حمایت از گروه ها و طرح‌‌های خودجوش مردمی برای راه‌اندازی نهضت ترجمه

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،علی دهگاهی رییس مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و رییس سابق خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در دهلی نو است. او همچنین محقق و پژوهشگر در حوزه شبه قاره، مسائل فرهنگی و ترجمه است. گفت وگویی با وی درباره فعالیت‌های این مرکز و هدف‌گذاری و سیاستگذاری در رابطه با تحقق نهضت ترجمه و برنامه‌های این مرکز در سال جدید صورت گرفته است.بخش دوم و پایانی گفت‌وگوی تفصیلی تسنیم با وی را در ادامه می‌خوانید.همچنین بخش‌ نخست این مصاحبه در پایان همین گفت‌وگو آمده است.

*در راستای حمایت از گروه های مردمی و خودجوش اگر شخصی بخواهد در زمینه ترجمه وارد شود حمایتی می کنید؟

حتما این کار را می کنیم چرا که وظیفه ی این مرکز در واقع همین است. ما در چارچوب آن امکاناتی که در قانون برای مرکز ساماندهی ترجمه و نشر از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی دیده شده و پشتوانه قاونی بسیار خوبی هم دارد،از این قبیل کارها حمایت و استقبال می کنیم تا کمکی برای تحقق نهضت ترجمه در کشور باشد.در بخش خصوصی نیز ما وظیفه داریم از ناشرانی که وارد این حوزه می شوند و افرادی که علاقه مند هستند حمایت کنیم. بنابراین اگر کاری را که تشخیص دهیم در خارج از کشور ضرورت دارد و مفید خواهد بود، قطعا حمایت خواهیم کرد و راهکارهایی را برایشان پیشنهاد خواهیم داد  تا منتج به نتیجه مطلوبی شود.

نشرکتاب های ترجمه شده سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در خارج از کشور برای کسب سود نیست

*همانطور که بیان کردید یکی از وظایف شما در حوزه ی نشر و عرضه است.نحوه ی توزیع و نشر در شبکه خارج از کشور چگونه است؟آیا بازوهای توزیع شما، این سیاست ها را به نحو احسن انجام می دهند؟  آثار ترجمه شده را در کشور مقصد می فروشید یا به صورت رایگان عرضه می کنید؟

کتاب هایی که توسط نمایندگی های فرهنگی یا سازمان فرهنگ وارتباطات اسلامی کار ترجمه اش است چون به عنوان یک نهاد فرهنگی که اجازه ی کسب درآمد از محل فروش کتاب هایش ندارد،در قالب کتاب های اهدایی به مراکز مختلف و کتابخانه های مختلف هدیه می شود یا در اختیار ناشران معتبر قرار می گیرد تا در شبکه های خاص خودش توزیع شود.البته در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی یک انتشارات بین المللی به نام "الهدی" داریم که کار این انتشارات در خارج از کشور و نشر بین الملل است. در نمایشگاه مختلف بین المللی شرکت می کند و با ناشران مختلف در کشورها ارتباط دارد و در خارج از کشور نسبت به نشر و عرضه و فروش محصولات خود می کند.رایزنی های فرهنگی کشورمان نیز آثار ترجمه شده را در کشورهایی که حضور دارند در اختیار مخاطبان قرار می دهند و در نمایشگاه های کتاب آن کشورها حضور می یابند و برخی کتاب ها نیز به مراکز و کتابخانه ها از این طریق یا شبکه توزیعی خاص هدیه می شود.هدف ما در این کار کسب منفعت نیست بلکه هدفمان قرار دادن محتوا و مطالب از معارف و آموزه های ناب اسلامی  در دسترس مخاطبین است.

بیشترین مراجعات به ما در خارج از کشور، ترجمه قرآن به زبان خودشان است

*بیشترین استقبال و آمار فروش نسبت به کدام یک از کتاب های ترجمه ای در کشورهای دیگر است؟چندی پیش اعلام شد که قرآن بیشترین فروش را داشته است؟

