«فقر اندیشه» آسیب شعر امروز ما است / تلاش کردم جشنواره چراغ خاموش نباشد
دبیر علمی جشنواره شعر فجر با بیان این مطلب که «فقر اندیشه» آسیب شعر امروز ما است گفت: شاعران جوان و معاصر از لحاظ فرم، ساختار، تکنیک‌های شاعری، مؤلفه‌ها و... کارهای قابل تأملی را عرضه کردند، اما در حوزه اندیشه، درونمایه و مضمون همچنان مشکل داریم.
رضا اسماعیلی دبیر علمی هفدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به روند برگزاری جشنواره گفت: داوری‌ها در جریان است و داوران در پنج بخش رقابتی جشنواره، داوری‌ها را به صورت فشرده و همراه با دقت پیگیری می‌کنند. داوری‌ها مراحل پایانی را سپری می‌کند و در روزهای آتی به فهرست نامزدهای نهایی دست پیدا خواهیم کرد.
وی ادامه داد: آثار(کتاب ها) هم از طریق فراخوان، هم از طریق فهرست کتاب‌هایی که در بانک اطلاعاتی خانه کتاب موجود است و هم به پیشنهاد داوران و ... جمع‌آوری شد، در نهایت به بیش از 3 هزار و 100 اثر دست یافتیم، در شعر کلاسیک هزار و 175 اثر، در شعر نو هزار و 200 اثر در شعر محاوره یا ترانه 95 اثر، در شعر کودک و نوجوان 328 اثر و در بخش در باره شعر که شامل نقد و پژوهش است، 327 عنوان مورد بررسی قرار گرفته است. در داوری‌های مرحله نخست، ما در هر بخش به متجاوز از 50 کتاب دست پیدا کردیم که به مرحله نهایی داوری‌ها راه یافته‌اند.
کتاب‌های شعر در حوزه اندیشه، درونمایه و مضمون با آسیب همراه‌اند
اسماعیلی با اشاره به رشد 20 درصدی در تعداد آثار مورد ارزیابی قرار گرفته در این دوره جشنواره گفت: سال گذشته طبق آمار دبیرخانه 2 هزار و 700 عنوان کتاب ارزیابی شد. ولی امسال 3 هزار و 100 عنوان کتاب مورد ارزیابی قرار گرفت که نشانگر رشد 20 درصدی در تولید آثار است. به لحاظ کیفی نیز در برخی بخش‌ها رشد داشتیم، شاعران جوان و معاصر از لحاظ فرم، ساختار، تکنیک‌های شاعری، مؤلفه‌ها و... کارهای قابل تأملی را عرضه کردند، اما در حوزه اندیشه، درونمایه و مضمون همچنان مشکل داریم. انتظار این است که شاعران علاوه بر سطح احساسی و عاطفی که صرفا به تأثر عاطفی و تحریک احساسات منجر می‌شود، به بهره‌گیری بیشتر از عنصر اندیشه در شعر نیز توجه داشته باشند. «فقر اندیشه» آسیب شعر امروز ما است و بیشتر شعرها در سطح توصیف متوقف مانده‌اند.
اسماعیلی این مشکل را متوجه شاعران پیشکسوت ندانست و گفت: در شاعران پیشکسوت این وضعیت مشاهده نمی‌شود. زیرا آنان بیشتر اهل مطالعه‌اند و به خاطر احاطه و اشراف به ادبیات دیروز و امروز و برخورداری از دید عمیق و دانش و بینش ادبی، آثار ارجمندی خلق می‌کنند. بزرگان عرصه ادبیات، در «فرم» متوقف نشده‌اند و هنگام سرودن به مضمون و درونمایه نیز توجه دارند. شعر آنان محصول تلفیق هنرمندانه فرم و محتوا است و در شعر به زبان مستقل و سبک خاص ویژه خویش دست پیدا کرده‌اند.
