رویداد «بزنگاه؛ نگاهی به نقش زن در دانشگاه» در دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد

به‌گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، رویداد «بزنگاه؛ نگاهی به نقش زن در دانشگاه» توسط دفتر مطالعات راهبردی جنسیت و علم و با همکاری معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه صنعتی شریف، حول محور نقش زن در دانشگاه برگزار شد. در این رویداد اساتید مدعو حول موضوع تأثیر جنسیت بر علم، فناوری و نهاد علم به ایراد سخن و گفت‌وگو پرداختند و به پرسش‌هایی از این قبیل که آیا جنسیت در علم، فناوری و نهاد علم اثری متفاوت برجای می‌گذارد؟ آیا نحوه‌ی نگریستن زن و مرد به پدیده‌ها متفاوت است؟ این تفاوت‌ها چقدر اهمیت دارند؟ کارکرد این تفاوت‌ها در نهادهای اجتماعی از جمله نهاد علم چه می‌تواند باشد، پاسخ دادند.

در روز ابتدایی نشست دکتر نسرین سلطانخواه در ارتباط با موقعیت زنان در نهاد علم و مشکلاتشان، اظهار داشت: برای تحصیلات فرصت‌های زیادی ایجاد شده است، اما برای به کارگیری و استفاده از این نیروهای نخبه خیلی کار داریم، این در مورد زنان جدی‌تر است. خانم‌ها علاقه کمتری به ادامه مسیر و تحصیلات تکمیلی دارند، شاید اعتماد به نفس کمتری دارند، یا موانعی از جنس خرده فرهنگ‌ها و عرف‌ها وجود دارد. همچنین آقایان شبکه‌های ارتباطی و اجتماعی قوی‌تری دارند، ولی خانم‌ها این شبکه را ندارند. در حالی که بانوان در مدیریت تکلیف‌گرا هستند. جدیت و تلاششان برای انجام تکلیف هست، اما آقایان بعضاً مدیریتشان رقابت‌گراست.

در ادامه رویداد، دکتر زهرا زرگر استادیار پژوهشکده مطالعات علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، موضوع خود را با عنوان «پویایی‌های متقابل جنسیت و فناوری» ارائه داد و درباره تأثیر جنسیت بر فناوری خاطرنشان کرد: یکی از مباحث مهم در بررسی رابطه‌ی جنسیت و فناوری، بررسی رابطه ارزش‌ها و فناوری یا به عبارتی نسبت نظام ارزشی تولیدکنندگان فناوری با مراحل تولید فناوری است. ارزش‌های سازندگان و طراحان در تمام مراحل طراحی تا تولید فناوری که عبارت است از شناسایی نیاز، تعریف مساله، طراحی، ساخت و بازخوردگیری نقش دارد. فناوری‌ها از جنسیت تأثیر می‌گیرند و بر جنسیت تأثیر می‌گذارند. توجه یا بی‌توجهی به نیازهای زنان بعنوان گروه مخاطب، و چگونگی تعریف این نیازها و مسائل متناظر با آنها می‌تواند تحت تاثیر باورها و ارزش‌های جنسیتی تولیدکنندگان باشد. کرولاین کاردیو پرز در کتاب زنان نامرئی به نمونه‌های متعددی که در آن زنان و شرایط خاصشان بعنوان کاربر فناوری نادیده گرفته شده‌اند اشاره می‌کند. به عنوان مثال طراحی کمربند ایمنی و تست آن برای آدمک‌هایی که مدل مردان هستند انجام می‌شود.

وی افزود: همچنین در رویکردی دیگر نسبت مصادیق فناوری با ارزش‌های موسوم به زنانه و امکان تعبیه این ارزش‌ها در فناوری‌های جدید مورد تحلیل قرار می‌گیرد. برخی ارزش‌ها بطور سنتی در تاریخ، فرهنگ و اندیشه به عنوان ارزش‌های زنانه تلقی شده اند. برخی بر این باورند که ارزش‌های مراقبتی، نگاه شبکه‌ای و پیوند با طبیعت از جمله ارزش‌های زنانه هستند و اگر در مراحل تولید فناوری وارد شوند، می‌توان فناوری را به معنایی زنانه دانست. انواع فناوری‌های مراقبتی مانند توسعه ربات‌های مراقبتی بر اساس هوش مصنوعی مصداقی از این حالت هستند.

روز دوم رویداد دکتر سمیه حاجی اسماعیلی ابتدا مروری گذرا بر تاریخ فمنیسم داشت و سپس موضوع اصلی خود را با عنوان «عناصر نامرئی در جریان شناسی جنسیت و علم» ارائه داد و خاطرنشان کرد:نباید به فمنیسم به عنوان یک جریان کاملاً علمی نگاه کنیم. در تاریخ جنبش فمنیسم گاهی برخی مطالبات پیشران و مهم شده است که خود زنان نسبت به آن علاقمند نبودند و مطالبه آنها نبوده‌ است و یا شواهدی علمی علیه ادعاهای فمنیستی ارائه شده ولی جریاناتی با فرهنگ‌سازی و اهداف خاص آن‌ها را وارد می‌کنند. فمنیسم درواقع یک پروژه سیاسی و ایدئولوژیک است که در راستای اهداف خود دانش تولید می‌کند. اومانیست امیال انسان را به رسمیت می‌شناسد و به این ترتیب انسان تکلیف‌گرا در برابر کلیسا به محق تبدیل می‌شود و می‌خواهد حقش را بگیرد. از موج دوم فمینیسم، نظریه‌پردازی در حوزه زنان آغاز شد و همه علوم بدون استثنا مورد نقد فمنیستی قرار گرفت. یکی از دلایل اصلی تأکید فمنیست‌ها بر لزوم توسعه مشارکت زنان در رشته‌های stem نیز در راستای کسب قدرت و ثروت می‌باشد.

در ادامه رویداد در روز دوم حجت الاسلام دکتر محمدرضا کدخدایی در ارائه خود با عنوان «الگوی نظری هویت زن در نهاد علم» به تمایز علم از نهاد علم و پیچیدگی‌های نهاد علم و پیوند آن با قدرت  پرداخت و گفت: نهاد علم کلیشه‌هایی دارد که باید با زبان خودش با آن مواجه شد. بازی‌های قدرت، زبان، بدن و بسیاری عناصر دیگر در نهادینه شدن علم موثرند. علم بدون بازی‌های قدرت نهادینه نمی‌شود، هرچند اگر این بازی‌ها اخلاقی نباشند. و جنسیت در بازی قدرت در نهاد علم موثر است، زیرا قدرت زن قدرت نرم است، اما سازوکارهای نهاد علم، قدرت سخت است. در رابطه با حضور زن در نهاد علم در وضعیت فعلی، پارادوکس ارزش‌ها وجود دارد. تعارض‌های ارزشی و تعارض نقش‌ها در مباحث هویتی مهم و خطرناک هستند و اگر حل نشوند چالش‌های هویتی ایجاد می‌کند و خودکشی فردی و اجتماعی اتفاق می‌افتد. باید بر اساس هستی شناسی خودمان نهاد علم را ترسیم کنیم. نهاد علم در عصر مدرن بر اساس شاخصه های قدرت، ثروت، شهوت شکل گرفته است، اما ما براساس سکونت، مودت و رحمت می‌خواهیم. این سکونت مودت و رحمت در بستر زوجیت است و رکن اصلی در زوجیت، زن است و باید متناسب با این رکن، نهاد علم را ساخت.

پایان پیام/