دقیقا همینطور است.در کشورهای مختلف ترجمه ی قرآن سابقه ی دیرینه ای دارد، به عنوان مثال ترجمه ی قرآن به زبان لهستانی که شاید خیلی توجهی به ترجمه به آن زبان در داخل کشور نشده باشد، 150 سال پیش انجام شده است. همین طور ترجمه قرآن به انگلیسی و فرانسوی، اردو وسایر زبان ها انجام شده است.در خارج از کشور که خود بنده حضور داشتم بیشترین مراجعات به ما چه از طرف جامعه مسلمان و غیرمسلمان ترجمه قرآن به زبان خودشان را مطالبه می کردند و بیشترین ترجمه هایی که به لحاظ تیراژ و زبانی صورت گرفته است. بنابراین بیشترین درخواست ها از ما در خارج از کشور ترجمه ی قرآن و کتاب های اسلامی همچون کتاب های شهید مطهری، معرفی اسلام و... است.
در نشستی که با رایزنان فرهنگی فرانسه در الجزایر داشتیم توصیه می کردند که جامعه ی عامه ی فرانسه شناخت دقیقی از شیعه ندارند. لذا اگر اقدامی نسبت به معرفی فرهنگ شیعه انجام شود با استقبال فراوانی رو به رو می گردد و این درخواست از ما وجود دارد.در مجموع استقبال از کتاب های اسلامی در خارج از کشور خوب و قابل توجه است و یکی از فعالیت های عمده ی مرکز ترجمه در معارف اسلامی است که در گذشته اقداماتی در این زمینه شده و در آینده نیز یکی از برنامه ها و رکن اصلی ترجمه معکوس ما در این حوزه خواهد بود.

در کشورهای اروپایی و شبه قاره فضای بسیار مناسبی برای عرضه کتاب های ایرانی وجود دارد

*بیشتر در کدام کشورها این استقبال و علاقه به کتاب های اسلامی که به قلم نویسندگان ایرانی نوشته شده است وجود دارد؟

یکی از اولویت های ما در کار ترجمه ،تعداد جامعه ی مخاطبین است ،یعنی سعی می کنیم به زبان هایی ترجمه شود که مخاطبان وجمعیت زیادی در آن حوزه زبانی وجود دارد. الان در عرصه ی بین الملل ابتدا زبان انگلیسی مخاطبان بسیار وسیعی دارد، پس از آن زبان روسی با جامعه ای حدود 400 میلیون مخاطب قرار دارد که خیلی از آثار ما به این زبان ترجمه می شود و بعد از آن جامعه ی اردو زبان است که در منطقه شبه قاره تعداد مخاطبین زیادی را در بر می گیرد و در جامعه ی عربی به عنوان زبان جهان اسلام خیلی از تولیداتی که ما می خواهیم مطرح شود از فارسی به زبان عربی ترجمه می شود و در جامعه عرب زبان مخاطب دارد. همین طور به زبان اسپانیایی و فرانسه کارهای ترجمه انجام می گیرد، اما الویت ما تعداد جامعه ی مخاطبان و علاقه مندی هایی که در آن جا تشخیص داده می شود،است.

*آیا در مرحله نشر و توزیع کتاب ها با موانعی از طرف کشور میزبان یا گروه های مخالف مواجه شدید؟

در بعضی از کشورها که مقداری حساسیت نسبت به آثار تولید شده در ایران وجود داشته است، در برگزاری نمایشگاه ها مقداری حساسیت داشتند. البته کتاب هایی که ما ترجمه و نشر می دهیم در حوزه ی وحدت اسلامی و تحکیم فرهنگ اهل بیت (ع) و معارف ناب اسلامی است اما حساسیت هایی که در برخی از کشور ها وجود داشته بعضا مواردی بوده که در نمایشگاه های بین المللی کشور خودشان محدودیت هایی را ایجاد کردند که شاید شامل کتاب های ما نیز شده است. اما خیلی مانع و مخالفتی برای نشر آثار ایرانی نبوده است. آنچه مشهود است این که در کشورهای منطقه اروپا و شبه قاره فضای بسیار مناسبی برای عرضه ی تولیدات و کتاب های ایرانی وجود دارد.

*فرمودید که آثار و کتاب های فارسی زبان داخل کشور که به زبان های مختلف ترجمه می شود در منطقه نیز مورد استقبال قرار گرفته است با توجه به این مطلب در کشورهایی مثل عربستان که ایران رایزن فرهنگی ندارد، چگونه کار نشر و توزیع کتاب انجام می شود؟

بله ما در عربستان رایزن فرهنگی نداریم و یکی از برنامه های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ایجاد رایزن فرهنگی در این کشور است که توافقاتی نیز انجام شده اما هنوز عملا در آنجا  رایزنی یا خانه ی فرهنگی شکل نگرفته است که امیدواریم این کار در آینده محقق شود .اما بحث توزیع کتاب از طریق شبکه های خصوصی صورت می گیرد. در سایر کشور های عربی همچون عراق،کویت ،قطر ،امارات ،سوریه ،لبنان و عمان رایزن فرهنگی داریم و در یمن نیز فعلا تا حدودی فعالیت هایش کم رنگ شده است.

