توسعه تجارت با آسیای میانه از دروازه طلایی ایران/ چرا گذرگاه استراتژیک "اینچه‌برون" اقتصاد را پویا می‌کند؟
عضویت در پیمان‌های منطقه‌ای و ارتباط با همسایگان با عضویت در گروه بریکس وارد مرحله جدیدی شده و مرز اینچه‌برون که دروازه ورودی ایران به آسیای میانه است می‌تواند در تجارت و توسعه مناسبات اقتصادی در گروه بریکس و پیمان شانگهای مشترک هستند،نقش داشته باشد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از گرگان، در سال‌های اخیر پیوستن ایران به پیمان‌های منطقه‌ای مورد توجه و تاکید قرار گرفته است و از جمله آن می‌توان به عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سازمان همکاری شانگهای و اخیراَ نیز گروه بریکس اشاره کرد.
عضویت در پیمان‌های منطقه‌ای در ادامه رویکرد چند جانبه‌گرایی جمهوری اسلامی ایران و ارتباط با همسایگان با عضویت در گروه بریکس وارد مرحله جدیدی از مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی شده است.
تا پیش از پیوستن ایران و دیگر کشورهایی که به تازگی به عضویت این گروه اقتصادی درآمدند، کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و بعدتر آفریقای جنوبی اعضای این گروه بودند. مساحت کشورهای عضو بریکس بدون احتساب اعضای جدید، 39.7 میلیون کیلومترمربع و جمعیت آن حدود 3.21 میلیارد نفر است. به عبارت دیگر کشورهای عضو بریکس 26.7 درصد مساحت دنیا، 41.5 درصد جمعیت جهان و 26.2 درصد تولید ناخالص داخلی جهان را در اختیار دارند.
سهم بریکس از بازارهای جهانی
براساس اظهارنظر کارشناسان اقتصادی بریکس بیش از 25 درصد ظرفیت اقتصاد جهانی را داراست و همین امر سبب شده تا این گروه تأثیرگذاری قابل توجهی بر مناسبات و تعاملات اقتصادی دنیا داشته باشد. همچنین رشد پرشتاب اقتصادی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کشورهای عضو گروه بریکس است. ایجاد تعادل و موازنه در نظام پولی و بانکی جهان از اهداف اصلی گرد هم آمدن کشورهای مختلف در قالب گروه بریکس به شمار می‌رود. کشورهایی که توانستند با بیش از 13.6 تریلیارد دلار تولید ناخالص داخلی، به عنوان یکی از بازیگران اصلی در صحنه اقتصاد جهانی مطرح هستند.
براساس آمارهای بانک جهانی 40 درصد از منابع مالی جهان، 15 درصد تجارت جهانی و 25 درصد تولید ناخالص داخلی در اختیار کشورهای بریکس قرار دارد و این به معنای قدرت فزاینده این بلوک اقتصادی است.
جمهوری اسلامی ایران با کشورهای عضو بریکس (5 کشور) که از آنها به عنوان قدرت‌های نوظهور اقتصادی یاد می‌شود، روابط سیاسی و اقتصادی خوبی دارد. از سوی دیگر نزدیکی ایران به کشورهایی مانند روسیه و چین که به عنوان رقبای اصلی غرب به‌ویژه آمریکا به شمار می‌روند و نزدیکی روابط سیاسی بین این قدرت‌ها، می‌تواند یک فرصت برای جمهوری اسلامی برای رسیدن به رشد اقتصادی پرشتاب باشد.
کاهش فشار تحریم‌های ظالمانه غرب
امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان معتقد است موقعیت جغرافیایی استراتژیک، ذخایر بزرگ نفت و گاز، حمل و نقل و ترانزیت مقرون به‌صرفه، نیروی انسانی ماهر و فناوری مدرن از جمله مزیت‌های جمهوری اسلامی است که با عضویت در بریکس، می‌تواند بیش از گذشته در خدمت توسعه اقتصادی و تجاری ایران کمک کند.
