رئیس دانشگاه تهران: مفاخر ادبی باید در «دهخدا» احساس راحتی کنند/ هجمه علیه «زمردی» هم قابل قبول نیست

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مراسم معارفه رئیس موسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز آموزش بین‌المللی زبان فارسی با حضور سیدمحمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران و جمعی از اساتید برجسته ادبیات کشور برگزار شد.

در این برنامه حمیرا زمردی رئیس جدید این موسسه معرفی شد اما دکتر حسن انوری مؤلف لغت‌نامۀ دهخدا، مؤلف فرهنگ بزرگ سخن و مؤلف لغت‌نامۀ بزرگ فارسی و محمود بی‌ جن خان رئیس پیشین این موسسه حضور نداشتند.

مقیمی در این مراسم طی سخنانی بیان داشت: موسسه دهخدا یک موسسه ملی است که فعالیت آن در گستره بین‌المللی قرار دارد. کمتر نهادی در کشور داریم که از چنین جایگاهی برخوردار باشند. همان‌طور که در عنوان موسسه هم ذکر شده است، موسسه دهخدا دو ماموریت اساسی دارد؛ یکی مربوط به لغت نامه مرحوم علامه دهخدا است و دیگری آموزش زبان فارسی که بنده معتقدم باید گفت آموزش و ترویج زبان فارسی.

وی ادامه داد: در هر دو بخش ظرفیت‌هایی وجود دارد که آن‌طور که شایسته این مجموعه است، بهره‌برداری نشده است. در ابتدای مسئولیتم در دانشگاه تهران، وقتی بخش‌های مختلف را رصد می‌کردم به موسسه دهخدا رسیدم. منطق حکم می‌کند که این مجموعه پیوند نزدیکی با دانشکده ادبیات ما داشته باشد و زمانی که سیر تحولی آن را نگاه می‌کنید می‌بینید که به عنوان زیرمجموعه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران فعالیت می‌کند.

او با اشاره به برخی کاستی‌ها در دوران رئیس پیشین موسسه دهخدا گفت: بررسی‌های بیشتر من نشان داد که این ارتباط نه تنها ساختاری نیست، بلکه آن‌طور که شایسته است، محتوایی هم نیست و ارتباط صحیحی بین این دو وجه برقرار نشده است به همین دلیل هم هست که تاکنون  آن‌طور که شایسته است از ظرفیت‌های پژوهشگران، اساتید و دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی خودمان در این فضای علمی- تحقیقاتی استفاده نکرده‌ایم. بنده معتقدم که اگر از نظر ساختاری ارتباطی وجود ندارد، ارتباط محتوایی حتما باید توسط محقق ایجاد شود. بنابراین بعد از انتصاب آقای دکتر سیف به ریاست دانشکده ادبیات از ایشان خواستم در این زمینه بررسی‌های لازم را بکنند و عملکرد فعلی موسسه مورد ارزیابی قرار گیرد و اگر هم کاستی‌‌هایی وجود دارد در جهت جبران این کاستی‌ها عمل شود.

وی تاکید کرد: طبیعی است که در هر دوره مدیریتی، حق انتخاب مدیران زیردستی برعهده مدیریت ارشد سازمان باشد و همان‌طور که دوستان هم اشاره کردند، اگر قرار بود این جایگاه‌ها تغییر نکند، نوبت به امثال ما هم نمی‌رسید. طبعاً در آینده هم افراد دیگری جایگزین ما خواهند شد.

