انتظار جهانیان از "کاپ۲۹"؛ آلوده‌کنندگان باید خسارت بدهند!
کشورهای اروپایی و آمریکا به‌جای اینکه آلودگی زمین را به گردن کشورهای در حال توسعه بیندازند، باید خسارت صد سال آلودگی که در جهان ایجاد کرده‌اند را پرداخت کنند!
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، بیست‌ونهمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد (COP29) در ماه نوامبر 2024 در کشور آذربایجان برگزار خواهد شد. این کنفرانس سالانه تغییرات اقلیمی بر الزام شرکت‌ها و کشورها در قبال کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تمرکز دارد.
یکی از مواردی که بارها در این نشست اقلیمی مطرح شده، اصل «آلوده‌کننده باید جریمه بپردازد» است. این اصل می‌گوید آلوده‌کننده باید هزینه‌های مدیریت آلودگی‌های خود را بپردازد تا از آسیب به سلامت انسان و محیط زیست جلوگیری شود.
اگرچه این اصل به‌طور نظری پذیرفته شده است، اما به‌طور مداوم و جدی به اجرا گذاشته نشده و اعمال نمی‌شود و بسیاری از بزرگ‌ترین آلوده‌کنندگان همچنان بدون پیامدهای مالی قابل‌توجه به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
درحالی که کشورهای پیشرفته جهان مسئول انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند، به عنوان مثال کشورهای «جی20» 77درصد گازهالی گلخانه‌ای را تولید می‌کنند، کشورهای در حال توسعه مجبور شده‌اند هزینه‌های سازگاری و کاهش آثار تغییرات اقلیمی را متحمل شوند، در حالی که کمترین سهم را در انتشار جهانی گازهای گلخانه‌ای دارند.
با توجه به این موارد کارشناسان تأکید دارند که COP29 باید اراده و تعهد سیاسی بیشتری برای دستیابی به کاهش‌های شدید و فوری انتشار گازها نشان دهد تا بتوانیم از گرم‌شدن بیش‌ازحد زمین جلوگیری کنیم. این موضوع اهمیت بی‌سابقه‌ای پیدا کرده است، زیرا زمین با سرعت زیاد در حال گرم‌شدن است و در تاریخ 17 نوامبر 2023، دمای جهانی برای اولین‌بار در تاریخ ثبت‌شده مدرن از سطح 2 درجه سانتی‌گراد بالاتر از دوران پیش از صنعتی‌شدن عبور کرد.
اگر نتوانیم تا سال 2050 جلوی تمام انتشار گازهای گلخانه‌ای را بگیریم، قاره آفریقا سالانه متحمل 50 میلیارد دلار هزینه خواهد شد. همچنین پیش‌بینی می‌شود که بین سال‌های 2030 تا 2050 تغییرات اقلیمی سالانه باعث مرگ حدود 250 هزار نفر در سراسر جهان شود که آفریقا به‌طور ویژه تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.
مالیات بر آلوده‌کنندگان، پرداخت هزینه آلودگی‌های گذشته و ایجاد فضا برای دادگاه‌ها جهت اعطای خسارت‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی از جمله اقداماتی است که COP29 باید آن‌ها را بپذیرد.
مشکلات کنفرانس‌های پیشین COP
کنفرانس‌های پیشین COP اهداف بلندپروازانه‌ای در زمینه تغییرات اقلیمی تعیین کرده‌اند. به عنوان مثال توافقنامه الزام‌آور پاریس در سال 2015 که در COP21 تصویب شد، اهداف بلندپروازانه‌تری را در زمینه تغییرات اقلیمی تعیین کرد و 196 کشور توافق کردند که گرم‌شدن جهانی را به کمتر از 2 درجه سانتی‌گراد محدود کنند اما کشورهای امضاکننده تنها باید تعهدات داوطلبانه‌ای (موسوم به تعهدات معین ملی) را برای کاهش انتشار گازها اتخاذ کنند. آن‌ها می‌توانند تصمیم بگیرند که این تعهدات را رعایت نکنند، بدون آنکه با جریمه یا تنبیه روبرو شوند.
بسیاری از کشورها در انجام تعهدات خود کوتاهی کرده‌اند. برای مثال، ایالات متحده که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای در جهان است، در سال 2017 از توافقنامه پاریس خارج شد و دلیل آن را آسیب اقتصادی اعلام کرد اما هیچ جریمه یا مجازاتی برای خروج از این توافقنامه متحمل نشد.
اقدامات پیشنهادی برای تقویت اصل «آلوده‌کننده باید بپردازد»
COP29 فرصتی دیگر و شاید آخرین فرصت، برای پاسخگو کردن شرکت‌ها و کشورها در قبال انتشار گازهای گلخانه‌ای آن‌ها فراهم می‌کند. این اقدام گامی اساسی به سوی تحقق عدالت اقلیمی و کاهش افزایش دما است. COP29 باید جریمه‌های قابل‌اجرا برای آلوده‌کنندگان بزرگی که اهداف کاهش انتشار را رعایت نمی‌کنند، معرفی کند.