چین به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی گروه بریکس، در سال‌های اخیر رشد فزاینده‌ای را در حوزه‌های اقتصادی تجربه کرده و اکنون پس از آمریکا دومین اقتصاد جهان است و دیری نخواهد بود که اقتصاد این کشور، آمریکا نیز پشت سر بگذارد. همچنین روسیه نیز از نظر اقتصادی و سیاسی دارای جایگاه ویژه‌ای در سطح بین‌الملل بوده؛ البته نکته قابل توجه عضویت این دو کشورِ عضو بریکس در شورای امنیت سازمان ملل است که می‌تواند در حوزه‌های سیاسی نیز سبب نزدیکی کشورهای عضو این گروه شود.
جمهوری اسلامی ایران که همواره زیرفشار تحریم‌های ظالمانه قرار دارد، به زعم کارشناسان با عضویت در پیمان‌ها و ترتیبات منطقه‌ای و بین‌المللی می‌تواند فشار تحریم‌ها را کم و خنثی کند.
دسترسی کشورهای روسیه و چین از طریق خاک ایران به خلیج فارس و دریای عمان، می‌تواند فرصت خوبی برای توسعه مناسبات اقتصادی با این کشورها و دیگر اعضای بریکس باشد.
مرز اینچه‌برون دروازه ورود ایران به آسیای میانه
مرز اینچه‌برون که از آن به‌عنوان دروازه ورودی ایران به آسیای میانه نام برده می‌شود می‌تواند در تجارت و توسعه مناسبات اقتصادی با کشورهای روسیه و چین که در گروه بریکس و پیمان شانگهای مشترک هستند، نقش داشته باشد.
ذوالفقار امیرشاهی مسئول نمایندگی وزارت امورخارجه در استان گلستان، عضویت ایران در بریکس را یکی از دستاوردهای ارزشمند دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم عنوان و اظهار کرد: بریکس، یک باشگاه اقتصادی با گرایش‌های سیاسی هدفمند و ائتلافی از اقتصادهای کلان نوظهور است که قابلیت زیادی برای اثرگذاری بر اقتصاد جهانی دارد.
وی با اشاره به رشد اقتصادی پرشتاب کشورهای عضو بریکس، افزود: این گروه به‌واسطه دارا بودن نیمی از جمعیت جهان، نزدیک به 30 درصد ظرفیت‌های اقتصادی دنیا و دارا بودن ذخایر و منابع زیرزمینی؛ برقرارکننده توازن و تعادل اقتصادی در برابر نظام پولی و بانکی دنیای غرب است.
همچنین بریکس همواره یکی از رویکردهای خود را حمایت از کشورهای درحال توسعه عنوان کرده است. امیرشاهی در این باره نیز گفته که غرب به سرکردگی آمریکا همواره کشورهای در حال توسعه را با اهرم‌های اقتصادی زیرفشار قرار داده و اهداف استعماری خود را دنبال می‌کند. گروه بریکس می‌تواند این رویه و فرآیندهای ظالمانه غرب را تغییر دهد.
به گفته مسئول نمایندگی وزارت امور خارجه در گلستان، افزایش قدرت چانه‌زنی و رایزنی در عرصه سیاست‌های بین‌المللی و منطقه‌ای می‌تواند از دیگر آورده‌های عضویت ایران در بریکس باشد. از سوی دیگر ایران می‌تواند با استفاده از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های کشورهای توسعه یافته عضو بریکس، با تحریم‌های ظالمانه غرب نیز مقابله کند.
نقش تاریخی و اثرگذار گذرگاه مرزی اینچه‌برون
استان گلستان در موقعیتی استراتژیک واقع شده و مرز ریلی و جاده‌ای اینچه‌برون دسترسی ایران را به اتحادیه اوراسیا و کشورهای روسیه و چین به عنوان دو قدرت بزرگ اقتصادی و سیاسی جهان فراهم کرده است.
امیرشاهی از گلستان به‌عنوان دروازه ورود به آسیای میانه تعبیر کرده و گفته در سال‌های اخیر روابط اقتصادی بین ایران و کشورهای منطقه از جمله روسیه روند رو به رشدی را تجربه کرده است و تقویت کریدور شمال – جنوب می‌تواند این نقش را پررنگ‌تر کند.
موضوعی که « درویشعلی حسن‌زاده» رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گلستان هم به آن تاکید دارد.
