۶۰ روز حساس در ترسیم رژیم امنیتی پساجنگ لبنان

به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، حزب‌الله از هشتم اکتبر 2023 با حملات محدود خود به تأسیسات نظامی رژیم صهیونیستی در مرز شمال سرزمین‌های اشغالی، جبهه جدیدی را در این منطقه علیه تل‌آویو گشود. سید‌حسن نصرالله، دبیرکل پیشین حزب‌الله در سخنرانی آغازین خود بعد از عملیات طوفان الاقصی، ضمن تأکید بر تمایل نداشتن به گسترش جنگ گفت، اگر رهبران رژیم صهیونیستی به عملیات نظامی خود برای از بین بردن حماس ادامه دهند و تلفات غیرنظامیان افزایش یابد، حزب‌الله نیز با قوت، عملیات نظامی را به عمق سرزمین‌های اشغالی گسترش می‌دهد. طبق آمارها، حزب‌الله در طول یک سال اخیر بیش از هزار حمله را به مواضع نیرو‌های اشغالگر انجام داد و نقش مهمی در مشغول کردن بخش مهمی از تجهیزات و نفرات ارتش رژیم صهیونیستی داشت. در این شرایط، در 27 نوامبر 2024 دو طرف برای برقراری آتش‌بس موقت 60 روزه به توافق رسیدند. در ارتباط با وضعیت حزب‌الله بعد از آتش‌بس چند نکته دارای اهمیت است. 

اول اینکه توافق آتش‌بس کنونی بین دو طرف در واقع شکلی از قطعنامه 1701 مصوب سال 2006 شورای امنیت سازمان ملل است. یک موضوع اصلی مندرج در این توافق، خروج نیرو‌ها و تسلیحات حزب‌الله از منطقه مرزی بین لبنان و رژیم اشغالگر به شمال رودخانه لیتانی و جایگزینی آن با ارتش لبنان است. این امر مسئله جدیدی محسوب نمی‌شود. حزب‌الله از سال 2006 که این موضوع در قطعنامه 1701 گنجانده شد، موافقت خود را با خروج نیرو‌های خود در جنوب رودخانه لیتانی اعلام کرد. مسئله حزب‌الله در این پهنه جغرافیایی، تنها محافظت از روستا‌ها و شهر‌های مرزی از جمله جمعیت بیش از 400 هزار نفری شیعیان و وجود شهر راهبردی صور در این منطقه بود. 

دوم، در بند پنجم توافق آتش‌بس ذکر شده «بدون خدشه به نیرو‌های موقت سازمان ملل در لبنان (یونیفل) و مسئولیت‌های آن یا تعهدات قطعنامه 1701 و قطعنامه‌های پیشین، نیرو‌های نظامی و امنیتی رسمی لبنان، زیرساخت‌ها و تسلیحات آن تنها گروه‌های مسلح، تسلیحات و تجهیزات مرتبطی خواهند بود که در منطقه جنوبی لیتانی، مطابق با طرح استقرار ارتش لبنان مستقر می‌شوند.» به رغم همه ارزیابی‌های بدبینانه، حزب‌الله حتی بعد از عقب‌نشینی نیروهایش به پشت رودخانه لیتانی، همچنان یک نیروی جنگنده باقی خواهد ماند. در واقع نقش نظامی حزب‌الله تا زمانی که اشغال و تجاوز وجود داشته باشد، باقی خواهد ماند، اما عملکرد و تاکتیک‌ها ممکن است تغییر کند. 

از سوی دیگر، برخی مفاد این بند را به تلاش برای خلع سلاح حزب‌الله مرتبط می‌دانند که قطعاً گزینه مطلوب رژیم صهیونیستی نیز محسوب می‌شود، اما این بدان معنا نیست. انحصار سلاح در دست دولت لبنان و متعهد بودن آن به جمع‌آوری تسلیحات در بند‌های سوم و 15 قطعنامه 1701 در سال 2006 هم ذکر شده است. در واقع در اینجا شاهد دو مسئله هستیم. از یک طرف بر اساس مفاد توافق جدید، نیرو‌های رژیم صهیونیستی به طور کامل، هر چند در یک روند دو ماهه، از جنوب لبنان خارج خواهند شد از سوی دیگر، حزب‌الله نیز تسلیحات سنگین خود را به شمال رودخانه لیتانی در حدود 25 کیلومتری شمال مرز با سرزمین‌های اشغالی منتقل خواهد کرد. نکته مشخص این است که علی‌الظاهر به نظر نمی‌رسد روی کاغذ موفقیت جدیدی برای رژیم صهیونیستی در این مورد به دست آمده باشد، مگر اینکه این رژیم در نظر داشته باشد رویکرد امنیتی جدیدی در این جغرافیا در پیش بگیرد که آن هم بدون ریسک نیست و پاسخ خاص خود را از سوی حزب‌الله و ارتش لبنان درپی خواهد داشت. 

