واکاوی درگیری‌های اخیر پایتخت لیبی؛ غرب به دنبال حل ریشه‌ای بحران نیست/ گفت‌وگو با سفیر سابق ایران در لیبی
سفیر سابق ایران در لیبی معتقد است تا زمانی که لیبیایی‌ها به قانون اساسی این کشور رأی ندهند و تکلیف لیبی به لحاظ شکل حکومتی و قانون اساسی مشخص نشود، هر دولت موقت دیگری که در این کشور تشکیل شود باز با همین مشکلات مواجه خواهد شد.
«حسین اکبری» در گفت‌وگو با خبرنگار بین‌الملل خبرگزاری تسنیم درباره درگیری‌های اخیر در طرابلس گفت: سابقه اختلافات و درگیری‌های مسلحانه در لیبی به بعد از انقلاب این کشور در سال 2011 باز می‌گردد. همواره دو جریان در لیبی در مقابل یکدیگر قرار داشتند که بعدها به دو دولت در شرق و غرب لیبی تبدیل شدند. دولت غرب در پایتخت (طرابلس) مستقر شد و به یک تعبیری می‌گفتند: جریان اخوان‌المسلمین بر این دولت حاکم است البته این‌طور نبود چون اخوان‌المسلمین خیلی ریشه، عمق و عرضی در لیبی ندارد اما درباره دولت شرق لیبی می‌گفتند: این دولت مخالف است درحالی که این‌طور نیست. اینها مسائلی هستند که بیگانگان درست کرده‌اند.
سفیر سابق ایران در لیبی درباره حمایت بیگانگان از دولت‌های این کشور گفت: آمریکا، انگلیس، ترکیه قطر، تونس، سودان پیش از سرنگونی نظام عمرالبشیر و... از دولت طرابلس حمایت می‌کنند و حامیان دولت شرق کشورهایی همچون مصر، عربستان، امارات، فرانسه و به تازگی روسیه هستند. در اینجا باید گفت که سازمان ملل برای برطرف شدن اختلافات میان دو دولت چهار پنج سالی میانجیگری کرد ولی نتوانست عملاً این اختلافات را برطرف کند یا نخواستند اختلافات مزبور برطرف شود لذا اختلافات میان دو طرف همچنان ادامه پیدا کرد.
وی با اشاره به تأسیس دولت وحدت ملی لیبی (2021) با حمایت سازمان ملل گفت: این دولت در طرابلس مستقر شد و اردوگاه شرق آن را پذیرفت و تقسیم قدرت شد و شرقیان سکوت کردند. خب، قرار بود در پایان سال 2021 انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری در لیبی برگزار شود و دولت حاکم بر این کشور سر و سامان بگیرد اما به دلیل دخالت‌های خارجی که قبلاً عرض کردم و برخی جریان‌های داخلی لیبی، این انتخابات برگزار نشد.
به نفع غرب است که لیبیایی‌ها را همواره به جان یکدیگر بیندازد
اکبری با بیان اینکه غربی‌ها خواهان تشکیل دولت باثبات در لیبی نیستند، گفت: حقیقت این است که غربی‌ها و برخی کشورهای عربی که در تحولات لیبی دخالت دارند، احساس می‌کنند، اگر دولت لیبی شکل بگیرد با توجه به ثروت و موقعیت ژئوپلیتکی که دارد و می‌تواند به عنوان یک بازیگر مهم در شمال آفریقا و مرز اروپا (آن سوی دریای مدیترانه) تبدیل شود و همچون یک قدرت منطقه‌ای نقش‌آفرینی کند لذا با توجه به روحیه مبارزاتی که لیبیایی‌ها دارند احساس می‌کنند اگر این دولت مهار نشود در آینده می‌تواند به مشکل جدی تبدیل شود. به همین دلیل، به نفع غربیان است که لیبیایی‌ها را همواره به جان یکدیگر بیندازند با این هدف که آنان تسلیم بشوند و اگر تسلیم نمی‌شوند بایستی همواره در جنگ و درگیری به سر برند. این حقیقت پشت صحنه تحولات لیبی است.