وی مرز ریلی و زمینی اینچه‌برون را یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های مرزی کشور به‌ویژه در شرق خزر دانست و گفت: مرز اینچه‌برون می‌تواند در توسعه تجارت جهانی با کشورهای عضو بریکس از جمله روسیه و هند و حتی عربستان که همزمان با ایران به عضویت این گروه درآمده است، نقش اثرگذاری داشته باشد. همچنین در حوزه ترانزیت و نقل و انتقال کالا، این گذرگاه سهم قابل توجهی در توسعه تجارت خارجی ایران ایفا می‌کند.
رشد تجارت خارجی با کشورهای روسیه و چین
حسن‌زاده با اشاره به آمارهای رشد توسعه تجارت خارجی گلستان با کشورهای منطقه در چهار ماهه امسال گفت: در این بازه زمانی صادرات به قزاقستان در مقایسه با مدت مشابه پارسال 120 درصد و به ازبکستان 15 درصد رشد پیدا کرده است. همچنین صادرات از گلستان به کشور روسیه از 70 هزار دلار در چهار ماه ابتدایی سال گذشته به بیش از دو میلیون دلار رسیده است.
وی معتقد است این رشد در حوزه تجارت خارجی نتیجه دیپلماسی فعال اقتصادی دولت سیزدهم، ارتباط با همسایگان و همچنین عضویت در پیمان‌های منطقه‌ای از جمله شانگهای و اوراسیا است و به‌طور قطع عضویت در بریکس نه فقط در توسعه تجارت خارجی ایران بلکه برای استان‌هایی از جمله گلستان نیز موثر خواهد بود.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان گفت: ایران می‌تواند از طریق مرز اینچه‌برون به کشورهای منطقه CIS از جمله قزاقستان و از طریق ریلی با روسیه و چین ارتباط تجاری برقرار کند. با ریل‌گذاری‌هایی که در حوزه صنعت انجام شد، روند صادرات محصولات صنعتی استان نیز رو به افزایش است. ضمن اینکه با عضویت در بریکس کریدور شرق خزر و اتصال آن به خلیج فارس و دریای عمان تقویت خواهد شد.
بریکس امکان سرمایه‌گذاری‌های متقابل در کشورهای عضو را فراهم می‌کند
بریکس به‌عنوان یک بلوک اقتصادی قدرتمند که به اعتقاد برخی کارشناسان با گروه G7 رقابت می‌کند، فرصت بزرگی را برای توسعه تجارت خارجی اعضای خود فراهم کرده است. روابط نزدیک سیاسی در کنار تعاملات رو به رشد اقتصادی و اثرگذاری کشورهای عضو بریکس بر تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای سبب شده تا کشورهای زیادی خواهان عضویت در بریکس باشند.
رضا مبصری عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران با اشاره به تولید ناخالص داخلی 13.6 تریلیارد دلاری کشورهای عضو گروه بریکس گفت: به جز روسیه و چین غالب کشورهای عضو این گروه اقتصادهایی با رشد سریع هستند. به عبارت دیگر این کشورها جزو 15 اقتصاد برتر دنیا به‌شمار می‌روند.
وی ادامه داد: با وجود بانک قدرتمندی که اعضای این گروه ایجاد کردند، امکان توسعه و سرمایه‌گذاری متقابل در کشورهای عضو فراهم شده است. همچنین با توجه به عضویت کشورهایی مانند عربستان، امارات متحده عربی و مصر به این گروه، پیوندهای منطقه‌ای گسترده‌تری هم بین اعضای این گروه ایجاد خواهد شد.
تبدیل منطقه آزاد اینچه‌برون به هاب جابه‌جایی کالا در شرق خزر
عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی گرگان معتقد است عضویت ایران در بریکس یک فرصت مناسب برای عرضه تولیدات داخلی و توسعه صادرات و همچنین ایجاد بازارهای مشترک است. ضمن اینکه امکان سرمایه‌گذاری خارجی در کشور نیز بیش از پیش فراهم خواهد شد.