رئیس دانشگاه تهران با اشاره به فعالیت برخی افراد در روزهای اخیر علیه رئیس جدید موسسه لغت نامه دهخدا گفت: رویکردی که این موسسه در سال‌های اخیر دنبال کرده است، چه از نظر آمار و ارقام لغت‌هایی که در لغت‌نامه کار شده و چه از نظر میزان جذب دانشجویان خارجی در دانشگاه تهران و این موسسه با آن چیزی که مطلوب ماست فاصله زیادی دارد. هرچند که در برخی از رسانه‌ها دیدم که بعد از انتصاب خانم دکتر زمردی، برخی افراد کارهایی کردند که متعاقب آن اتفاقاتی افتاد که تعجب برانگیز است. یعنی یکی دو نفر از پرسنل این مجموعه کارهایی انجام دادند که نشان می‌داد منفعت شخصی‌شان بر همه چیز اولویت دارد و در حقیقت، برای آنان نه تنها حیثیت موسسه دهخدا اولویت ندارد، بلکه حاضرند پا روی حیثیت موسسه بگذارند و حتی از نام بعضی اساتید استفاده ابزاری هم کردن البته من نمی‌دانم در این کار چه منفعتی برای آنان وجود دارد اما حتما مورد بررسی قرار می‌گیرد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره دلیل حضورش در این جلسه گفت: معمولا در تودیع و معارفه‌ها حضور پیدا نمی‌کنم و یکی از معاونین را می‌فرستم، اما امروز شخصا به این‌جا آمدم تا بگویم درباره مباحث حاشیه‌ای که ایجاد شده است، مصمم هستم که متناسب با جایگاه و شأن دانشگاه تهران حتما باید برخورد شود و هم‌چنین حمایت خود را از خانم زمردی اعلام کنم. از منظر دومی که در این جلسه حاضر شدم و برایم مهم است این است که بگویم در یکسال اخیر تلاش‌های خوبی در حوزه جذب دانشجویان خارجی و بین‌الملل صورت گرفته است و برنامه داریم حجم وسیعی از دانشجویان خارجی را جذب دانشگاه تهران کنیم. موسسه دهخدا که من آن را به عنوان مدخل ورودی فرآیند جامعه‌‌پذیری فرهنگ کشورمان تعبیر می‌کنم
وی اضافه کرد: نباید صرفا نگاه ما در موسسه دهخدا آموزش یک زبان باشد. ما می‌خواهیم دانشجویان کشورهای خارجی که عمدتا کشورهای دوست ما هستند، با فرهنگ خود آشنا کنیم و زبان یکی از مولفه‌های فرهنگ و تمدن است. همانطور که می‌دانید فرهنگ و تمدن مفهوم گسترده‌ای دارد و باید مفاهیمی نظیر آداب و رسوم، دین، فلسفه، پیشینه تاریخی یک کشور و ... در قالب آن معرفی شود. در حقیقت، دانشجو باید از نظر فکری آماده شود که بداند در چه بستر اجتماعی و فرهنگی قرار است درس بخواند و در آن زمان است که می‌تواند دانشجوی موفقی باشد و تعاملش را با کشور حفظ کند.

مقیمی با اشاره به آمار پایین فعالیت موسسه در حوزه لغت‌نامه نویسی گفت: وقتی به آمارها و گزارشات نگاه می‌کردم متوجه شدم که در 6 سال اخیر، نزدیک به 2500 دانشجوی خارجی آموزش داده شده که به طور متوسط 400 نفر در سال می‌شود. این رقم بسیار ناچیز است و چشم‌انداز ما این است که بتوانیم سالیانه 3 هزار دانشجوی خارجی آنهم فقط در دانشگاه تهران جذب کنیم. آمارها نشان می‌دهد که در هر سال، 100 هزار دانشجوی خارجی جذب دانشگاه‌های کشور می‌شوند و باید سهم موسسه دهخدا بسیار بالاتر باشد.

رئیس دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: بنابراین خواهش من این است که یک برنامه و بسته کامل برای آموزش و ترویج زبان و ادبیات فارسی تدارک دیده شود. البته من درباره دانشجویان خارجی گفتم و باید برای ترویج زبان فارسی در داخل کشور نیز کار کرد. هرچه قدر جلوتر می‌رویم، نسل‌های جدید کمتر با زبان فارسی و مبانی فرهنگی ما آشنا هستند و قاعدتا نهادهایی باید مسئولیت شناساندن این ظرفیت‌ها را برعهده بگیرند. به نظر می‌رسد که نتوانستیم آموزه‌های ادبی را در جامعه جاری بکنیم. سوال این است که در دانشگاه تهران چه قدر توانستیم مردم را با این موضوعات آشنا کنیم. موسسه دهخدا می‌تواند در این زمینه و برای ترویج علمِ ادب فارسی برای بخش‌های مختلف جامعه ایفای نقش کند.

وی بیان داشت: یکی از دغدغه‌های ما بحث اشتغال فارغ التحصیلان حوزه علوم انسانی و ادبیات است. گاهی اوقات فکر می‌کنیم که آن فرد یا باید معلم و یا باید استاد دانشگاه شود. این موضوع به این دلیل است که فرصت‌ها را شناسایی نکرده و متناسب با آن سازوکارهایش را ایجاد نکردیم. پیشنهاد من این است که ذیل پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، مجموعه‌ای تحت عنوان خانه خلاق و نوآوری علوم انسانی شکل بگیرد. یکی از بهترین راه‌های درآمدزایی رفتن به سمت واحدهای فناور و دانش بنیان با تاکید بر حوزه ادبیات فارسی است.

مقیمی افزود: در موسسه دهخدا که ظرفیت‌های زیادی دارد، اکنون درآمدزایی نداریم، در حالی که می‌توانیم درآمدزایی مرتبط با ماموریت‌هایمان داشته باشیم و همچنین این موسسه می‌تواند مکانی باشد تا بهترین فارغ التحصیلان کشور جمع شوند و محلی برای رفت و آمد بزرگان ادب پارسی باشد. همه افراد فارغ از گروه و جبهه و ... باید به اینجا بیایند و مفاخر ادبی ما باید در اینجا احساس راحتی کنند و فکر کنند که خانه خودشان است. ما به شدت به این اساتید نیازمندیم اما باید سیستمی را طراحی کنیم که شاگردپروری نیز توسعه پیدا کند.

