«حفظ خانواده» گفتمان مؤثر بر تغییر رفتار زنان بی‌حجاب / «خانواده» متولی ندارد
چرا خیانت اولین دلیل گسترش طلاق در جامعه است؟ به این دلیل که کم‌حجابی و بی‌حجابی در جامعه رواج پیدا کرده و افراد در خارج از خانه، با انواع مدل‌ها و خطرات مواجه می‌شوند که شوق همراه بودن با همسر و خانواده را در آنها کاهش می‌دهد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، برای ترویج گفتمان حجاب در جامعه لازم است در عین باز کردن دایره گفتمان و وارد کردن انواع زنان و دختران در این دایره، اختصاصی برای قشر نخبگانی نداشته باشیم؛ چراکه هویت دادن به زن ایرانی فارغ از میزان تحصیلات و فعالیت فرهنگی و اجتماعی، یکی از راهکارهای بسیار مهم در ترویج حجاب محسوب می‌شود. در عین حال بررسی هویت زن انقلابی به عنوان شخصیتی مستقل و دیدن او به عنوان همسر، مادر و یا دختر در خانواده، موجب می‌شود بحث‌های فرهنگی در نهاد خانواده نیز ورود کرده و راهی برای ترویج فرهنگ صحیح در اقتصاد اجتماعی و سیاست جمعی داشته باشیم. به این ترتیب گسترش حجاب در جامعه همپای بسیاری از مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از بطن خانواده عبور می‌کند و زنان در این میان نقش بسیار مهمی دارند که باید به آن توجه شود. در این راستا، عده‌ای موضوع تشکیل وزارت خانواده را مطرح می‌کنند و اعتقاد دارند از این مسیر می‌توان هویت مستقلی برای خانواده در نظر گرفت تا مسائل بهتر و با روند پرشتابی حل شود. در مقابل عده‌ای نیز بر این باورند که تشکیل وزارت خانواده، این نهاد را از نگاه کلان تنزل داده و به جای اینکه وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مختلف در این مسیر ورود کنند، تنها بر عهده یک نهاد گذاشته می‌شود و حل مسائل را مشکل خواهد کرد.
خبرگزاری تسنیم در گفت‌وگو با دکتر طهورا نوروزی، مدیر عامل بنیاد ملی عفاف و حجاب، ضرورت توجه به این حوزه مهم فرهنگی را مورد بررسی قرار داده است. نوروزی با طرح این پرسش که «چرا خیانت اولین دلیل گسترش طلاق در جامعه است؟» می‌گوید: به این دلیل که کم حجابی و بی حجابی در جامعه رواج پیدا کرده و افراد در خارج از خانه، با انواع مدل‌ها و خطرات مواجه می‌شوند که شوق به برگشت به خانه و همراه بودن با همسر و خانواده در آنها کاهش می‌دهد. یعنی با توجه به اینهمه مشکلات اقتصادی که همین الان داریم، ولی آمار خیانت از مسائل اقتصادی در بحث طلاق بالاتر است. همین‌ها نشان می‌دهد که ما می‌توانیم از راستای تحکیم خانواده موضوع حجاب را در جامعه گسترش دهیم و کار فرهنگی کنیم.
مدیر عامل بنیاد ملی عفاف و حجاب تصریح می‌کند: سال‌ها قبل سازمان تبلیغات اسلامی تحقیقی انجام داد و به این نتیجه رسیده بود که در خانواده‌های غیرمذهبی، معدل دینی زنان از مردان بیشتر است. این نکته می‌تواند در گسترش گفتمان حجاب به ما کمک کند. فرد هر تفکری داشته باشد و حجاب را قبول نداشته باشد، باز هم دوست ندارد فرزندش به خطا برود و یا همسرش به او خیانت کند. لذا این مسائل در حوزه خانواده مطرح است و اینها را باید گسترده کنیم. اگر با تمام حوزه ظرفیت نظام روی خانواده برنامه‌ریزی عمیقی داشته باشیم، به نتایج بسیار خوبی خواهیم رسید.