این کارشناس حوزه اقتصادکلان در ادامه به منافعی که عضویت در بریکس برای استان گلستان به‌عنوان دروازه ورود به آسیای میانه می‌تواند داشته باشد، اشاره کرد و گفت: در افق اقتصادی گلستان، منطقه آزاد اینچه‌برون به‌عنوان هاب جابه‌جایی بین کریدور شمال- جنوب و شرق خزر جایگاه ویژه‌ای خواهد داشت. امکانات جاده‌ای مناسب به همراه گذرگاه‌های زمینی (جاده‌ای) و ریلی در اینچه‌برون، این فرصت را به استان گلستان و جمهوری اسلامی ایران می‌دهد که ارتباطات خود را با کشورهای عضو بریکس به‌ویژه روسیه و چین تقویت کند.
وی خاطرنشان کرد: همزمان با ایجاد و توسعه منطقه آزاد اینچه‌برون می‌توان پیگیری‌های لازم را برای جذب سرمایه‌گذار خارجی در این منطقه انجام داد.
عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران با اشاره به عضویت ایران در پیمان‌های منطقه‌ای گفت: ایران از طریق مرز اینچه‌برون به کشورهای حوزه آسیای میانه دسترسی دارد. از طرفی ایران عضو اتحادیه اوراسیاست و در پیمان شانگهای و بریکس نیز ایران به همراه روسیه و چین عضو هستند که این موضوع می‌تواند همکاری‌های متقابل در حوزه سرمایه‌گذاری و اقتصادی بین این کشورها را تقویت کند.
مبصری به یک دغدغه جدی برای توسعه تجارت خارجی با منطقه اوراسیا به‌ویژه روسیه و چین اشاره کرد و گفت: مسیر قدیمی راه‌آهن شمال، امکان و ظرفیت افزایش مبادلات تجاری را ندارد. بنابراین باید به فکر مسیر پرقدرت‌تر، کوتاه‌تر و ارزان‌تر باشیم. مسیری که می‌تواند رقیب سایر مسیرها در این منطقه از جمله مسیری که از افغانستان، پاکستان و هند می‌گذرد، باشد؛ مسیری است که از اینچه‌برون به سمت شاهرود، طبس می‌رود و از آنجا به خط ریلی سراسری که به سمت جنوب کشور می‌رود، متصل خواهد شد.
وی تاکید کرد: این مسیر جدید حدود 500 کیلومتر کوتاه‌تر از مسیر فعلی است و شیب مناسب‌تری هم دارد و می‌تواند تا 12 میلیون تن بار را جابه‌جا کند. هند به‌دنبال فروش کالا و تامین مواد اولیه مورد نیاز خود است و آسیای میانه نیز می‌خواهد غلات خود را به آب‌های آزاد برساند بنابراین ایجاد این مسیر ریلی جدید اثربخشی عضویت ایران در بریکس را به‌طور چشمگیری افزایش خواهد داد.
وی گفت: اقدام دیگر می‌تواند در مسیر بزرگراهی و جاده‌ای باشد تا اینچه‌برون را به بندرترکمن، بعد به شاهرود و پس از آن به شاهراهای کویری ایران متصل کند. بخش دولتی در حال مطالعه این مسیر است و به‌طور قطع با انجام اقدامات زیرساختی مزایای زیادی هم نصیب گلستان و بیش از آن نصیب کشور خواهد شد.
عضویت در ترتیبات منطقه‌ای مانند بریکس، شانگهای، اتحادیه اوراسیا، اکو و ... زمانی می‌تواند نفع اقتصادی به کشور برساند که در داخل هم زیرساخت‌های لازم برای تحقق آن فراهم شود. ایجاد زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ای مستلزم سرمایه‌گذاری ویژه دولت است و باتوجه به عزم دولت سیزدهم برای برقراری ارتباط با کشورهای مختلف به‌ویژه همسایگان، لازم است برای تحقق تلاش‌های صورت گرفته، در حوزه زیرساختی هم اقدامات قابل توجهی را انجام دهد. ایرانِ همواره تحریم، فرصت مناسبی را برای توسعه اقتصادی به‌ویژه در حوزه تجارت خارجی به دست آورده که نباید به سادگی از کنار آن عبور کرد.
فریده ستایشگر
انتهای پیام/582/.