ارزیابی شعر شاعران جوان در بخش مستقل داوری‌ها را عادلانه‌تر می‌کند
وی با اشاره به لزوم تغییراتی در ساختار جشنواره شعر فجر گفت: جشنواره شعر فجر بخش تفکیک شده جایزه کتاب سال است. به نظر می‌رسد باید سازوکاری پیش‌بینی شود که ما بتوانیم شعر شاعران جوان را نیز در بخش مستقلی مورد داوری قرار دهیم که رقابت‌ها عادلانه‌تر باشد. باید تمهیداتی اتخاذ کنیم که شاعران جوان در جشنواره شعر فجر بیشتر دیده و شنیده شوند. زیرا این جشنواره متعلق به همه شاعران است و جامعه ادبی – بخصوص شاعران استانی و شهرستانی - به این جشنواره چشم امید دارند. برای تحقق این مهم و حضور پر رنگ‌تر شاعران جوان در این جشنواره شایسته است به دنبال راهکاری مناسب باشیم. البته در همه دوره‌ها آثار شاعران جوان نیز مورد داوری قرار می‌گیرد، در اینجا مورد نظر ما شاعرانی است که با وجود دارا بودن استعداد و برخورداری از توانمندی‌های ادبی ـ به هر علت ـ موفق به چاپ کتاب نشده‌اند.
مشابهت‌های ذهنی و زبانی در شهر شاعران جوان
اسماعیلی در ارزیابی بیشتر آثار شعری این دوره تصریح کرد: در مورد شاعران پیشکسوت و شاعران برجسته که دهه‌ها در حوزه شعر و ادبیات فعالیت می‌کنند، معمولا مؤلفه‌های سبکی مشخص است و آثارشان از هویت و شناسنامه شاعرانه برخوردار است. اما در شعر شاعران جوان، همسانی‌ها و مشابهت‌های ذهنی و زبانی در دو حوزه فرم و محتوا بیشتر است. به گونه‌‌ای که اگر اشعاری از چند شاعر را در کنار یکدیگر قرار دهیم و اسامی را حذف کنیم، تشخیص اینکه شعر متعلق به چه کسی است مشکل می‌شود، چرا که شاعران مؤلفه‌های زبانی مخصوص به خود را ندارند. این یک آسیب است که باید برای آن چاره‌اندیشی شود. برگزاری کارگاه‌های آموزشی و جلسات نقد و بررسی در انجمن‌های معتبر ادبی در طول سال می‌تواند به اعتلا و ارتقای کیفی شعر جوان کمک کند.
تلاش کردم جشنواره چراغ خاموش برگزار نشود
دبیر جشنواره شعر فجر در پاسخ به اینکه شما در سال‌های گذشته از منتقدان جشنواره شعر فجر بودید، امسال برای رفع انتقاداتی که نسبت به جشنواره در سالیان گذشته مطرح شده است، چه کردید؟ گفت: من همواره اعتقاد داشتم که جشنواره شعر فجر باید دیده و شنیده شود، امسال تمام تلاش خود را به کار بردم تا جشنواره شعر فجر «چراغ خاموش» برگزار نشود، مصاحبه‌های رسانه‌ای بسیاری داشتم، از اکثر شاعران بنام درخواست کردم با نوشتن یادداشت و انجام مصاحبه دیدگاه‌های خود را درباره شعر فجر ارائه دهند، فهرست بلند بالایی از شاعران را نیز به دبیرخانه دادم تا با آنان گفت‌وگو شود تا از پیشنهادهای اهل ادب برای برگزاری این دوره از جشنواره بهره‌مند شویم.
در انتخاب داوران تلاش داشتیم از طیف‌های مختلف دعوت شود
وی درباره انتخاب داوران نیز گفت: در جشنواره شعر فجر در انتخاب داوران یک ساختار دموکراتیک وجود دارد، من به عنوان دبیر علمی جشنواره اسامی داوران را پیشنهاد دادم که در جلسه هیئت علمی مورد رأی‌گیری واقع شد، اعضای محترم هیئت علمی نیز نامزدهای خود را برای داوری پیشنهاد دادند که در نهایت بر اساس رأی‌گیری لیست داوران این دوره مشخص شد. هیئت علمی جشنواره شعر فجر متشکل از سلیقه‌های مختلف است و ما در انتخاب داوران نیز سعی کردیم از همه طیف‌های ادبی داور داشته باشیم و خودمان را به طیف خاصی محدود نکنیم. جان کلام آنکه نهایت تلاش خود را کردیم که چتر جشنواره شعر فجر همه طیف‌های ادبی را پوشش دهد.
انتهای پیام/