بخش دوم و پایانی این گفت‌وگو را می‌خوانید:
دایره گفتمان در موضوع حجاب وسیع شود
چه باید کنیم که هم موضوع عفاف و حجاب و در بحث بالاتر از آن، مسائل هویتی زنان، در لایحه بودجه به خوبی دیده شود؟
آنچه که ما باید در بحث حجاب دنبال کنیم این است که باید به رهنمودهای مقام معظم رهبری توجه کنیم. ایشان وقتی می‌خواهند یک گفتمانی را در جامعه جاری و ساری کنند، به خوبی ریل‌گذاری می‌کنند. مثلاً در بحث انتخابات، تقریباً در آستانه روزهای انتخابات ریاست جمهوری و در یکی دو روز آخر بود که فرمودند اگر جمهوری اسلامی را هم قبول ندارید برای ایران بیایید رأی بدهید. حضرت آقا با این جمله دایره گفتمان را باز می‌کنند تا کسانی که ایران را قبول دارند تبدیل به ظرفیت شوند.
ما امروز باید در موضوع حجاب دایره گفتمان را باز کنیم. یعنی کسانی را وارد این گفتمان کنیم که در حالت طبیعی داخل گفتمان ما نمی‌آیند، ولی اگر به موضوعاتی مثل خانواده وارد شویم بسیاری افراد کم‌حجاب و بی‌حجاب هم منطق را قبول دارند و به ما خواهد پیوست.
شما به بحث تحکیم خانواده توجه کنید؛ کسی که تدین ندارد هم دوست ندارد همسرش به او خیانت کند. همین خانم‌هایی که روسری‌هایشان روی گردنشان است، اگر یک گزارش موردی یک رسانه‌ای بگیرد برود فقط از تک تک اینها سؤال کند و بگوید در قبال خیانت همسرت در زندگی چه حسی به شما دست می‌دهد؟ هیچ کدام تمایل ندارند و ابراز ناراحتی می‌کنند.
به این صورت ما می‌توانیم همان کسانی که هنجارشکن هستند را کنار خودمان بیاوریم. حوزه خانواده حوزه‌ای است که این گفتمان را باز می‌کند. یعنی ما می‌توانیم با گفتمان، همان کسی را که با نگاه دینی به سمت حجاب نمی‌آید، با حوزه تحکیم خانواده جلب کنیم.
ارتباط رواج بی‌حجابی و افزایش خیانت و طلاق در خانواده‌ها
از همین منظر می‌توان به موضوع طلاق و خیانت توجه ویژه شود تا بتوانیم فرهنگ حجاب را در جامعه گسترش دهیم.
همین طور است. امروز وقتی پرونده‌های طلاق را نگاه می‌کنیم، به نکات قابل توجهی می‌رسیم. در گذشته اولین آمار در علل طلاق چه بود؟ قبلاً بحث‌های اقتصادی و بحث اعتیاد بسیار مطرح بود و بعد از آن مسئله خیانت. اما امروزه موضوع خیانت جزء اولین دلایل گسترش طلاق در جامعه است.
چرا خیانت اولین دلیل گسترش طلاق در جامعه است؟ به این دلیل که کم حجابی و بی حجابی در جامعه رواج پیدا کرده و افراد در خارج از خانه، با انواع مدل‌ها و خطرات مواجه می‌شوند که شوق برگشت به خانه و همراه بودن با همسر و خانواده را در آنها کاهش می‌دهد.
یعنی با توجه به اینهمه مشکلات اقتصادی که همین الان داریم، ولی آمار خیانت از مسائل اقتصادی در بحث طلاق بالاتر است. همین‌ها نشان می‌دهد که ما می‌توانیم از راستای تحکیم خانواده موضوع حجاب را در جامعه گسترش دهیم و کار فرهنگی کنیم.
سال‌ها قبل سازمان تبلیغات اسلامی تحقیقی انجام داد و به این نتیجه رسیده بود که در خانواده‌های غیرمذهبی، معدل دینی زنان از مردان بیشتر است. اولاً در جامعه معدل دینی زنان از مردان بیشتر است و از طرف دیگر، در میان غیرمذهبی‌ها هم خانم‌ها از آقایان متدین‌تر هستند.
این یعنی چه؟ یعنی زنان چارچوب‌مندتر هستند. این چارچوب خیلی می‌تواند در گفتمان حجاب کمک کند. فرد هر تفکری داشته باشد و حجاب را قبول نداشته باشد و به آن اعتقادی نداشته باشد، اما دوست ندارد فرزندش به خطا برود. دوست ندارد فرزندش در تحصیل به خاطر یک دوست دختر یا دوست پسر عقب بماند، ولو روسری روی دوشش باشد.
