سرآمدان علمی ایران؛ پیشران نوآوری و اقتدار علمی کشور

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، برنامه سرآمدان علمی ایران، یکی از ابتکارات مهم در راستای حمایت از پژوهشگران برجسته کشور و ارتقای سطح علمی در حوزه‌های مختلف است. این برنامه که توسط بنیاد ملی علم ایران (صندوق حمایت از پژوهشگران) اجرا می‌شود، با هدف شناسایی و پشتیبانی از پژوهشگرانی که توانایی ایجاد تحول در مرزهای دانش را دارند، طراحی شده است. در این گزارش، به بررسی جامع این برنامه از آغاز تا کنون پرداخته می‌شود.

برنامه سرآمدان علمی ایران از سال 1394 با هدف دستیابی به مرجعیت علمی، افزایش کیفیت علمی در کشور و کمک به پیشرفت پژوهش‌های معتبر پژوهشگران در سطح بین‌المللی آغاز به کار کرد. این برنامه با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و با همکاری دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی معتبر کشور اجرا می‌شود.

اهداف اصلی برنامه سرآمدان علمی ایران عبارتند از:

• شناسایی و حمایت از پژوهشگران برتر و خلاق در حوزه‌های مختلف علمی
• ایجاد زمینه مناسب برای رشد و شکوفایی استعدادهای علمی در کشور
• ارتقای سطح کیفی پژوهش‌های انجام شده در دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی
• تقویت همکاری‌های علمی بین‌المللی
• کمک به تجاری‌سازی نتایج پژوهش‌ها و تبدیل ایده‌ها به محصول
• شیوه انتخاب سرآمدان علمی

انتخاب سرآمدان علمی بر اساس شاخص‌های معتبر علم‌سنجی و در یک برنامه رقابتی انجام می‌شود. این شاخص‌ها شامل تعداد و کیفیت مقالات منتشر شده در مجلات معتبر بین‌المللی، تعداد ارجاعات به مقالات، ثبت اختراع، اجرای پروژه‌های تحقیقاتی موفق و سایر شاخص‌های مرتبط با فعالیت‌های پژوهشی است.

حمایت‌های ارائه شده به سرآمدان علمی

سرآمدان علمی از حمایت‌های متنوعی برخوردار می‌شوند که عبارتند از:

• پژوهانه‌های نقدی؛ اعطای مبالغ قابل توجهی به عنوان پژوهانه برای حمایت از فعالیت‌های پژوهشی
• گرنت‌های خدمات شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی؛ فراهم کردن امکان دسترسی به تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی
• حمایت از جذب و به‌کارگیری پژوهشگر پسادکتری؛ حمایت از جذب پژوهشگران جوان و مستعد برای همکاری با سرآمدان علمی

تاثیرات برنامه سرآمدان علمی ایران

برنامه سرآمدان علمی ایران از زمان آغاز به کار خود تاکنون تأثیرات قابل توجهی بر نظام علمی کشور داشته است. برخی از مهم‌ترین این تأثیرات عبارتند از:

• افزایش تعداد و کیفیت مقالات منتشر شده توسط پژوهشگران ایرانی در مجلات معتبر بین‌المللی
• ارتقای جایگاه علمی ایران در رتبه‌بندی‌های جهانی
• تقویت همکاری‌های علمی بین‌المللی
• ایجاد شبکه‌ای از پژوهشگران برتر در کشور
• افزایش انگیزه برای انجام پژوهش‌های بنیادی و کاربردی

برنامه سرآمدان علمی ایران فرصت‌های بسیار خوبی را برای ارتقای سطح علمی کشور فراهم کرده است. با رفع چالش‌ها و تقویت نقاط قوت این برنامه، می‌توان به آینده‌ای روشن برای علم و فناوری در ایران امیدوار بود.

بنیاد ملی علم ایران در تلاش است تا با بهبود و توسعه برنامه سرآمدان علمی ایران، آن را به یک برنامه جامع و مؤثر برای حمایت از پژوهشگران برتر تبدیل کند. برخی از برنامه‌های آتی این بنیاد عبارتند از:

• گسترش دامنه حمایت‌ها به حوزه‌های نوظهور علمی
• تقویت همکاری با بخش خصوصی برای تجاری‌سازی نتایج پژوهش‌ها
• ایجاد صندوق‌های پژوهشی مشترک با دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی
• حمایت از ایجاد مراکز نوآوری و شکوفایی

برنامه سرآمدان علمی ایران، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های حمایتی از پژوهشگران برتر در کشور است. این برنامه با شناسایی و حمایت از پژوهشگران خلاق و با توانایی، نقش مهمی در ارتقای سطح علمی کشور ایفا کرده است. با وجود چالش‌های موجود، با برنامه‌ریزی دقیق و حمایت‌های مستمر، می‌توان به آینده‌ای روشن برای علم و فناوری در ایران امیدوار بود.

