روایتی از بی‌مهری به محله ‌۴۰۰ ساله نفرآباد/ فریز ساخت‌وساز و منطقه‌‌ای که جولانگاه افراد بی‌خانمان و معتاد شد

به گزارش خبرگزاری تسنیم از ری، محله نفرآباد در مجاورت حرم سیدالکریم (ع) واقع شده و نزدیک به 400 سال قدمت دارد که در 30 سال اخیر مورد بی‌مهری و بی‌توجهی مسئولان قرار گرفت و رفته‌رفته از محل‌های آباد و سالم به مخروبه‌ای تبدیل شد که تنها برای متخلفان محل امنی محسوب می‌شد. در سال‌های گذشته 5 طرح بازآفرینی برای محله نفرآباد مطرح شده که به دلیل نداشتن صرفه اقتصادی برای ساکنان مورد استقبال قرار نگرفته و به مرحله اجرا نیز نرسیده است و در نهایت تملک و تخریب پلاک‌های مسکونی در این محله تاریخی باعث افت شدید تراکم جمعیتی شده و از 508 قطعه موجود در محله، 309 قطعه در مالکیت خصوصی، 195 قطعه در مالکیت شهرداری است.

تصویب طرح‌های ناموفق و غیر کارشناسی در ادوار پیشین موجب دلسردی اهالی شد و به مرور ساکنان نفرآباد این محله را ترک کردند بنابراین نفرآباد که محله‌ای قدیمی در مجاورت آستان سیدالکریم است به پاتوقی برای معتادان و کارتن‌خواب‌ها و بستری برای آسیب‌های اجتماعی تبدیل شد.

فریز ساخت‌وساز در این محله و محدودیت ارتفاع بنا باعث شد مردم متدین این محله مجبور به رها کردن منازل شدند و آن‌ها که توانایی مالی برای خروج از این محل پر آسیب نبودند در همان ساختمان‌های فرسوده ماندند و در نهایت محل‌های قدیمی با مردمی متدین و ولایی تبدیل به محلی برای افراد بی‌خانمان و معتادان و سارقان شد اما در یک سال اخیر این معضل 30 ساله به‌واسطه پیگیری‌های متداوم و با همت فرزندان ری در مجلس شورای اسلامی و شورای شهر تهران به نتیجه رسید و نام یزدی خواه و شربیانی در تاریخ ری ماندگار شد.

در این سال‌ها نسخه‌های فراوانی برای محله نفرآباد پیچیده شد. در برهه‌ای تصمیم گرفتند محله را کاملاً از بین ببرند و به گورستان تبدیل کنند و وقتی آن را غیرعملی دیدند برای تجاری کردن آن طرح و نقشه‌کشیدند. در این میان، مردم نفرآباد سال‌ها در بلاتکلیفی گرفتار بودند و این محله اصیل و قدیمی هر روز ویران و ویران‌تر شد. به تازگی مدیریت شهری و شورای اسلامی شهر تهران با همکاری سازمان میراث فرهنگی طرحی تصویب کرده‌اند که حیات و شور زندگی را دوباره به محله نفرآباد برگرداند و اهالی آن با رعایت شرایطی برای نوسازی خانه و محله خود اقدام کنند. گزارش زیر شرح حال امروز این محله، جزئیات این طرح و نظر اهالی درباره آن است.

در میدانگاهی کوچک مشرف به ضلع شرقی حرم حضرت عبدالعظیم(ع) هیاهو و جنب‌وجوش دلنشینی به چشم می‌خورد. سوپرمارکت‌ها و مغازه‌های کوچک و بزرگ دور میدانگاهی بی‌مشتری نیستند و روی نیمکت‌های چهارگوشه میدانگاه تک و توک زائران و اهالی محله‌های اطراف حرم مشغول اختلاط هستند. تعداد قابل توجهی از آنها اتباع افغانستانی هستند و تنفس هوای آلوده عصرگاهی تهران را به ماندن در خانه ترجیح داده‌اند. نشانی محله نفرآباد سرراست است: «کوچه شهید داود رحیمی را که بالا بروید به محله نفرآباد می‌رسید.» همین که شیب تند ابتدای کوچه شهید رحیمی را پشت سر می‌گذاریم تکیه قدیمی نفرآباد با حال و روزی ناخوش مقابل ما قرار دارد.

گچ دیوارهای تکیه فرو ریخته و آب باران که از سقف آن راه گرفته به پوسته آجرهای قدیمی دیوار خزیده است. به هریک از کوچه‌های دراز و باریک اطراف تکیه وارد می‌شویم خانه‌هایی قدیمی با دیوارهای نم‌زده و طبله کرده پیش روی ماست که زمین‌های خالی لابه‌لای آنها کوچه‌ها را به ردیف دندانی کرم خورده شبیه کرده است. تعداد خانه‌هایی که تخریب شده‌اند فراوانند و دیوارهای گلی و شکسته‌ای که از تخریب خانه‌ها به جا مانده‌ حال و هوای شهری زلزله‌زده را به نفرآباد داده‌اند. اینجا از شور زندگی و بروبیای اطراف حرم خبری نیست و در میان اتباع مهاجری که در کوچه‌های غم‌زده نفرآباد رفت‌وآمد دارند تک و توک اهالی قدیمی محله دیده می‌شوند.