لذا این مسائل در حوزه خانواده است و و اینها را باید گسترده کنیم. به نظر بنده اگر با تمام حوزه ظرفیت نظام روی خانواده برنامه‌ریزی عمیقی کنیم واقعاً هم در حوزه‌های فرهنگی و هم در حوزه‌های حمایتی، به نتایج بسیار خوبی خواهیم رسید.
نهاد خانواده متولی ندارد
پس تا امروز مسئولان حوزه زنان و خانواده چه کاری در جامعه انجام داده‌اند؟
تا امروز ما یک دفتر امور زنان در سطح دستگاه‌ها داشتیم که نه توانستند در حوزه زنان خدمت کنند، نه در حوزه خانواده. خانواده در کشور ما متولی ندارد. در صورتی که برای حل بسیاری از مسائل، باید زیرساخت خانواده را درست کنیم. شما می‌خواهید بحث مصرف را درست کنید، می‌خواهید حجاب را درست کنید، می‌خواهید موضوعات سیاسی صحیح را در جامعه گسترش دهید، باید اول خانواده را درست کنید.
بسیاری از پازل‌های فرهنگی ما با حوزه خانواده حل می‌شود. لذا خانواده کلید حل مشکلات اجتماعی است و در خانواده زن و مادر این قدرت را دارند. یعنی قدرت چرخش حرکت را دارند. چون جایی که مادر وارد می‌شود، پدر می‌آید، پسر می‌آید، خواهر می‌آید و درمجموع کل خانواده می‌آید. ولی یک جایی که مرد می‌آید، همه نمی‌آیند. زن در خانواده مانند یک قدرت جاذبه است که همه اعضای خانواده را به سمتی که می‌خواهد میل می‌دهد.
تشکیل وزارت خانواده، راهی برای حل مسائل فرهنگی و اجتماعی است
با این توضیحات، آیا شما با تشکیل وزارت خانواده موافق هستید و از آن دفاع می‌کنید؟
به نظر من اگر نظام بخواهد یک حرکت خیلی قوی انجام بدهد، باید بحث وزارت خانواده را پیگیری کند. چون تغافلی در این زمینه صورت گرفته. اگر وزارتخانه خانواده شکل بگیرد، تازه به دلیل تغافل، ما حدود سه چهار دهه عقب هستیم. اگر چنین اتفاقی بیفتد، حوزه خانواده به عنوان یک حوزه مهم مطرح می‌شود و به عنوان یک جایگاهی خواهد بود که دیگر نگاه بین‌بخشی به آن نمی‌شود، یعنی نمی‌رود کنار وزارت اقتصاد، کنار نفت، کنار آموزش و پرورش؛ بلکه خودش یک حوزه مستقل خواهد بود و به عنوان یک موضوع کلی کلان و مهم به آن نگاه می‌شود. لذا این کار هم از این جهت که حوزه خانواده باید متولی داشته باشد و از طرفی هم گفتمانمان باید در این حوزه تعریف شود، قابل دفاع است.
دقت کنید حوزه خانواده یک حوزه مؤثری است که متأسفانه امروزه در کشور ما متولی ندارد و اتفاقاً یکی از نکاتی است که در بحث زیرساخت مسائل فرهنگی اجتماعی بسیار مهم است. بعد شما نگاه می‌کنید بحث‌های خانواده صرفاً می‌شود زنان دستگاه‌های اجرایی. امروزه دفاتر امور زنان و دستگاه‌های اجرایی چه کار می‌کنند؟ بیشتر مشکلات کارکنان خودشان را حل می‌کنند. در صورتی که آن دستگاه باید مخاطب برون سازمانی داشته باشد. مثلاً وزارت ارتباطات اگر بخش امور زنان دارد، مسئله‌اش مسئله کارمندان زن نیست، مسئله‌اش این است که در آن وزارتخانه نگاه برون‌سازمانی به حوزه زنان داشته باشد.