جزئیات نهمین دوره رویداد حمایت از سرآمدان علمی ایران

بنیاد ملی علم ایران نهمین رویداد حمایت از سرآمدان علمی ایران در سال 1403 را با هدف دستیابی به مرجعیت علمی افزایش کیفیت علمی در کشور و کمک به پیشرفت پژوهش‌های پژوهشگران شاخص، برگزار می‌کند.

این مراسم روز یکشنبه 20 آبان ماه از ساعت 18:30 با حضور جمعی از مسئولان و پژوهشگران شاخص کشور برگزار می‌شود و برگزیدگان برنامه سرآمدان علمی ایران پس از معرفی، تقدیر می‌شوند. خواهشمند است از شرکت در مراسم بدون دعوت اختصاصی از طرف کارشناسان بنیاد ملی علم خودداری نمایید.

برگزیدگان این برنامه سالانه از بین پژوهشگران دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مؤسسات علمی و پژوهشی کشور بر مبنای آیین‌نامه انتخاب و حمایت از سرآمدان علمی ایران انتخاب می‌شوند.

لازم به ذکر است، پژوهشگران راه یافته به مرحله ارزیابی علمی، برای دریافت پژوهانه و حمایت‌های برنامه با توجه به مقالاتی که در گروه‌های مختلف مجلات منتشر کرده‌اند در 3 گروه به شرح زیر دسته‌بندی می‌شوند:

 گروه اول «دارای مقاله در مجلات جریان‌ساز» : پژوهشگرانی که دارای مقاله در مجلات گروه الف و ب مطابق شروط ذکر شده، باشند.

گروه دوم «دارای مقاله در مجلات پیشرو»: پژوهشگرانی که دارای مقاله در مجلات گروه ج مطابق شروط ذکر شده، باشند.

 گروه سوم «دارای مقاله در مجلات منتخب»: پژوهشگرانی که دارای مقاله در مجلات گروه د مطابق شروط ذکر شده، باشند. 

بنیاد ملی علم ایران براساس شاخص‌های ذکرشده، حمایت‌های تشویقی زیر را برای هر گروه در نظر گرفته است:

گروه اول:

لوح و نشان یادبود

 گرنت 500میلیون تومان، 3 محقق پسادکتری

گروه دوم: 

لوح و نشان یادبود

گرنت 400میلیون تومان، 2 محقق پسادکتری

گروه سوم: 

لوح و نشان یادبود

گرنت 300میلیون تومان، 1 محقق پسادکتری

علاقه‌مندان می‌توانند برای آگاهی از جزئیات نحوه انتخاب برگزیدگان، شیوه‌نامه انتخاب سرآمدان که به تصویب شورای علمی بنیاد ملی علم ایران رسیده است را مطالعه کنند.

بنیاد ملی علم ایران پس از بررسی فراوان و داوری برمبنای شاخص‌های علمی بر اساس شیوه‌نامه مصوب شورای علمی بنیاد، از میان جمع بزرگ و برجسته پژوهشگران کشور، محققان برگزیده در سه گروه اول تا سوم متناسب با انتشار مقالات در مجلات جریان‌ساز، پیشرو و منتخب را به شرح زیر معرفی می‌کند:

برگزیدگان در گروه اول «دارای مقاله در مجلات جریان‌ساز»:

«برنده لوح و نشان یادبود، گرنت 500میلیون تومان، 3 محقق پسادکتری»

علی اکبر اسدی پویا

علیرضا آریا فرد

علیرضا اویسی

عبدالرضا سیم‌چی

فرشاد فرزادفر

علی قربان‌زاده مقدم

مهدی کریمی

رضا لشگری

مینو محرز

مهدی محمدی

علی مرسلی

عزیز ملکی

علی ناجی

روح الله نوری

مریم یوسفی

برگزیدگان در گروه دوم «دارای مقاله در مجلات پیشرو»: «برنده لوح و نشان یادبود، گرنت 400میلیون تومان، 2 محقق پسادکتری»

بیتا ضمیری

ونداد شریفی سنجانی

میرفضل الله موسوی

حسین مولوی

برگزیدگان در گروه سوم «دارای مقاله در مجلات منتخب»:

«برنده لوح و نشان یادبود، گرنت 300میلیون تومان، 1 محقق پسادکتری»