هوا هنوز کاملاً روشن است، اما معتادان در گوشه و کنار کوچه‌های خلوت و سوت و کور نفرآباد مشغول مصرف موادمخدر هستند. سیاهی که تا کمره دیوارهای شکسته خانه‌های فروریخته بالا رفته نشان می‌دهد این افراد در محله نفرآباد روزگار خوش و بدون مزاحمتی را می‌گذرانند. تعداد انگشت‌شماری از خانه‌های قدیمی محله که دالان و هشتی و حوضچه و باغچه داشتند هنوز به زحمت سرپا مانده‌اند، ولی دیوارهای غبارگرفته و قفل‌های زنگ‌زده روی درهای چوبی از سال‌ها متروکه بودن‌شان حکایت می‌کند.  

محله نفرآباد پهنه وسیعی از یک محله قدیمی چندصد ساله شهرری است و از اصیل‌ترین و نخستین محله‌های شهرری به شمار می‌آید. بومیان قدیمی این نواحی از شترداران (نفرداران) شاهان صفوی و قاجار بودند. دورتادور محله کاروانسرا و محل اتراق شتربانان بوده و از همان زمان به «نفرآباد» معروف شده است. این محدوده از منطقه 20 به دلیل پوشش گیاهی و فضای سبز و تنوع آب و هوایی و همچنین قرارگیری در نزدیکی حرم عبدالعظیم حسنی(ع)، مکان ییلاقی بوده و حتی درباریان به اینجا رفت‌وآمد داشتند.

درباریان که اینجا را به محل استراحت خود تبدیل کرده بودند، برای دریافت خدمات و ایجاد تدارکات لازم برای مجالس خود و پذیرایی از مهمان‌ها، چند نفر می‌گماشتند تا در طول سال مراقب بناهای آنها باشند که این امر هم در نامگذاری محله بی‌تأثیر نبوده است. در آن دوران که اینجا محل رفت‌وآمد درباریان بود کسی نمی‌توانست به زمین‌های این محدوده قدم‌ بگذارد، حتی زمانی که مهمانی در محله وجود نداشت. یکی از کوچه‌های قدیمی و معروف محله نفرآباد هم کوچه شاه‌غلامان بود که نوکران و خادمان شاه و درباریان در آنجا زندگی می‌کردند. بعدها به کوچه شهید صادقی تغییر نام پیدا کرد.

در میان آثار تاریخی محله نفرآباد تکیه‌ای به نام مرحوم حاج نصیری وجود دارد که از اصالت و سابقه ویژه‌ای برخوردار است. این تکیه 200 ساله از دیرباز پاتوق پهلوانان و عیاران صاحب‌نام بوده و جهان‌پهلوان تختی، طیب، هفت‌کچلون، رمضون‌یخی و... به آن رفت‌وآمد داشتند.

در سال‌های اخیر توسعه حرم سیدالکریم و طرح‌هایی که برای آن ارائه شد جریان زندگی را در این محله دچار توقف کرده بود اما با توافقات صورت گرفته امروز آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) آمادگی خود را برای ساخت مسکن در اطراف حرم اعلام نموده است.

بر این اساس صبح امروز آئین آغاز ساخت 5 هزار واحد مسکونی قرارگاه جهادی مسکن در شهر تهران با حضور آیت الله قاضی عسکر تولیت آستان عبدالعظیم حسنی (ع)، حمید زمانی فرمانداری ویژه شهرستان ری، مهدی چمران رئیس شورای اسلامی شهر تهران، حمیدرضا صارمی معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران برگزار و تفاهم نامه مشارکت در ساخت مسکن و پروژه‌های زیرساختی در زمین‌های آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع)، ساخت زائرسرا، ساخت مجموعه ورزشی با مشارکت آستان حضرت عبدالعظیم (ع) منعقد شد.

طرح احیاء و بازآفرینی نفرآباد که حدود 30 سال فریز شده بود صبح امروز کلنگ زنی شد و بنابراین با شروع ساخت 5 هزار واحد مسکونی در ری طلسم 30 ساله بهسازی و نوسازی محله نفرآباد نیز می‌شکند.

*لزوم تأمین آرامش و آسایش مردم در ساخت‌وساز نفرآباد

مهدی چمران پیش از ظهر امروز در آیین کلنگ‌زنی پروژه‌های مدیریت شهری که در آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع) برگزار شد با اشاره به پیگیری‌های متعدد برای اجرای طرح بازآفرینی در نفرآباد اظهار داشت: متوقف کردن یک جریان مانند ساخت‌وساز در نفر آباد تنها منوط به صدور یک دستور و بسیار راحت بوده اما به جریان انداختن این مطالبه مهم مردم بسیار سخت بود اما در حال حاضر برای پیشرفت بهتر امور باید این کار را به مردم واگذار کنیم و شهرداری‌ نیز در این فرآیند تسهیلگر باشد.

