سلامت تالاب بین‌المللی انزلی در معرض خطر جدی

به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، تالاب انزلی که به عنوان یکی از اکوسیستم‌‌های پر اهمیت از ابعاد گوناگون زیست‌ محیطی و اقتصادی در دنیا مطرح است به دلیل افزایش بیش از حد آلودگی ناشی از فعالیت‌‌های انسانی، کشاورزی و صنعتی با مخاطرات جدی روبرو شده است.

این تالاب جلوه‌ای ویژه‌ای از منابع آبی به شمار می‌رود و دارای اهمیت‌های متعددی از قبیل تقلیل ورود آلاینده‌ها به دریا، زیستگاه پرندگان، حفظ تنوع ژنتیکی، اکوتوریسم و غیره بوده و از نظر شیلاتی نیز اصلی‌ترین منبع بازسازی ذخایر ماهیان مهاجر دریای خزر بوده و به عنوان زیستگاه اختصاصی گونه‌های خاص ماهیان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

تالاب انزلی مجموعه‌ای از تالاب‌های طبیعی آب شیرین است که از سوی رودخانه‌های حوزه آبریز خود همانند سیاه درویشان، هندخاله و پسیخان تغذیه می‌شود. این تالاب انزلی زیستگاه مناسبی برای تخمریزی و تکثیر ماهیان و نیز محل زمستانگذرانی و جوجه‌آوری گونه‌های زیادی از پرندگان آبزی محسوب می‌شود.

گیاه (نی) فراوانترین پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می‌دهد، منطقه شکار ممنوع سرخانگل جزئی از مجموعه تالاب انزلی است که در بخش میانی این تالاب واقع شده است، عمده پوشش گیاهی این تالاب را (نی) و (لویی) تشکیل می‌دهد.

این تالاب جزء تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر است. در سالیان اخیر تالاب انزلی تحت تاثیر عواملی چون تبدیل قسمت‌هایی از زمین‌های تالاب به زمین‌های زراعی، ته نشینی رسوبات آب‌های وارده و در نتیجه کاهش سطح تالاب و همچنین رشد بی رویه گیاهان آبزی و غیر بومی همانند آزولا قرار گرفته است.

این تالاب در سال 1354 در فهرست تالاب‌های بین المللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسید. همچنین سازمان بین‌المللی حیات پرندگان این تالاب را به عنوان زیستگاه با اهمیت برای پرندگان تشخیص داده است، منطقه حفاظت شده سیاه کشیم، پناهگاه حیات وحش سلکه و منطقه شکار ممنوع سرخانکل در تالاب انزلی واقع شده‌اند.

آزولا یک علف هرز مهم آبزی شناور است که سطح وسیعی از تالاب انزلی را اشغال کرده است. رشد بیش از اندازه این گیاه تاثیر نامطلوب بر کیفیت آب و ایجاد مشکلات اکولوژیکی بر سایر گونه‌های گیاهی و جانوری شده است.

این تالاب در حال حاضر دچار مشکلات متعددی است می‌طلبد مردم و مسئولان برای رفع این بی مهری‌ها تلاش مضاعف داشته باشند.

به هر ترتیب تالاب انزلی با مساحتی افزون بر 200 کیلومتر مربع در حاشیه جنوبی دریای خزر و در میان شهرهای انزلی، رشت، صومعه سرا و رضوانشهر واقع شده است.

این تالاب از دیدگاه جهانگردی و سیاحتی یکی از جاذبه‌های مهم استان و حتی کشور است.تالاب انزلی به عنوان یکی از حساس ترین بوم سامانه‌های موجود در کشور، علی‌رغم داشتن اهمیت بین‌المللی همواره مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و در معرض آلودگی است.

در بین اکوسیستم‌های آبی، تالاب‌ها و رودخانه‌ها از لحاظ اکولوژیک اهمیت به سزایی دارند. تالاب انزلی از یک طرف پذیرای آب 19 رودخانه از قبیل پیربازار، رمضان بکنده، قنادی، لله کا، بیجرود، نوخاله، هندخاله، سـیاه درویشـان، گازرودبار، نرگستان، چومثقال، کلسر، شیجان، اسپند، چکوور، مرغک خالکایی، بهمبر، شـیله سـر و کانال مادر است و از طرف دیگر از طریق دو خروجی به نام‌های انزلی و غازیان این آب‌ها را به دریای خزر انتقال می‌دهد.

این رودخانه‌ها با عبور از مناطق جنگلی، شــهری و روســتایی انواع مواد آلی، معدنی، مواد رسوبی، پساب‌های خانگی و صنعتی را با خود حمل می‌کنند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان در این زمینه می‌گوید: تالاب بین‌المللی انزلی از منحصر به فردترین اکوسیســتم‌های آبی ایران و یکی از زیباترین مناظر آبی گیلان سبز است.