اما اگر امروزه بخواهیم یک بسته‌ای برای خانواده طراحی کنیم و خانواده را در روند فضای مجازی ببینیم، محتوا و کار چیست؟ اینها متولی ندارند. یعنی مهمترین مسئله‌ها که الان داریم و از آنها آسیب می‌بینیم، متولی ندارد.
بعد حجم انبوه عملکرد دستگاه‌های اجرایی همه می‌آیند گزارش می‌دهند و همه می‌گویند کار کردیم. الان دستگاه‌ها همه طلبکار هستند و می‌گویند این کارها را کردیم. ولی چرا اثربخش نیست؟ چون ما تلاش کردیم اما تلاشمان بی‌اثر بوده. مثل اینکه آب یک طرف دیگر می‌آید، شما سال‌ها شن‌برداری کنید اما آب از یک جهت دیگر جامعه را می‌برد.
ضرورت پرداخت به هویت زن انقلابی در ترویج گفتمان حجاب
در کنار موضوع تحکیم خانواده، لازم است بحث هویت زن انقلابی را هم به عنوان شخصیت مستقل در نظر بگیریم. به هر حال از این طریق هم می‌توان فضای گفتمانی برای ترویج عفاف و حجاب در جامعه باز کرد.
بله. این هویت زن انقلابی دومین آیتمی است که گفتمان ما را باز می‌کند. من یک مثال می‌زنم و مخالفت‌ها را می‌گویم. وقتی یک خانمی روسریش را برمی‌دارد، دشمن به او «مبارز مدنی» می‌گوید. یعنی حتی وقتی یک زن با سطح سواد بسیار پایین بی‌حجاب به خیابان می‌آید، می‌گوید تو مبارز مدنی هستی؛ چون می‌خواهد همه را در دایره خودش بیاورد. می‌خواهد هویت به او بدهد و به کار خودش یک هویت اجتماعی سیاسی بدهد.
اما ما چه کردیم؟ جبهه انقلاب در حوزه زنان در هویت‌دهی، فقط نگاه حداکثری داشته است. ما آمدیم گفتیم فقط مثل ما؛ روسری و چادر هویت است. نگاه هویتی ما یک نگاه صفر و صدی است. ما باید تلرانس را افزایش بدهیم. ما قشر نخبگان داریم، قشر دانشگاهی داریم، دانشجو داریم، جوان داریم، همه با آن حداکثری نمی‌آیند وارد گفتمان ما بشوند.
برای جذب حداکثری، دایره تعریف را از جمع نخبگانی زنان گسترش دهیم
با این تعبیر شما اعتقاد دارید که باید هویت زن انقلابی را مقداری متفاوت‌تر ببینیم تا بتوانیم جذب حداکثری داشته باشیم؟
همین طور است. من اعتقاد دارم یک طیفی از دانشجویان دختر ما واقعاً برای برداشتن روسری، دنبال دلبری نیستند؛ دارند دهن کجی می‌کنند و یک نارضایتی پشت این قضیه است.
ما چرا می‌گوییم هویت زن انقلابی؟ یعنی چی؟ یعنی نگاه امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، یعنی الگوی سوم. مگر الگوی سوم یک چیز بی‌اساس بوده؟ الگوی سوم یک چیزی بوده که نه از حوزه زمان شاه استخراج شده و نه از نگاه غربی. نگاه امام و مقام معظم رهبری است. یک نگاهی است که نه تهجدمحور است و نه تجدد محور.
در میان صحبت‌های حضرت آقا یک جمله‌ای دیدم که خیلی برایم جالب بود؛ آقا فرمودند اوایل انقلاب ما وقتی دور امام(ره) می‌نشستیم و امام صحبت می‌کردند، واژه‌هایی و کلمه‌هایی برای ما می‌گفتند که برای ما جدید بود. مثل سینما، مثل موسیقی. مثلاً یک فقیه بگوید موسیقی. حلقه اول دور امام(ره)، شهید بهشتی و خود حضرت آقا و ... بودند. بعد یکی از واژه‌هایی که آقا می‌گویند که ما از امام(ره) شنیدیم و جدید بود، بحث زنان بود که امام در بحث زنان صحبت می‌کردند که ما تا آن موقع از یک فقیه نشنیده بودیم.