سوم، بند ششم توافق آتش‌بس مقرر کرده «مطابق با قطعنامه 1701 و قطعنامه‌های پیشین، برای جلوگیری از بازسازی و مسلح‌سازی مجدد گروه‌های مسلح غیردولتی در لبنان، هرگونه فروش یا تأمین تسلیحات و تجهیزات مرتبط به داخل لبنان تحت نظارت و کنترل دولت لبنان خواهد بود. همچنین، تمام تولید تسلیحات و تجهیزات مرتبط در داخل لبنان نیز باید تحت نظارت و کنترل دولت لبنان باشد.» احتمالاً تحت تأثیر وضعیت جدید، انتقال سلاح از ایران به لبنان دشوار‌تر خواهد بود. این در حالی است که بازسازی حزب‌الله، با توجه به آسیب بازدارندگی ایران ناشی از آن، یک ضرورت برای تهران است. قطع مسیر مواصلاتی و انتقال سلاح به مقاومت، هدف اصلی رژیم صهیونیستی از ابتدای شکلگیری این محور تاکنون بوده است. مقامات تل‌آویو در هفته‌های اخیر مجدداً این موضوع را مطرح کرده‌اند، از جمله نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در نخستین مصاحبه با یک رسانه صهیونیستی پس از برقراری آتش‌بس با حزب‌الله گفت، اسد در حال بازی با آتش است و این رژیم مستمراً علیه تجهیز دوباره حزب‌الله از راه سوریه اقدام خواهد کرد. سخنگوی ارتش این رژیم نیز اظهار کرد، اگر سوریه در مسیر تسلیح دوباره حزب‌الله گام بردارد، ارتش (رژیم) اسرائیل به بشار اسد هشدار مستقیم می‌دهد که خود او بهای آن را خواهد پرداخت. 

موضوع مشخص این است که این توافق آتش‌بس با تضمین‌های روی کاغذ اجرا نمی‌شوند. اظهارات گالانت، وزیر دفاع پیشین رژیم صهیونیستی که «در خاورمیانه اعلامیه‌ها و توافق‌های مکتوب معنایی ندارند. آینده شمال تنها با عزم دولت (رژیم) اسرائیل برای هدایت امنیت حاصل می‌شود» ناظر به این واقعیت است. اجرای این بند، منوط به میزان اراده رژیم صهیونیستی در ممانعت از بازسازی توانمندی‌های نظامی حزب‌الله و انسداد راه‌های انتقال سلاح این گروه بستگی دارد. در حزب الله نیز موضوع همین است به خصوص که شیخ نعیم قاسم، دبیرکل جدید حزب‌الله نیز در اولین سخنرانی خود گفت خواهان جنگ نیست ولی اگر جنگ مجدد به لبنان تحمیل شود، برای آن آماده است، چیزی که نشان می‌دهد این 60 روزه بعد از توافق، در ترسیم رژیم امنیتی جدید میان دو طرف نقش کلیدی دارد، اینکه در توافق ذکر شده، «تعهدات دو طرف مانع از حق ذاتی دفاع از خود مطابق با قوانین بین‌المللی نخواهد بود» نیز نشانه‌ای دال بر همین است. 

نکته دیگر این است که نتانیاهو پس از اعلام توافق آتش‌بس گفت: «این توافق به این معناست که ما بر تهدید ایران متمرکز خواهیم شد... دلایل آتش بس تمرکز بر تهدید ایران و احیای ارتش اسرائیل و جدا کردن میدان‌های نظامی است.» این موضوع نشان می‌دهد، حتی اگر آتش‌بس لبنان بخشی از فشار‌ها را از بین ببرد، رژیم صهیونیستی و ایران در یک چرخه رو به تصاعد قرار دارند. چنانچه، تل‌آویو به دلیل نیاز به تجدید نیرو برای درگیری شدیدتر با ایران آتش‌بس را پذیرفته باشد، منطقه همچنان با احتمال جنگی بزرگ‌تر روبه‌رو است.

نکته چهارم به شرایط داخلی و الزام بازسازی امنیتی داخلی حزب‌الله برمی‌گردد. حزب‌الله در یک سال اخیر از نظر امنیتی و شهادت فرماندهان اصلی میدانی خود ضربات دردناکی متحمل شد، چیزی که باعث شد، شیخ نعیم قاسم از تعبیر «اولی البأس» برای جنگ اخیر استفاده کند؛ لذا توافق آتش‌بس، فرصتی برای این گروه است تا قدرت خود و آنچه را که در جنگ از دست داده، بازسازی کند. در سوی دیگر این احتمال وجود دارد که شرایط حزب‌الله به ویژه بعد از شهادت سیدحسن نصرالله منجر به تقویت نیرو‌های مخالف حزب‌الله در سیاست داخلی لبنان شود. اولین آزمون این چشم‌انداز، انتصاب رئیس‌جمهور جدید برای لبنان است. احزاب مخالف در لبنان در کنار بازیگران بین‌المللی همچون امریکا و فرانسه سعی در نادیده گرفتن حزب‌الله در روند سیاسی لبنان دارند. در مجموع بیشتر مفاد توافق آتش‌بس برگرفته از قطعنامه 1701 است و موضوعات جدیدی را مطرح نمی‌کند. در عین حال بند‌هایی که به ظاهر برای حزب‌الله محدودیت‌آفرین هستند نیز به شرایطی میدانی و آینده جنگ بستگی دارد.

منبع: جوان

انتهای پیام/