وی افزود: در دولت قبل وزیری با یک بیان غیرمنطقی منجر به توقف ساخت‌و‌ساز شد و بیانات این مسئول موجب زنگ‌زدگی چرخ مسکن شد اما امیدواریم این چرخ زنگ‌زده و در گِل فرو رفته به حرکت درآمده و شاهد اتفاقات خوبی باشیم.

رئیس شورای اسلامی شهر تهران در ادامه گفت: ما بهترین مسکن‌ها را در طول تاریخ ساخته‌ایم و معماری ما زبانزد و نمونه بوده است که امیدواریم در نفرآباد نیز با همین روش مسکن‌ها ساخته شود و با معماری مناسب براساس نیازمندی‌ها و مصالح مردم کار انجام شود.

چمران با تأکید بر الگوی معماری ایرانی اسلامی در ساخت‌وسازها خاطرنشان کرد: معماری واحدهای مسکونی باید به‌گونه‌ای باشد که آرامش و آسایش مردم را تأمین کند، به‌ویژه در محله نفرآباد که مجاورت حرم عبدالعظیم حسنی (ع) واقع شده است.

*بازآفرینی نفرآباد با همکاری وزارت میراث

علیرضا زاکانی شهردار تهران صبح امروز در آیین کلنگ‌زنی پروژه‌های شهری اظهار داشت: سال گذشته قرارگاه جهادی در شهرداری مطرح شد که افراد بسیاری انتقاد کردند که این اقدام نسبتی با شهرداری ندارد.

وی افزود: یکی از ویژگی‌های انقلاب که به آن می‌بالیم، این بود که شعار «ما می‌توانیم» را در ابعاد مختلف به اثبات رساند که امام راحل و رهبر معظم انقلاب به ما آموختند که با شعار «ما می‌توانیم» خواسته‌هایمان محقق می‌شود.

شهردار تهران ادامه داد: اگر در کنار هم نباشیم امکان ندارد مطالبات محقق شود و اگر کسی تک‌محور باشد به اهداف خود نمی‌رسد.

زاکانی با اشاره به نیاز مردم به مسکن تأکید کرد: یک میلیون مسکن برای افراد حاضر در تهران کم داریم که نتیجه آن منجر به حاشیه نشینی و افزایش قیمت مسکن می‌شود لذا برای رفع این کمبود، قرارگاه جهادی مسکن را تشکیل دادیم.

شهردار تهران در ادامه با اشاره به کلنگ‌زنی طرح احیاء محله نفرآباد خاطرنشان کرد: طرح بازآفرینی نفرآباد سال‌ها راکد مانده بود که به دولت انقلابی منعکس شد و با همکاری وزارت میراث یک طبقه به این طرح اضافه شد و مفتخر هستیم امروز در شهرری گام دیگری از خدمتگزاری را با مسئولان شهرستان پیش می‌بریم

نفرآباد رونق می‌گیرد

جعفر شربیانی عضو شورای اسلامی شهر تهران در جمع خبرنگاران با تأکید بر اینکه طرح‌های دوره‌های گذشته برای مردم نفرآباد توجیه اقتصادی نداشت اظهار داشت: مصوبه دوره گذشته در زمینه احیای محله نفرآباد مردم را راضی نمی‌کرد، لذا در دوره ششم شورای شهر تهران این طرح با نظر مردم بازبینی شد و بعد از 14 سال در کمیسیون ماده 5 با پیگیری‌های شورای ششم شهر تهران به تصویب رسید.

وی افزود: ساخت ساختمان 4 طبقه به شکل معماری ایرانی اسلامی در نفرآباد تصویب شده است و امروز پنج پروژه مسکونی، دو پروژه پارکینگ محل‌های، یک پروژه زائرسرا و یک پروژه مجموعه فرهنگی و زورخانه در این محله کلنگ زنی شد.

عضو شورای شهر تهران در ادامه گفت: طرح جدید محله نفرآباد کاملاً منطبق بر ذائقه و درخواست مردم تهیه و تدوین شده و در نهایت امروز می‌توانیم با افتخار عنوان کنیم این طرح بعد از گذشته 3 دهه در کمیسیون ماده 5 مصوب شد.

شربیانی خاطرنشان کرد: با انجام این پیگیری و نتیجه بخشی آن می‌توان این ادعا را مطرح کرد که مردم این محدوده به‌زودی می‌توانند در این محله ساخت‌وساز کنند و از همه مهمتر اینکه این منطقه از شهرری از حالت فریز شهری خارج می‌شود و رونق پیدا می‌کند.

انتهای پیام/