باید از طریق نهضت ترجمه معرفی دقیق ،علمی وخوبی از فرهنگ اسلامی به خارج از کشور ارائه دهیم

*به نظر شما ترجمه و نشر آثار متفکران ایرانی و اسلامی در کشورهای دیگر چه تاثیری در خنثی سازی توطئه ها،به ویژه شیعه هراسی و ایران هراسی داشته است؟

باید توجه داشت،اولین قدمی که برای ترجمه علوم اسلامی شکل گرفت شاید در 200 سال پیش یا در ابتدای عصر استعمار از طرف اسلام شناسان یا محققین غربی بود که راجع به ترجمه علوم اسلامی به زبان های اروپایی اولین قدم ها را برداشتند. آن ها با رویکرد خودشان کتاب ها را گزینشی ترجمه کردند،شاید کتاب هایی که آن ها انتخاب کردند، معرفی مناسب و کاملی از اسلام و فرهنگ اهل بیت (ع) نبود، در نتیجه وقتی این کتاب ها در آن جوامع توزیع شد و در دست مخاطبان قرار گرفت قطعا شناخت دقیقی از این معارف پیدا نکردند.در سال های اخیر نوعی اسلام ستیزی در غرب شکل گرفت که شاید از قبل هم وجود داشت اما بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی شدت گرفت چرا که غرب از گذشته نیاز به دو گانه پنداری در خود داشت تا معادلی برای خود جهت رقابت داشته باشد به طوری که زمانی ایرانیان را در مقابل خودشان قرار داده بودند بعد از آن اسلام را در برابر مسیحیت قرار دادند تا بتوانند هویت خود را تقویت کنند. بنابراین بعد از حادثه ی 11 سپتامبر اسلام هراسی را ایجاد کردند تا بتوانند پایه های خود را تقویت کنند و ما به ازایی برای خود بتراشند تا بتوانند رقابتی با آن داشته باشند .این پروژه اسلام هراسی در غرب شکل گرفت و از طریق بنگاه های رسانه ای و تبلیغاتی که در اختیار داشتند در کشورهای غربی تعمیم پیدا کرد حال ما باید از طرق مختلف به ویژه نهضت ترجمه شناخت دقیق ،علمی وخوبی از فرهنگ اسلامی به خارج از کشور ارائه دهیم.

ترجمه آثار ناب اسلامی بهترین راه مبارزه با تحرکات علیه اسلام وشیعه

باید تلاش کنیم نگاه محبت آمیز  و صلح آمیز اسلام نسبت به زندگی و ادیان مختلف را مطرح کنیم و بگوییم اسلام دین دوستی و صلح است و آنچه غربی ها مطرح می کنند تا اسلام را یک دین خشونت آمیز جلوه دهند و اساعه ادب هایی بر این اساس در غرب علیه مقدسات اسلامی شکل می گیرد درست نیست.لذا از طریق همین نهضت ترجمه باید بتوانیم تحرکات علیه اسلام وشیعه را در غرب خنثی کنیم .البته این کارها آغاز شده که به عنوان مثال ترجمه کتاب "پیامبر رحمت" اثر خوبی داشت که امیدواریم موثر تر از گذشته در این حوزه وارد عمل شویم.

عرضه رایگان حدود 2هزار عنوان کتاب به زبان های مختلف در کتابخانه دیجیتالی ISLAMICA.IR

مرکز ساماندهی،ترجمه و نشر کتابخانه مفصل و به روزی راه اندازی کرده و کتاب هایی که در نمایندگی های فرهنگی به زبان های مختلف از فارسی ترجمه شده است در اختیار علاقه مندان است.همچنین کتابخانه دیجیتالی به نشانی ISLAMICA.IR در حدود 2هزار عنوان کتاب به زبان های مختلف که از فارسی ترجمه شده راه اندازی کرده ایم که علاقه مندان می توانند به صورت رایگان و سهل به آن دسترسی پیدا کنند.همچنین  راه اندازی نشر الکترونیکی آثار نمایندگی‌ها و مرکز را در دستور کار داریم که بتواند کمکی به شبکه نشر فیزیکی کند.

گفت وگو از:غفار مهردوست

انتهای پیام/