۱۱ هزار کیلومتر راه‌آهن کجا ساخته شد؟

وزیر راه و شهرسازی اخیرا اعلام کرده  طراحی اتصال 5 استان دیگر به شبکه ریلی تا پایان دولت دهم به اتمام می رسد. علی نیکزاد در اظهارنظری دیگر گفته در دولت نهم و دهم 11 هزار کیلومتر خط آهن در کشور ساخته شده و برای هر کیلومتر راه‌آهن 3 تا 5 میلیارد تومان هزینه می‌شود. به عبارتی با احتساب خطوط راه آهن ساخته شده پیش از انقلاب تا پایان دولت هشتم، مجموع راه آهن سراسری در حال حاضر باید به 22 هزار کیلومتر افزایش یافته باشد.

از سوی دیگر بر اساس چشم انداز 20 ساله تا پایان سال 1404 وسعت شبکه ریلی به 25 هزار کیلومتر باید افزایش یابد تا ایران کشور اول منطقه به لحاظ زیرساخت های ریلی را به دست آورد. سخنان وزیر راه را از چند منظر می توان بررسی کرد که به برخی از آنها اشاره می شود.

1-راه آهن غرب یکی از پروژه هایی است که با هدف اتصال سه استان مرکزی، همدان و کرمانشاه به شبکه ریلی و استفاده از ظرفیت ترانزیتی این مسیر طرح مطالعاتی و عملیات اجرایی آن اواخر دولت هفتم و اوایل دولت هشتم آغاز شد. این خط آهن به دلیل عدم توجه دولت اصلاحات حدود 4 سال در نقطه صفر درجا زد تا این‌که نوبت به دولت نهم رسید. اما با وجود سفرهای استانی اعضای هیات دولت اول احمدی نژاد، این پروژه ملی تکان چندانی نخورد تا به دلیل آنچه کمبود اعتبارات اعلام می شد پیشرفت فیزیکی این خط آهن تا سال 90 حدود 10 درصد باشد. تنها به واسطه سفر رهبر معظم انقلاب در پاییز دو سال پیش به استان کرمانشاه بود که راه آهن غرب با تخصیص حدود 750 میلیارد تومان اعتبار جان گرفت.

مدت‌هاست که مسئولان وزارت راه و شهرسازی خبر از افتتاح خط‌آهن ملایر-همدان به‌عنوان بخشی از راه‌آهن غرب می‌دهند، اما هنوز این وعده رنگ واقعیت به خود نگرفته است. هم‌اکنون از سه استانی که به آنها اشاره هیچکدام به شبکه ریلی متصل نشده اند. راه آهن چابهار-زاهدان-مشهد هم نمونه بارز دیگری است که دولت دهم تاکنون نتوانسته سرمایه گذاری را برای ساخت آن پیدا کند و چند شرکت خارجی که برای این منظور به ایران سفر کرده اند پس از مذاکرات چند روزه بدون حصول نتیجه ای کشورمان را ترک کرده اند. این خط‌آهن اهمیت بسیار زیادی در حمل بار و ترانزیت دارد، اما با این وجود عزمی برای ساخت آن دردولت وجود ندارد.

2-از زمانی که علی نیکزاد سکان وزارت راه و شهرسازی را به دست گرفت به طور مرتب از ساخت خطوط راه آهن سخن گفت و در بازه های زمانی مشخص دستاوردهای دولت نهم و دهم در این حوزه را در قالب آمار اعلام کرد. تازه ترین آن نیز خبر ساخت 11 هزار کیلومتر راه آهن است. اصولا بررسی عملکرد دولت ها در سی و پنج سال سپری شده از پیروزی انقلاب اسلامی حاکی از آن است که فقط دو خط آهن کرمان-زاهدان و اصفهان شیراز در هشت سال اخیر به بهره برداری رسیده است. این در حالی است عملیات اجرایی هر دو این مسیر ریلی نیز قبل از این دولت آغاز شد.

3- نیکزاد هزینه ساخت یک کیلومتر راه آهن را 3 تا 5 میلیارد تومان اعلام کرده است. با حسابی سرانگشتی متوجه می شویم که برای ساخت 11 هزار کیلومتر 30 تا 50 هزار میلیارد تومان هزینه شده است. از یک سو بودجه های عمرانی دولت که کفاف ساخت چنین حجمی از راه آهن را نمی دهد، از سوی دیگر کارنامه دولت در جذب منابع بخش خصوصی داخلی و خارجی نیز ناچیز است.

4-نکته دیگری که باید به آن توجه شود عدم اعلام نام پروژه هایی است که وزیر راه و شهرسازی با استناد به آن می گوید 11 هزار کیلومتر راه آهن ساخته شده است. در دو سالی که نیکزاد وزیر راه و شهرسازی بوده هیچگاه اشاره به پروژه های افتتاح شده که باعث شده 11 هزار کیلومتر راه آهن در دولت نهم و دهم ساخته شود، نکرده است.

با وجود این اظهارات، مجموع خطوط راه‌آهن اصلی و فرعی کشور حدود 11 هزار کیلومتر است. هنوز اهداف تعیین شده برنامه چهارم توسعه در حمل بار مسافر از طریق شبکه ریلی محقق نشده است؛ اهدافی که بر اساس آن باید سهم راه‌آهن از حمل بار به 30 و مسافر به 18 درصد افزایش می‌یافت، اما در هشتمین سال فعالت دولت احمدی‌نژاد آمار حمل بار و مسافر از طریق خطوط ریلی تک رقمی است. به طور قطع دولت بعدی راه طولانی برای دستیابی به اهداف فراموش شده برنامه‌های توسعه‌ای و همچنین چشم‌انداز 20 ساله دارد.

بهمن نظری

انتهای پیام/