رویای گازی اردوغان، ۴ پادشاه، ۴ کشتی- بخش ۱

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، وابستگی ترکیه به منابع انرژی خارجی و صرف بودجه کلان برای واردات انرژی، مساله اکتشاف و استخراج گاز را برای دولت این کشور، تبدیل به یک مساله اقتصادی مهم کرده است. اما شواهد نشان می دهد که این موضوع، علاوه بر آن که ابعاد اقتصادی مهمی دارد، رنگ و بوی حزبی و سیاسی نیز گرفته است.

در شرایطی که قیمت باورنکردنی برق و گاز، میلیون ها خانوار ترکیه را تحت فشار قرار داده، اردوغان تلاش می کند از ابزار مهم اکتشاف گاز به منظور تداوم بقای خود و حفظ قدرت حزب عدالت و توسعه استفاده کند. سخنان و تصمیمات اردوغان در این عرصه تماماً نمادین و چند منظوره است و به دنبال آن است که در بالاترین سطح ممکن، توجه رسانه ها را به سوی خود جلب کند.

از آتشِ گاز تا صندوق انتخابات

برای کشوری که سالانه دست کم پنجاه میلیارد دلار برای واردات انرژی خرج می کند، پیدا کردن یک میدان گازی کوچک هم ارزشمند است. چرا که حالا پرداخت پول قبض گاز و برق، برای میلیون ها خانوار ترکیه، دست کم معادل 20 در صد کل درآمد خانوار است و احتمالاً با کشف گاز، پول قبض نیز اندکی پایین می آید. اما مساله اینجاست که اردوغان در این مورد، نگرشی اغراق آمیز دارد و همه چیز را با لفت و لعاب سیاسی و حزبی به مردم عرضه می کند.

اردوغان چند سال پیش در مراسم اعلام کشف چند میدان گازی در دریای سیاه اعلام کرده بود که ترکیه به ذخایر گازی عظیمی در حد 400 میلیارد متر مکعب (یک صدم ذخایر گاز ایران) دست یافته است. اما چند ماه بعد اعلام کرد که این منبع در حد 480 یا حتی 500 میلیارد متر مکعب است!

فاتح دونمز وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه اعلام کرده که حفاری در منطقه ساکاریا در سواحل دریای سیاه ادامه دارد و کشتی های حفاری ترکیه تا عمق 2600 متری دریا پایین رفته اند تا هر چه زودتر گاز را استخراج کرده و وارد مدار مصرف کنند.

وی گفته است: «فاز نخست  تولید با 10 میلیون مترمکعب در سال 2023 انجام می شود، برنامه ریزی می کنیم تا سال 2026 به حداکثر تولید برسیم. هدف ما تولید روزانه 40 میلیون مترمکعب در فاز دوم است که می توانیم آن را به شکل تدریجی به 50 میلیون مترمکعب افزایش دهیم.»

اما بخش کاملاً سیاسی سخنان فاتح دونمز این است که او وعده داده بخش ناچیزی از گاز طبیعی کشف شده در دریای سیاه در سال 2023 میلادی به منازل مردم برسد. یعنی دقیقاً چند ماه قبل از برگزاری انتخابات سراسری! جالب اینجاست که به طور اتفاقی، یکی از چهار بخش نیروگاه هسته ای آک کویوی ملاتیا نیز که به دست روسیه ساخته شده، اندکی قبل از انتخابات به بهره برداری می رسد و ماشین الکتریکی ترکیه نیز همان روزها به قلب جاده ها خواهد زد!

تحلیل گران سیاسی معتقدند که اردوغان به عنوان یک سیاستمدار قدیمی و کارآزموده، در هر مقطعی که دچار تنگنا شود و اصطلاحاً کم بیاورد، از دو ابزار مهم استفاده می کند: اول، حملات مداخله جویانه نظامی در عراق، سوریه، لیبی و همراهی با جمهوری آذربایجان در قفقاز. دوم، دادن مژده های فراوان در مورد کشف میادین گازی در دریای سیاه و مدیترانه.

اردوغان در مراسم بدرقه کشتی حفاری: از کسی اجازه نمی گیریم

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه دیروز در بندر مرسین در مراسم  آغاز به کار و اعزام  کشتی حفاری عبدالحمید خان، حضور پیدا کرد.

او در این مراسم گفت:«این کشتی نماد چشم‌انداز جدید ترکیه در بخش انرژی است. کشتی عبدالحمیدخان را به سمت چاه یوروک‌لر-1 در 55 کیلومتری غازی پاشا اعزام خواهیم کرد. این چاه نخستین قدم از برنامه جامع ترکیه در مدیترانه شرقی است. فعالیت‌های اکتشافی و حفاری ترکیه در دریای مدیترانه در حوزه صلاحیت ما انجام می‌شود. برای انجام این فعالیت‌ها نیازی به کسب اجازه از کسی نداریم. با فعالیت 4 کشتی حفاری و 2 کشتی تحقیقاتی لرزه‌نگاری، ما هم دیگر در زمینه اکتشاف گاز طبیعی دارای یک اسکادران کم نظیر در سطح جهان  هستیم. قصد داریم در مرحله اول بهره‌برداری از گاز دریای سیاه، 10 حلقه چاه مورد نیاز را تکمیل کرده و سال 2023 در اختیار مردم قرار دهیم.»

