دلایل تعلل و وقت کشی اردوغان درباره سوریه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس جمهور ترکیه، دیروز(پنجشنبه) یک بار دیگر درباره سوریه اظهار نظر کرد. این چندمین بار در سال جاری میلادی است که اردوغان درباره سوریه حرف می زند. او قبلاً اعلام کرده بود که تمایل دارد شخصاً با بشار اسد رئیس جمهور سوریه دیدار و گفتگو کند.

تیم اردوغان تاکنون چندین بار اعلام کرده که به دنبال عادی سازی روابط با دولت بشار اسد است، اما هر بار به بهانه ای پا پس کشیده و روند را متوقف کرده است. دیروز هم یک بار دیگر، خبرنگاران درباره همین موضوع از رئیس جمهور ترکیه سوال کردند و او گفت: «در دنیای سیاست، نمی توان تا ابد به کینه و قهر ادامه داد. در زمان مناسب، می توان ارزیابی کرد، تصمیم گرفت و اقدامات جدید انجام داد. به ویژه  بعد از انتخابات ماه ژوئن، همه چیز را از نو آغاز کنیم و راهمان را ادامه دهیم».

چرا دولت اردوغان درباره سوریه تعلل می کند؟

دلیل اول؛ خواسته های منطقی و به حق دمشق: اظهارات اولیه مقامات دولت ترکیه حاکی از این بود که هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت با علی مملوک مرد شماره یک دستگاه اطلاعات و امنیت سوریه صحبت کرده و به او اطمینان داده که آنکارا به دنبال ترسیم یک خط نوین و پایان دادن به همه اختلافات است. پس از 3 دور دیدار بین هاکان فیدان و علی مملوک، یک هیات چند نفره سیاسی- امنیتی ترکیه، با گروهی از سیاستمداران و امنیتی های موثق و مورد اطمینان بشار اسد دیدار کرده اند و در این دیدار، فرستادگان اسد، در اوج دوراندیشی و نگرش واقع بینانه و خردمندانه، این دو گزینه را به عنوان اصلی ترین پیشنهادها و مقدمات اولیه پیش شرط دیالوگ، روی میز گذاشته اند:

الف) ترکیه، هر چه سریع تر، نیروهای نظامی خود را از خاک سوریه خارج کرده و مناطق اشغال شده را تحویل نیروهای دمشق دهد.

ب) آنکارا به طور رسمی اعلام کند که از این به بعد، حامی و پشتیبان 200 هزار شبه نظامی مسلح مخالف اسد نیست و آنان را به رسمیت نمی شناسد.

دلیل دوم؛ نگرش ملی گرایان حامی اردوغان: حزب عدالت و توسعه قبلاً یک حزب محافظه کار و اسلامگرای میانه رو و معتدل بود و به تندی با اندیشه های ملی گرایانه و راست افراطی ترکی مخالف بود. اما در چند سال گذشته، به خاطر مصلحت سیاسی و انتخاباتی، با تندروترین گروه های ملی گرا شریک شد که شامل این احزاب است: حزب حرکت ملی به رهبری دولت باغچلی و حزب وحدت بزرگ به رهبری مصطفی دستیجی.

این احزاب، حامی همیشگی گفتمان های حماسی و ملی گرایانه ای هستند که تداعی گر یک ترکیه قدرتمند و غالب مطلق منطقه است که با تکیه بر قدرت سخت و مداخله گری نظامی برونمرزی، به اهداف خود دست پیدا می کند.

در نتیجه اردوغان به منظور راضی نگه داشتن دل ملی گرایان، فعلاً ناچار است ادای رهبری را در بیاورد که بارها بشار اسد را برای  قدم نهادن در مسیر اصلاحات نصیحت کرده و اگر بشار به سخنان او توجه می کرد، در چنین موقعیتی گرفتار نمی شد!

دلیل سوم؛ حتی یک رای هم، یک رای است: گفته می شود در چند سال اخیر، بیش از دویست و پنجاه هزار نفر از مهاجرین و پناهجویان سوری در ترکیه، حق تابعیت و مدارک شهروندی ترکیه را به دست آورده اند. آنان غالباً یا از متمولین و صاحبان سرمایه و تخصص هستند، یا از خانواده های فرماندهان ترکمن و عشایر عرب مخالف اسد. در نتیجه حزب عدالت و توسعه برای انتخابات و حمایت های اجتماعی، روی آنها حساب باز کرده است.