پس الگوی سوم نگاه مبدعانه امام بوده و اتفاقاً حالت دینامیک داشته و در جریان انقلاب اسلامی مثل یک ظرفیت و فرصت در این سال‌ها بوده. منتها ما این ظرفیت را بارور نکردیم. البته در ساختارها این کار را انجام دادیم اما به آن انحصار دادیم و طیف‌هایش را محدود کردیم. این کار باعث شد که ما نتوانستیم از این ظرفیت به آن حد که باید و شاید استفاده کنیم.
لزوم معرفی پیشرفت‌ها در حوزه زنان به جامعه و جوانان
من دانشگاه درس می‌دهم و دانشجوی رشته حقوق می‌گوید ما بازپرس زن نداریم! می‌گویم بروید اطلاعاتتان را زیاد کنید، ما بازپرس زن داریم. خیلی موارد مختلف داریم. در یک حوزه‌هایی واقعاً شاخص‌هایمان رشد داشته است. ما این رشد را نتوانستیم با توده جامعه زنان هماهنگ کنیم.
ذهن برخی جوانان ما را رسانه‌های غربی و شاخص‌های مسیح علینژاد پر کرده است. کسانی که مقابل ما بودند مثلاً سکولارها و فمینیست‌ها، امثال شیرین عبادی معرفی شده‌اند چون مقابل ما هستند؛ اما مواردی که در متن انقلاب اسلامی رشد داشتیم، به جامعه معرفی نشده است. درست است که بسترش مذهب و اسلام بوده، اما یک رشدی در جریان انقلاب بوده و باید معرفی شود. قشر فمینیست و سکولار هیچ وقت این موارد را اعلام نمی‌کنند.
از طرف دیگر دشمن ما موذیانه حقیقت را وارونه جلوه می‌دهد، به طوری که شعار زن، زندگی، آزادی که از مبانی قانون اساسی ماست به جامعه اعلام می‌شود و می‌گوید ما تا به حال زن، زندگی و آزادی نداشتیم. یعنی حس نداشتن برای ما ایجاد می‌شود که ما نداریم و آنها می‌خواهند به ما بدهند.
پس از یک طرف، نگاه حداکثری و نگاه تمامیت‌خواهی به هویت زن ایرانی مطرح است، اینکه ما فقط خودمان و هم‌طیفان خودمان را دیدیم.
چه اشکالی دارد اگر ما هویت انقلابی را یک جایی غیر چادر می‌دیدیم؟ درست است که چادر حجاب برتر است و ما باید همیشه برای حجاب برتر را تبلیغ کنیم و اولویت بگذاریم، ولی شما وقتی با جامعه طرف هستید نمی‌توانید بگویید فقط این.
به اول انقلاب نگاه کنید، خانم‌های چادری هستند، بدون حجاب هم هستند. چقدر ما توده‌ای و چپی داشتیم که تحت تأثیر طرز تفکر معنوی امام قرار گرفتند و تغییر کردند؟ همه که اول چادر مقنعه‌ای نشدند. اول آمدند و آن اندیشه را دیدند، بعد رفتارشان را تغییر دادند.
ما چرا نمی‌خواهیم به این باور برسیم؟ جامعه اول رفتارش عوض می‌شود، بعد افکار. مردم اول بلوزشان عوض می‌شود و بعد به مرور درباره هیئت و امام حسین سؤال می‌کنند. ولی نخبه اینطوری نیست، نخبه اول افکارش عوض می‌شود و بعد در یک سیر رفتاری قرار می‌گیرد. حداقل در نخبه‌های جامعه اسلامی این طور است.
ما در نخبگان جامعه زنان می‌توانیم این جذابیت را ایجاد کنیم. من اعتقادم این است که اگر قوی کار کنیم و ملاکمان را بر مبنای نگاه و آراء رهبری و امام قرار دهیم موفق خواهیم شد. چون حوزه زنان، حوزه سلیقه نیست که بنده بیایم با سلیقه و دیدگاه خودم کار کنم. ما نگاه داریم، نگاه امام. حتی نگاه هیچ کدام از مراجع فصل الخطاب نیست، چون دیدگاه امام و رهبری به عنوان رکن و محور مطرح است. چون این نگاه سلیقه‌ای همراه بوده، خودش باعث یک چالش‌ها و یک معضلاتی شده است.
انتهای پیام/