یک کشور با دو دولت، غرب و شرق از دو جریان حاکم حمایت می‌کنند
این کارشناس ارشد تحولات لیبی درگیری‌های اخیر در طرابلس را نبرد دو جریان دانست و گفت: یک جریان وابسته به دولت منتخب پارلمان لیبی (شرق) است. پارلمان، دولت «فتحی باشاغا» را (در اوایل سال 2022) مکلف کرد تا در طرابلس مستقر شود و زمینه را برای برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری فراهم کند. شما می‌دانید که پیش از تشکیل دولت باشاغا، دولت وحدت ملی به ریاست «عبدالحمید دبیبه» در طرابلس مستقر بود. این دولت تحت فشارهای سازمان ملل تشکیل شد و قرار بود انتخابات سراسری را تا پایان سال 2021 برگزار کند اما نتوانست؛ لذا پارلمان لیبی فتحی باشاغا را مأمور تشکیل دولت و برگزاری انتخابات کرد.
وی با تأکید بر اینکه باشاغا دولت خود را منتخب پارلمان می‌داند، اظهار داشت: نخست‌وزیر دولت منتخب پارلمان معتقد است که دبیبه باید قدرت را به این دولت واگذار کند لذا باشاغا شبه نظامیان وابسته به خود را به سمت طرابلس گسیل داشت و به این شهر حمله کرد. این حمله دست کم 32 کشته و 159 مجروح به جای گذاشت و دو طرف از سلاح‌های سنگین و نیمه‌سنگین استفاده کردند که در نتیجه آن خسارت‌هایی به ساختمان‌های مسکونی و اموال مردم وارد شد. با وجود این، نیروهای مهاجم نتوانستند طرابلس را به تصرف خود دربیاورند و مجبور به عقب‌نشینی شدند. این در حالی است دولت وحدت ملی و طرفدارانش گفته‌اند ما این‌طوری دولت را تحویل نمی‌دهیم. زمانی دولت تحویل می‌شود که دبیبه انتخابات سراسری را برگزار کند و رئیس جمهور و اعضای پارلمان مشخص شوند؛ سپس دولت را واگذار خواهیم کرد.
الدبیبه: کسانی که به دنبال قدرت در لیبی از طریق کودتا هستند، خواب می‌بینند
تکلیف لیبی به لحاظ شکل حکومت و قانون اساسی مشخص نیست
این تحلیلگر تحولات لیبی درباره پایان دادن به مشکلات این کشور گفت: تا زمانی که لیبیایی‌ها به قانون اساسی این کشور رأی ندهند و تکلیف لیبی به لحاظ شکل حکومتی و قانون اساسی مشخص نشود هر دولت موقت دیگری که در این کشور تشکیل شود باز با همین مشکلات مواجه خواهد شد. در اینجا باید گفت لیبیایی‌ها قانون اساسی کشورشان را آماده کرده‌اند اما غربیان خیلی تلاش می‌کنند تا لیبیایی‌ها قانون اساسی کشورشان را به رأی نگذارند. چون اگر قانون اساسی لیبی شکل بگیرد، عملاً معلوم خواهد شد که نظام سیاسی این کشور ریاستی است یا پارلمانی و سهم هر جریان و گروهی چقدر است.
غرب و برخی کشورهای عربی برقراری دموکراسی در لیبی را به ضرر خود می‌دانند
وی با بیان اینکه قانون اساسی در لیبی هم‌اکنون مبنا نیست، اظهار داشت: بیگانگان یک قدرت‌های محلی، قبیله‌ای و منطقه‌ای دارند و به لحاظ تاریخی برای خودشان یک عمقی در لیبی قائل‌اند. اینها وارد معادلات سیاسی این کشور می‌شوند و این در حالی است که لیبیایی‌ها رهبری واحدی ندارند. خُب، یک سری اختلاف است که به دلیل وابستگی به کشورهای عربی و غربی داخل لیبی وجود دارد؛ این هم باعث می شود که برخی کشورهای عربی و غربی بیایند در لیبی تسویه حساب بکنند و اجازه ندهند که یک کشور مبتنی بر یک قانون اساسی مورد تأیید مردم شکل بگیرد چون این را هم غربی‌ها به ضرر خودشان می‌دانند و هم کشورهای عربی معتقدند: اگر دموکراسی در یک کشور ثروتمندی مثل لیبی حاکم شود این موضوع می‌تواند به یک چالش دموکراتیک علیه کشورهای عربی دیگر تبدیل شود.