دلیل چهارم؛ چشم طمع دوختن به تکه ای بزرگ از کیک دولت آتی دمشق: شمار شبه نظامیان سوری تسلیح و تجهیز شده توسط دولت اردوغان نزدیک به 200 هزار نفر است و تعداد معارضین سیاسی نیز بیشتر از 2 هزار نفر است. با آن که بارها اثبات شده که محاسبات دولت اردوغان درباره سوریه غلط از آب درآمده، هنوز هم برخی از افراد حاضر در حلقه نخست دور و بری های اردوغان، دلخوش و امیدوار هستند که در آینده ای نزدیک در سوریه، اوضاع سیاسی و ساختاری متشنج شود و شماری از معارضین تحت حمایت آنکارا در دمشق به قدرت برسند.

مخالفین چه می گویند؟

6 حزب مخالف اردوغان که قصد دارند در انتخابات 2023 میلادی، دولت فعلی را از صحنه قدرت کنار بزنند، درباره سوریه، دیدگاه و اهداف مشترکی دارند. آن چه در مورد سوریه، نزد مخالفین اردوغان اهمیت دارد، در سه موضوع مهم خلاصه می شود:

الف) تلاش برای بازگرداندن 4 میلیون آواره و پناهجوی سوری ساکن ترکیه به موطن و زادگاهشان در مناطق مختلف سوریه.

ب) بهره برداری از مواهب و منافع اقتصادی دوران بازسازی سوریه در آینده.

ج) پیدا کردن یک راه میانه که شامل دو فاز است: فاز اول؛ بازگرداندن آبرو و اعتبار ترکیه از راه پایان دادن به حمایت از صدها هزار نیروی افراطی و خطرناک که در حال حاضر، با عنوان مودبانه «معارضین سوری» مورد حمایت آنکارا قرار گرفته اند اما در واقع، غیر از تهدید امنیتی منطقه، ایجاد هزینه مادی و لطمه زدن به آبرو و اعتبار ترکیه، دستاورد و پیامد دیگری نداشته اند. فاز دوم؛ اندیشیدن به راه هایی که بر اساس رویکرد سیاسی مشترک آنکارا – واشنگتن و در مخالفت با خط روسیه و ایران، منجر به تحقق سناریویی شود که تحولات سوریه مخرج مشترک روشنی از اهداف غرب و مخالفین اردوغان به دست دهد.

کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق به عنوان مهمترین شخصیت سیاسی مخالف اردوغان، دیروز دوباره درباره همین موضوع سخنرانی کرد.

او دیروز در استان مرزی هاتای بود که گفته می شود آمار اهالی سوری این استان، از شهروندان ترک استان بیشتر است! او اعلام کرد که آمار واقعی پناهجویان سوری مقیم ترکیه بین 4 میلیون تا 4 میلیون و دویست هزار نفر است و در فردای روزی که مخالفین به قدرت برسند، با دولت بشار اسد دیدار می کنند تا راهی معقول برای بازگرداندن آوارگان پیدا شود.

به نظر می رسد، همچنان که دولت اردوغان و حزب حاکم ترکیه برای تصمیم گیری در مورد دمشق و آوارگان، موانع و محدودیت هایی دارد، مخالفین نیز چندان فارغ البال نیستند. چرا که آنان از سویی ناچارند با آمریکا و ناتو همراه شوند و علیه روسیه موضع بگیرند و از دیگر سو، نمی توانند با دولت اسد نیز روابط رسمی برقرار کنند.

حزب عدالت و توسعه با سیاست های تخاصمی، غلط و دور از واقع بینی، مشکلات سیاسی – امنیتی فراوانی برای سوریه به وجود آورد و به نظر می رسد زدودن آثار و تبعات آن سیاست های غلط از سیمای روابط آنکارا – دمشق، زمان بر و توام با چالش های بزرگ خواهد بود.

انتهای پیام/