خشنودتر خواهد شد و ما خاندان محمد به داشتن ولایت این امر بر شما شایسته‌تر هستیم از این مدّعیانى که از آن بى‌بهره‌اند و در میان شما به ظلم و تجاوز مى‌گردند و اگر ما را خوش نمى دارید و این حقّ را براى ما نمى‌شناسید، که در این صورت این نظر شما جز آن چیزى است که نامه هاى شما به من مى‌گوید و پیک‌هاى شما به من گفته‌اند، پس من از نزد شما برمى‌گردم. [ الإرشاد، ج 2، ص79 ، وقعة الطفّ، ص170)

امام حسین علیه‌السلام در این روایت بیان می‌کنند که اولین گام برای کسب رضایت خداوند، تقوا و تشخیص خلیفه‌ی بر حق الهی و جایگاه ایشان در نظام توحیدی است؛‌ یعنی فردی که راحت تن به گناه و بی‌تقوایی می‌دهد و از این رهگذر معرفت به امام نمی‌یابد،‌ هیچ گاه زندگی‌اش در مسیر رضایت خداوند نخواهد بود. لایه‌ی دیگر این فراز از کلام امام حسین علیه‌السلام این است که زندگی بدون تقوا و معرفت به امام و شناخت جایگاه ایشان معنا ندارد و انسان باید تمام زندگی خود را در مسیر این معرفت بپیماید.

امام در فراز دوم اشاره می‌کنند که ما اهل بیتِ محمد صلی الله علیه و آله به گرفتن افسار این خلافت نسبت به شما برتریم؛‌ همان مدعیانی که بین شما با ظلم و دشمنی پیشتازی می‌کنند؛ چرا که در روز غدیر، پیامبر این منسب الهی را بر عهده ما اهل بیت تا قائم‌مان قرار داد. جالب است که این قطعه از فراز امام حسین علیه‌السلام با فرازی از خطبه امام عصر عجل الله تعالی فرجه هنگام ظهور شباهت دارد؛ آن هنگام که به دیدار کعبه تکیه داده، می‌فرماید «یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا نَسْتَنْصِرُ اللَّهَ وَ مَنْ أَجَابَنَا مِنَ النَّاسِ وَ إِنَّا أَهْلُ‏ بَیْتِ‏ نَبِیِّکُمْ‏ مُحَمَّدٍ وَ نَحْنُ أَوْلَى النَّاسِ بِاللَّهِ وَ بِمُحَمَّدٍ ص‏ ...» یعنی اى مردم ما از خدا یارى مى‌‏طلبیم، چه کسى از مردم (دعوت) ما را پاسخ مى‏‌گوید که ما خاندان پیامبر شما محمد و ما شایسته‏‌ترین مردم به (خلافت) خداوند و محمد صلّى الله علیه و آله هستیم.

انتهای‌پیام/