سفیر سابق ایران در طرابلس میانجیگری بزرگان و شیوخ قبایل را گزینه مناسبی برای جلوگیری از توسعه جنگ در لیبی دانست و گفت: اگر از شعله‌ور شدن آتش جنگ جلوگیری نشود، خسارت‌های زیادی به بار خواهد آورد. چنانچه فتحی باشاغا در طرابلس مستقر شود و حکومت را به زور بگیرد، در این هنگام جریان‌های مخالف درمقابل او می‌ایستند و ما دوباره شاهد مرحله جدیدی از درگیری‌های نظامی در لیبی خواهیم بود. خُب، طبیعی است که این درگیری‌ها مانع برگزاری انتخابات خواهند بود.
غرب به دلیل نیاز به انرژی به دنبال آرام کردن اوضاع در لیبی است
وی با اشاره به ذخایر فراوان نفت و گاز در لیبی و نیاز شدید اروپا به انرژی به ویژه در زمستان امسال گفت: در شرایط کنونی که اروپا نیازش به انرژی بیشتر شده و این نیاز رو به افزایش است لذا به تولید انرژی در لیبی نیاز دارد. بنابراین، غربی‌ها می‌خواهند یک‌جوری درگیری‌های نظامی در طرابلس را مهار کنند البته تمام کشورهای جهان خواستار خویشتن‌داری لیبیایی‌ها شده‌اند ولی عملاً در پشت پرده همان چیزهایی که عرض کردم وجود دارد. حتماً غربی‌ها تلاش خواهند کرد که اوضاع در لیبی آرام شود. منتها ضمن اینکه آرام شود، هر کشوری می‌خواهد سلطه و نفوذش هم بیشتر شود.
وی در پاسخ به این سؤال که «چشم‌انداز تحولات لیبی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟» گفت: سازمان ملل قطعاً در این قضیه (درگیری طرابلس) ورود پیدا خواهد کرد و بزرگان و شیوخ قبایل در لیبی می‌توانند مهم‌ترین تنش‌های این کشور را آرام کنند و اگر آنان وارد صحنه برای حل مشکل نشوند به نظر می‌رسد لیبی مستعد یک سری درگیری‌های جدید خواهد بود و بر اساس منافع برخی کشورهای غربی ـ عربی می‌تواند این جنگ حداقل شعله‌ور شود. یک بخشی از طرابلس را طرفداران اردوگاه شرق بگیرند و بخش دیگر را طرفداران اردوگاه غرب در اختیار داشته باشند. مثل همیشه این مسئله می‌تواند بار دیگر موجب نزاع و درگیری شود.
امکان توافق دو جریان حاکم در لیبی با ورود طرف ثالث
اکبری در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینکه «آیا امکان دارد دو جریان حاکم بر لیبی پس از این تنش‌های نظامی اخیر، در خصوص قانون اساسی به توافق نهایی برسند و بسترهای لازم برای برگزاری انتخابات سراسری فراهم شود؟» اظهار داشت: با توجه به اختلافاتی که این دو دولت (شرق و غرب لیبی) با یکدیگر دارند آنها به جایی نمی‌رسند به ویژه اینکه جنگی رخ داده و خونی ریخته شده است مگر اینکه طرف ثالثی وارد شود.
به عقیده این کارشناس مسائل لیبی، چنانچه دولت طرابلس با پارلمان لیبی بتوانند به توافقی برسند، بحران این کشور حل خواهد شد و در غیر این صورت بحران همچنان ادامه پیدا خواهد کرد البته با توجه به شرایطی که بر جهان حاکم است احتمال اندکی وجود دارد که جنگ در لیبی توسعه پیدا کند چرا که همه تلاش دارند به هر قیمتی که شده اوضاع را در لیبی آرام کنند. با توجه به زمستان سختی که در انتظار اروپا هست اگر در تولید گاز و نفت لیبی اخلال ایجاد شود، بحران انرژی در اروپا چند برابر خواهد شد لذا غربیان تلاش می‌کنند اوضاع را آرام کنند اما اینکه چقدر موفق شوند این یک بحثی است که به مسائل و توافقات داخلی لیبی بستگی دارد.
انتهای پیام/؛