این جریمه‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
پایان دادن به یارانه‌های سوخت‌های فسیلی
پاسخگویی اقلیمی به معنای این است که کسانی که به‌شدت محیط‌زیست را آلوده کرده‌اند، در قبال اقدامات خود پاسخگو باشند. 20 شرکت بزرگ سوخت‌های فسیلی از سال 1965 مسئول 35 درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان بوده‌اند. به‌طور جهانی، یارانه‌های سوخت‌های فسیلی در سال 2022 به 7 تریلیون دلار رسیده است، در حالی که این میزان در سال 2015 حدود 4.5 تریلیون دلار بود. این یارانه‌ها باعث تداوم انتشار گازهای گلخانه‌ای توسط صنایع سوخت فسیلی شده و باید پایان یابد.
مکانیسم‌های الزام‌آور برای تأمین مالی مسئولیت اقلیمی
COP29 باید برای تدوین چارچوب جهانی مسئولیت اقلیمی تلاش کند. این چارچوب باید شرکت‌های مسئول انتشارهای گسترده را مجبور به جبران خسارت مناطق آسیب‌دیده کند. الگویی که می‌توان دنبال کرد، طرح‌های مسئولیت برای نشت نفت یا دیگر فاجعه‌های محیط‌زیستی است که در آن‌ها شرکت‌ها موظف به پرداخت هزینه‌های پاکسازی و جبران خسارت هستند.
آلوده‌کنندگان بزرگ باید به یک صندوق جهانی برای خسارت‌های اقلیمی کمک کنند. این صندوق می‌تواند منابع مالی برای سازگاری و کاهش آثار تغییرات اقلیمی و برنامه‌های جبران خسارت فراهم کند.
قیمت‌گذاری کربن و مالیات بر انتشار در منبع
قیمت‌گذاری کربن، هزینه عمومی سیلاب‌ها یا خشکسالی‌های ناشی از تغییرات اقلیمی را محاسبه می‌کند. COP29 باید آن را گسترش دهد تا هزینه‌های واقعی محیط‌زیستی و اجتماعی انتشار کربن منعکس شود و آلوده‌کنندگان این هزینه‌ها را بپردازند.
مالیات کربن زمانی است که دولت مالیاتی برای هر تن گاز گلخانه‌ای که آلوده‌کنندگان منتشر می‌کنند، تعیین می‌کند. این امر آلودگی را پرهزینه‌تر می‌کند و انگیزه‌ای برای پذیرش فناوری‌های پاک‌تر ایجاد می‌کند. برای مثال، سوئد بالاترین نرخ مالیات کربن را با 116.33 یورو (137 دلار آمریکا) به ازای هر تن انتشار کربن دارد و این امر به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک کرده است.
مسئولیت قانونی برای خسارت‌های اقلیمی
COP29 باید بر نقش دیوان بین‌المللی دادگستری و سایر نهادهای قانونی بین‌المللی در رسیدگی به موارد خسارت‌های محیط‌زیستی و اعطای غرامت‌های اقلیمی تأکید کند. چارچوب‌های قانونی بین‌المللی جدیدی موردنیاز است. این چارچوب‌ها باید اجازه دهند که دعاوی مرتبط با اقلیم علیه دولت‌ها، شرکت‌ها و دیگر مسئولان انتشار بیش‌ازحد گازهای گلخانه‌ای مطرح شود. پیروزی‌های قانونی گذشته، مانند حکم دادگاه منطقه‌ای لاهه هلند در سال 2021 که شرکت رویال داچ شل را ملزم به کاهش 45 درصدی انتشار تا سال 2030 کرد، الگویی قدرتمند ایجاد کرده است.
ثروتمندان باید هزینه کنند
تا زمانی که کشورهای پیشرفته ازجمله اتحادیه اروپا و آمریکا بخواهند با اقدامات نمایشی آمار تولید گازهای گلخانه‌ای در کشورهای خود را توجیه کرده و تقصیر را گردن کشورهای درحال توسعه بیندازند، قطعاً این کشورها نیز قبول نمی‌کنند به بهای کاهش گازهای گلخانه‌ای از توسعه دست بکشند.
همچنین کشورهای توسعه یافته که از ابتدای انقلاب صنعتی عامل آلودگی محیط زیست جهان و توسعه گازهای گلخانه‌ای بوده‌اند، باید بهای آن را بپردازند و بهای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای برای کشورهای درحال توسعه را نیز پرداخت کنند.
انتهای پیام/