محمد رضا برجی افزود: این تالاب محل تخم ریزی آبزیان و پناهگاه و مامن پرندگان بومی و مهاجر است.

وی همچنین با اشاره به اینکه تالاب انزلی امروز از مشکلات زیادی رنج می‌برد، اظهارداشت: ورود حجم زیاد زباله، پساب، رسوب، کاهش عمق آب و غیره از مهمترین معضلات این تالاب است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان با بیان اینکه احیای تالاب انزلی در مدت کوتاه امکان پذیر نیست، گفت: با اقدامات اساسی باید جلوگیری تخریب بیشتر این تالاب را سد کرد.

وی با اشاره به تاثیرگذاری دریای خزر بر تالاب انزلی و تاثیر پسروی آب خزر بر کاهش آب تالاب افزود: این مساله موجب تصرفات اراضی از سوی حاشیه نشینان خواهد شد.

به هر ترتیب تالاب انزلی با وسعت 180 تا 200 کیلومترمربع حکم تصفیه خانه را برای آب رودخانه‌هایی دارد که به دریای خزر می‌ریزد. این تالاب با بیش از 100 گونه پرنده، 50 گونه ماهی، صدها گونه موجودات گیاهی، جانوری و میکروسکوپی اکوسیستم کم نظیری دارد. تالاب انزلی که از سال 1354 جزو تالاب‌های بین المللی تحت حفاظت قرار گرفت، مهمترین منبع تکثیر و تولید ماهیان خاویاری و استخوانی دریای خزر است.

یک فعال زیست محیطی می‌گوید: هرسال بیش از 32 میلیون مترمکعب فاضلاب خانگی شهرستان‌های رشت، انزلی، صومعه سرا، فومن و ماسال که حوضه آبخیز تالاب انزلی هستند، وارد تالاب می‌شود.

رضا باقری افزود: تالاب انزلی همچنین محل تخم ریزی بسیاری از ماهیان بومی و مهاجر است که ورود مواد سمی ذخایر موجود در این زیستگاه را به شدت تهدید می‌کند.

وی اظهارداشت: رسوبات حوضه آبخیز تالاب انزلی به طور فزآینده ای در حال افزایش است و به دلیل ضعف عملیات آبخیزداری و تخریب بیش از اندازه حوضه این تالاب سالانه 585 هزار تن خاک به صورت رسوب به این تالاب سرازیر می‌شود.

این فعال زیست محیطی می‌گوید: بخشی از فاضلاب صنعتی کارخانه‌های حوزه و تمامی فاضلاب‌های شهری و روستایی بدون تصفیه به رودخانه‌های منتهی به تالاب تخلیه و باعث آلودگی شدید این پهنه آبی خواهد شد.

وی افزود: صید و شکار بی رویه برای تامین نیازمندی‌های غذایی و گذران اقتصادی نیز منجر به کاهش جمعیت گونه‌های وابسته به تالاب می‌شود.

باقری ادامه داد: رشد و توسعه شهرها و شهرک‌های صنعتی بدون مکان یابی صحیح، از عوامل تهدید کننده تالاب انزلی و از منابع مهم آلودگی آب تالاب است.

به هر حال برای نجات تالاب بین‌المللی انزلی از انواع آلودگی باید اقدامات اساسی در خصوص جلوگیری از ریزش پساب کشتارگاه‌ها، واحدها صنعتی، بیمارستانی، خانگی و کشاورزی به داخل تالاب انزلی انجام داد. علاوه بر این وجود کارخانه کمپوست زباله برای ادامه حیات تالاب انزلی ضروری است.

باتوجه به ارزش بین‌المللی تالاب انزلی هم اکنون آژانس همکاری‌های بین‌المللی کشور ژاپن ( جایکا) مشغول پژوهش برای احیای این تالاب زیبا است.

در این ارتباط استاندار گیلان نیز تالاب بندر انزلی را گنجینه بی نظیر زیست محیطی دانست و گفت: حفظ این گنجینه بی‌نظیر تلاش و همت تمامی مسئولان کشوری و استانی را می‌طلبد.

محمد علی نجفی بر ایجاد سیستم یکپارچه در تالاب بندر انزلی تاکید کرد و افزود: کاهش آلودگی آب این تالاب از دغدغه‌های مهم مسئولان استان است.