اما چرا اردوغان با این لحن صحبت کرد؟ به این دلیل که فعالیت کشتی مزبور در نزدیکی یکی از مناطق دریایی آنتالیا است و بیم آن می رود که رفته رفته، دامنه حفاری چنان گسترش پیدا کند که صدای یونان و اتحادیه اروپا دربیاید. البته اردوغان در این مراسم، به عادت همیشه، مخالفین را نیز بی نصیب نگذاشت و آنان را مشتی مزدور وابسته خواند که تمایلی به استقلال ترکیه و افزایش قدرت ملی این کشور ندارند و چشم آن را ندارند که ببینند ترکیه رفته رفته در تامین منابع انرژی مورد نیاز خود، به استقلال دست پیدا می کند.

کسری تجاری به خاطر واردات انرژی، بهانه یا واقعیت؟

برای آن که درک واقع بینانه ای نسبت به وضعیت اقتصادی ترکیه و تاثیر واردات انرژی بر بازار این کشور داشته باشیم، لازم است چند مفهوم اقتصادی مهم را به طور اجمالی و ساده بیان کنیم.

مفهوم نخست «تراز تجاری» است که با حروف اختصاری BOT نشان داده می شود که صورت اختصاری (Balance of trade)  است که میزان صادرات و واردات برابر باشد. (به عنوان مثال: یکصد میلیارد دلار صادرات، یکصد میلیارد دلار واردات).

رسیدن به نقطه تراز تجاری برای دولت ها، یک وضعیت نسبتاً مطلوب و ضامن نسبی دور ماندن از تورم در اقتصاد کشورها است. می گوییم نسبتاً مطلوب و نه تماماً مطلوب. چرا؟ به این دلیل که شرایط بسیار مطلوب برای اقتصاد کشورها، این است که صادرات آنها، به مراتب، بیش از وارداتشان باشد. (به عنوان مثال: یکصد و پنجاه میلیارد دلار صادرات، یکصد میلیارد دلار واردات).

این کشورها، اصطلاحاً دارای مازاد تجاری هستند و نان دولت در روغن است، چرا که در چنین کشورهایی، درست مانند خانه ای که دخل آن بسیار و خرج آن اندک است، دولت برای اجرای برنامه های کلان، رسیدن به توسعه و ارائه بالاترین سطح از خدمات آموزشی و بهداشتی، از دست بالا برخوردار است. اما زمانی که اقتصاد یک کشور، اصطلاحاً دچار کسری تجاری می شود، یعنی به عنوان مثال مانند ترکیه دویست میلیارد دلار صادر می کند و دویست و پنجاه میلیارد دلار واردات دارد، تورم بالا و بالاتر می رود.

ترکیه از کشورهایی است که همواره دچار کسری تجاری بوده و در نتیجه ناچار شده بخش مهمی از کسری خود را از راه استقراض از بانک های خارجی جبران کند.

حالا همین مقدمات و اصطلاحات ساده، برای مقامات دولت اردوغان و حزب عدالت و توسعه، تبدیل به کارت ها و بهانه هایی طلایی شده و از آنها برای توجیه ناکارآمدی سیاست های اقتصادی خود استفاده می کنند.

به این معنی که در پاسخ به انتقادات اقتصادی مخالفین خود می گویند:«تنها دلیل کسری تجاری و مشکلات اقتصادی کشور و روبرو شدن با معضل کمبود منابع ارزی، واردات انرژی است. اگر ما ناچار نمی شدیم از کشورهای خارجی نفت و گاز بخریم، به نقطه تعادل یا تراز تجاری می رسیدیم و مشکلی نداشتیم.»

برات آلبایراک داماد ارشد اردوغان که روزگاری پست وزارت انرژی و منابع طبیعی ترکیه را در اختیار داشت، پا را از این فراتر نهاده و اعلام کرده بود که با انتقال گاز موجود در دریای سیاه به منازل مردم، ترکیه تنها در ظرف چند سال، به مازاد تجاری دست خواهد یافت.

این در حالی است که خلف او فاتح دونمز، در مورد هزینه های  استخراج با لحنی محتاطانه صحبت کرده و گفته است:«تصور می کنیم استخراج گاز از دریای سیاه و انتقال آن به منازل مردم، تا حدودی از گاز وارداتی ارزان تر در می آید.»

چرا فاتح دونمز در این مورد تا این حد محافظه کارانه صحبت کرده است؟ پاسخ روشن است: خرید کشتی ها و تجهیزات حفاری، به کارگیری صدها مهندس، تکنیسین و کارگر و صرف هزینه کلان لوله گذاری در کف دریا و خط ساحل، موجب می شود که قیمت تمام شده گاز تنه به قیمت گاز وارداتی بزند. در این صورت، چرا اردوغان همچنان بر استخراج گاز پافشاری می کند؟ به این دلیل که او امیدوار است رساندن «گاز ملی ترک» به منازل مردم را در یک بافت ادبی حماسی – تبلیغاتی، به شکلی خرج کند که منتهی به حفظ قدرت شود.

در بخش بعدی این گزارش، به این خواهیم پرداخت که چرا اردوغان برای 4 کشتی حفاری و 2 کشتی لرزه نگاری و اکتشافی، اسامی چهره های سیاسی و نظامی امپراتوری عثمانی را برگزیده و خرید این کشتی ها چه هزینه هایی بر دست مردم گذاشته است.

ادامه دارد...

انتهای پیام/