رضا اباذری

مصطفی احمدی

امید اخوان

کامران اخباری

حسین ارفعی‌نیا

علی اسفندیار

مرتضی آغباشلو

سعید بلالایی

قاسم براتی دربند

میثم باقری تاجانی

آزاده تجردی

فرناز جعفرپور

فرامرز حسین‌بابایی

مهشید خرازی‌ها

حسین‌علی خنکدار

ماشالا رضاکاظمی

فاطمه داور

سیدسعید سیدحسینی داورانی

خیبر دشتیان

علی‌مراد رشیدی

بهرام رمضا‌زاده کرانی

علی رمضانی

حسین روغنی ممقانی

سعید شاهرخیان

هاشم شهروسوند

سیدحمیدرضا صادقی

امین عبدالهی

کاظم عزیزی

حسین فیروزجاهی

بابک کبودین

یحیی کوچ

رضا ملک‌زاده

محمد میری

مهدی نیک‌عمل

احسان نظرزاده زارع

محمدمهدی نجف‌پور

وحید وطن‌پور

محمدرضا هرمزی‌نژاد

در اعلام اسامی، هیچ رتبه‌بندی صورت نگرفته‌ است و اسامی برگزیدگان براساس ترتیب حروف الفبا در نام خانوادگی‌ آنها، اعلام شده است.

لازم به یادآوری است، فرآیند داوری و انتخاب برگزیدگان نهمین رویداد سرآمدان علمی کشور براساس شیوه‌نامه انتخاب سرآمدان مصوب شورای علمی بنیاد ملی علم ایران، انجام شده‌است.

شیوه‌نامه برگزیدگان برنامه سرآمدان علمی، دوره نهم

برنامه حمایت از برگزیدگان سرآمدان علمی با هدف دستیابی به مرجعیت علمی، افزایش کیفیت علمی در کشور و کمک به پیشرفت پژوهش‌های معتبر پژوهشگران در سطح بین‌المللی از سال 1394، ذیل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برگزار می‌شود. در این برنامه با شاخص‌های معتبر علم‌سنجی و در یک برنامه رقابتی، سالانه جمعی از پژوهشگران معتبر دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی و پژوهشی کشور که دارای انتشارات علمی برجسته بوده، شناسایی و در قالب پژوهانه‌های نقدی، گرنت‌های خدمات شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی و حمایت از جذب و بکارگیری پژوهشگر پسادکتری، بر اساس شیوه‌نامه بنیاد حمایت می‌شوند.

ماده1-  شرایط اولیه پژوهشگران برای ورود به فرآیند ارزیابی

پژوهشگران با شرایط زیر وارد فرایند ارزیابی خواهند شد:

1. 1. عضو هیأت علمی دانشگاه یا یک مؤسسه علمی/ پژوهشی کشور

            اعضای هیأت علمی بازنشسته وارد این فرآیند نمی‌شوند.

1. 2. پژوهشگران دارای آثار پژوهشی در مجلات برجسته

1-2-1-  پژوهشگرانی که در 4 سال اخیر (2021 تا 2024)، دارای حتی 1 مقاله سلب اعتبار شده[1] به‌عنوان نویسنده مسئول یا نویسنده اول باشند وارد این فرآیند نمی‌شوند.

1-2-2-  فهرست مجلات برجسته مطابق با آئین‌نامه دوره هشتم برنامه سرآمدان علمی در نظر گرفته شده است. این مجلات متناسب با سطح کیفی در 4 گروه (الف، ب، ج و د) معرفی می‌شوند.

1-2-3-  پژوهشگران برگزیده بر اساس انتشارات در سه گروه مجلات جریان‌ساز (الف و ب)، مجلات پیشرو (گروه ج) و مجلات منتخب (گروه د) طبقه بندی می‌شوند.

1-2-4-  پژوهشگرانی که در سال 2023 دارای حداقل یک مقاله منتشر شده در مجلات گروه الف، ب و ج یا 2 مقاله در مجلات گروه د باشند وارد فرآیند ارزیابی می‌شوند.

1-2-5-  از نظر جایگاه نویسنده، شرایط زیر مورد نظر است:

• • مجلات گروه الف : نویسنده اول تا دهم یا نویسنده مسئول
  • مجلات گروه ب: نویسنده اول تا پنجم یا نویسنده مسئول
  • مجلات گروه ج: نویسنده اول یا نویسنده مسئول اول یا آخر
  • مجلات گروه د: نویسنده اول یا نویسنده مسئول اول یا آخر

1-2-6-  فقط مقالاتی که با آدرس یکی از مؤسسات علمی یاپژوهشی کشور منتشر شده باشند قابلیت ارزیابی دارند.

1-2-7-  مقالات پرنویسنده مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرند.

1-2-8-  انتشار مقاله در مجلات گروه ج یا د به‌صورت مقاله مروری کافی نیست و ضروری است فرد حداقل یک مقاله  اصیل منتشر کرده باشد.