وی ادامه داد: اگر قرار باشد اساتید بیایند و در اتاقی بنشینند و روی واژه‌ها کار کنند، تا مدتی جواب می‌دهد اما در بلند مدت کارآمد نیست. وقتی به آمار لغت‌‌ها نگاه کردم دیدم که آمارشان بسیار پایین است. گاهی اوقات دیده می‌شود که دایره المعارف‌های 3-4 جلدی در رشته‌های مختلف در عرض 6 ماه نوشته می‌شود؛ خیلی سریع مدخل‌ها را مشخص می‌کنند و... تازه در آنجا مدخل نوشته می‌شود و اینجا قرار نیست چنین کاری کنند. البته کار فنی و تخصصی است، اما باید نظارت صورت گیرد. اگر می‌خواهیم کاری انجام دهیم خیلی سریع کار را انجام دهیم و تمامش کنیم و کار جدید انجام بدهیم. اینکه 50 سال 5 جلد کتاب تولید کنیم، خوب نیست.

رئیس دانشگاه تهران در بخش پایانی صحبت‌های خود درباره رزومه حرفه‌ای حمیرا زمردی گفت: من رزومه خانم زمردی را دیدم و همیشه شاگر اول مقاطع مختلف بوده است، فرزند دانشگاه تهران بوده اما این همه مقاومت، هجمه و هجویات از جاهای مختلف قابل قبول نیست و به هیچ وجه آن را نمی‌پذیرم. موسسه دهخدا باید نماد اخلاق‌مداری در ایران و دنیا باشد. باید کار کنیم و همه نگاه‌ها به سمت این موسسه است.  

زمردی: زانوی ادب در برابر استاد انوری برای من افتخار است/ لغت‌نامه معاصر دهخدا تألیف می‌شود

حمیرا زمردی نیز در بخش دیگری از این مراسم گفت: موسسه لغت نامه دهخدا از دیرباز نماد فرهنگی و نماد ایران‌شناسی برای همه فارسی‌زبانان و دوستداران ادبیات فارسی بوده است. همیشه این موسسه جایگاه اساتید بزرگ بوده و چهره‌های بزرگی مثل دکتر محمد معین، دکتر سیدجعفر شهیدی و ... در این جا حضور داشته‌اند. بنده توفیق شاگردی استاد شهیدی را داشتم.

وی اضافه کرد: روزگاری در عمارت قدیمی کنار همین مکان خدمت استاد شهیدی می‌رسیدیم و عشقی که مرا به ادبیات فارسی کشاند از کارنامه معین شروع شد. من دل در گروی اینجا داشتم و دوست داشتم که در این جایگاه نه به عنوان مدیر بلکه به عنوان شاگرد حضور داشته باشم. من مقالات مشترکی با اساتیدی نظیر حمید محمدزاده، محمد فشارکی و ... دارم و به صورت غیرمستقیم شاگرد استاد زریاب خویی در دایره المعارف هستم. من شاگردی استاد دینانی را کردم و با سویه‌های علمی که از آنها گرفتم مقالات زیادی نوشتم، قبل از اینکه عضو هیئت علمی شوم.

او درباره ارتباط خود با حسن انوری گفت: هنوز هم افتخار می‌کنم که زانوی ادب در محضر استاد انوری بزنم که این ‌چنین گرم از بنده استقبال کردند و خود را فرزند خود و همسرشان دانستند،‌ چرا که بنده در دوران راهنمایی و پیش از درک محضر استاد انوری شاگرد همسر ایشان بودم. همه مطالبی که بین ما گفته شد، به این معنی نیست که ما جسارتی به استاد کرده باشیم و اگر یک شخص پشتوانه‌ای دارد و می‌تواند مطالبی را در خارج از ایران مطرح کند، هیچ خدشه‌ای به ارتباط من و استادم وارد نخواهد شد. من شاگرد غیرمستقیم دکتر معین هستم و به صورت غیرمستقیم از خوان آنان روزی خورده‌ام.

زمردی همچنین از تالیف لغت‌نامه جدیدی خبر داد و گفت: در بخش تالیف، به موازات تالیف لغت نامه بزرگ فارسی که به صلاحدید استاد حسن انوری، استاد رسول شایسته و استاد نجفی می‌خواهد ادامه پیدا کند، راهکار جدیدی را برای نگارش فرهنگ منسوب به دهخدا و به نوعی ادامه کار او درنظر گرفته‌ایم که لغت نامه معاصر دهخدا است.
او درباره دیگر برنامه‌های خود گفت: با مراکز آموزش زبان فارسی عقد تفاهم‌نامه‌هایی خواهیم داشت. کتاب‌های درسی آموزشی بخش زبان فارسی از سال 1390 بازنویسی نشده است و باید این کار صورت گیرد. در بخش آموزش زبان در فکر این هستیم که با مشاور بین‌الملل خود زبان آموز بیشتری بپذیریم و انجمن فارغ التحصیلان را تشکیل بدهیم.

انتهای پیام/