9-2-1-  پژوهشگرانی که دارای مقاله داغ (مقالات با بیش از 100 استناد برای مقاله منتشر شده در سال 2023) و نویسنده مسئول باشند، پژوهشگرانی دارای مقالات پراستناد (مقالات با میانگین استناد سالیانه بیشتر از 200) و نویسنده مسئول باشند و پژوهشگرانی که دارای همکارهای بین‌المللی (چاپ مقالات با برندگان جایزه نوبل از سال 2015 به بعد و تا نویسنده دهم) باشند، در صورتی که حداقل 1 مقاله در گروه‌های نشریات الف تا د داشته باشند.

10-2-1-  در این دوره برای پژوهشگران گروه‌های نشریات الف تا د، نفرات برتر شاخص ارزیابی بر مبنای انعکاس در رسانه‌های اجتماعی (Altmetrics) و شاخص تأثیر استنادی نرمال شده  (CNCI)بررسی و معرفی شدند.

ماده 2- انتخاب برگزیدگان

چنانکه ذکر شد پژوهشگران راه یافته به مرحله ارزیابی علمی، برای دریافت پژوهانه و حمایت‌های برنامه با توجه به مقالاتی که در گروه‌های مختلف مجلات منتشر کرده‌اند در 3 گروه به شرح زیر دسته‌بندی می‌شوند:

• • گروه اول (دارای مقاله در مجلات جریان‌ساز) : پژوهشگرانی که دارای مقاله در مجلات گروه الف و ب (مطابق شروط ذکر شده) باشند.
  • گروه دوم (دارای مقاله در مجلات پیشرو): پژوهشگرانی که دارای مقاله در مجلات گروه ج (مطابق شروط ذکر شده) باشند.
  • گروه سوم (دارای مقاله در مجلات منتخب): پژوهشگرانی که دارای مقاله در مجلات گروه د (مطابق شروط ذکر شده) باشند.

1. 2.   به منظور تخصیص حمایت‌ها ذیل هر یک از گروه‌ها، امتیاز برگزیدگان در قالب اعتبار علمی محاسبه خواهد شد. به مقالات منتشر شده با توجه به گروه مجلات و جایگاه نویسنده، مطابق جدول زیر امتیاز تعلق می‌گیرد. به مقالات مروری، معادل 50% امتیازهای جدول زیر تعلق می‌گیرد.

2-2-  با توجه به تعداد مقالات منتشر شده در برخی مجلات و به منظور متناسب‌سازی سهم هر نشریه، ضرایبی به آنها مطابق جدول ذیل تعلق می‌گیرد.

3-2-  چنانچه فردی حداقل یک مقاله در مجلات گروه الف یا ب منتشر کرده باشد ضرایب تمام مجلات برای ایشان، 1 محاسبه می‌شود.

 4-2-  اعتبار علمی برگزیدگان با استفاده از شاخص‌های علم‌سنجی، مطابق فرمول زیر محاسبه می‌شود:

شاخص های مورد نظر به منظور محاسبه اعتبار علمی در رابطه بالا عبارتند از:

• • امتیاز مقالات برتر (A_s): مجموع امتیاز مقالات منتشر شده در مجلات برتر توسط هر فرد مطابق جدول (1)
  • میانگین استنادات (C): میانگین استنادات کل مقالات افراد
  • شاخص(M): حاصل تقسیم شاخص اچ فرد بر سن علمی وی. این شاخص به منظور رقابت‌پذیری بهتر میان محققان جوان و باتجربه و به منظور بهبود «شاخص اچ» در نظر گرفته شده است.

توضیح: برای محاسبه سن علمی افراد، تاریخ چاپ اولین مقاله آنها به‌عنوان سال مبنا قرار گرفته است. به‌عنوان مثال اگر فردی اولین مقاله خود را در سال 2000 چاپ کرده است در سال 2023، سن علمی وی 23 سال در نظر گرفته می‌شود.

5-2-  پژوهشگرانی که اعتبار علمی زیر 100 کسب کرده باشند در فهرست قرار نمی‌گیرند.

ماده 3- حمایت‌ها

حمایت‌ها به شرح زیر به برگزیدگان برنامه سرآمدان علمی اعطا خواهد شد:

گروه اول:

لوح و نشان یادبود

 گرنت 500 میلیون تومان، 3 محقق پسادکتری

گروه دوم:

لوح و نشان یادبود

گرنت 400 میلیون تومان، 2 محقق پسادکتری

گروه سوم:

لوح و نشان یادبود

گرنت 300 میلیون تومان، 1 محقق پسادکتری

در صورتی که امکان جذب محقق پسادکتری بر اساس شیوه نامه پسادکتری بنیاد امکانپذیر نباشد، استاد محترم برگزیده با موافقت بنیاد می تواند از سهمیه حمایت از دانشجوی کارشناسی ارشد و نیز هزینه سفرهای علمی استفاده نمایند.

این شیوه نامه در تاریخ 14/08/1403 به تصویب شورای علمی بنیاد ملی علم ایران رسیده و از این تاریخ لازم‌الاجراست.

انتهای پیام/