وی همچنین با اشاره به اقدامات انجام گرفته در فاز نخست پروژه مدیریت اکولوژیک تالاب اظهار داشت: در فاز نخست مشکلات و چالش‌های شناسایی و در فاز دوم پروژه با تمام توان و با توجه به مسائل زیست محیطی به صورت گسترده نسبت به احیای تالاب اقدامات لازم انجام خواهد شد.

استاندار گیلان گفت: دولت تدبیر و امید نگاه ویژه ای به مسائل زیست محیطی دارد و تاکیدات رئیس جمهوری در حفظ محیط زیست در کشور نشان از حمایت‌های جدی دولت از پروژه‌های زیست محیطی است.

وی در ادامه ایجاد اشتغال و حفظ محیط زیست را از مهمترین برنامه‌های پایدار در استان عنوان کرد و افزود: اندیشه حفظ محیط زیست با توسعه پایدار از جمله اولویت‌های استان به شمار می‌رود.

به هر حال تالاب‌ها یکی از بی‌نظیرترین، زیباترین، بکرترین و شگفت‌ انگیزترین پدیده‌‌های طبیعی هستند که هر یک دارای جلوه‌‌های بسیار بدیع، جالب، ناشناخته و پررمز و رازی هستند.

از تالاب‌‌ها می‌توان به عنوان کانون‌های تفرج و تفریح، بازدید و سیاحت و جلب گردشگری استفاده کرد، به شرط اینکه این برنامه‌‌ها همراه با یک نظام مدیریتی هدفدار باشد.

علاوه بر افزایش آگاهی عموم افراد جامعه و شناخت زیبایی‌‌های تالاب‌ها می‌توان از مردم در حفاظت از این گنجینه‌های ارزشمند کمک خواست.

عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در این زمینه می‌گوید: تالاب بین المللی انزلی از بسترهای مهم اشتغال و پویایی اقتصاد منطقه است.

حسن خسته بند افزود: فشار و سنگینی بار بهره‌ برداری‌‌های مکرر، غیر آگاهانه و بیش از حد و حصر از منابع طبیعی به ویژه تالاب‌‌ها بر همه بخش‌‌های زیست بشریت به شدت احساس می‌شود.

وی همچنین عوامل انسانی را یکی از مولفه‌های عمده تخریب تالاب‌‌ها دانست و اظهارداشت: شناخت واقعی ارزش‌‌های بالقوه این پهنه‌های آبی نقش مهمی در حفاظت از تالاب‌‌ها و جلوگیری از تخریب آنها دارد.

نماینده مردم انزلی در مجلس شورای اسلامی گفت: رودخانه‌‌ها و جریانات آبی دیگر در مسیر خود به وسیله فاضلاب‌‌های شهری، کشاورزی، صنعتی و بیمارستانی آلوده و در نهایت موجب آلودگی تالاب می‌شوند.

وی افزود: مسمومیت ناشی از انواع فاضلاب‌ حیات آبزیان، پرندگان، حیات وحش و به طور کلی بقای تالاب را به شدت به مخاطره می‌اندازد.

خسته بند اظهارداشت: رسوبات رودخانه‌های منتهی به تالاب انزلی موجب پر شدن تالاب و در نتیجه کم شدن گستره و توسعه این پهنه آبی شده است.

وی اذعان داشت: استفاده از تالاب‌‌ها به عنوان مناطق تفرجگاهی اگر بدون برنامه‌ ریزی صحیح و لجام گسیخته باشد نه تنها هدف مزبور محقق نخواهد شد بلکه گاهی به روند تخریب تالاب نیز کمک می‌کند.

عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در ادامه بر لزوم تسریع در روند آهنگ اجرای احیای تالاب بین المللی انزلی تاکید و افزود: زیبایی تالاب باید به تالاب برگردد.

رسوبات حاصل فرسایش آبخیز و انتقال این مهم از طریق رودخانه‌های منتهی به تالاب انزلی و همچنین رهاسازی فاضلاب‌های انسانی، صنعتی، بیمارستانی و غیره در رودخانه‌های مزبور و انتقال پساب و زباله به تالاب باعث کاهش حجم مخزن تالاب و آلودگی‌ها نیز باعث تسریع در تخریب محیط زیست این پهنه آبی منحصر بفرد شده است. بنابراین می‌طلبد مسوولان اقدامات موثری در پیشگیری از تخریب بیشتر تالاب بین‌المللی انجام دهند. همچنین باید اذعان کرد به دلیل عدم آگاهی ساکنان در حوزه آبخیز تالاب بین‌المللی انزلی و از بین بردن جنگل و پوشش‌های گیاهی عمل فرسایش خاک در حوزه تشدید می‌شود بنابراین باید ضمن آموزش‌های لازم، عملیات آبخیزداری در حوزه انجام تا در آینده از فرسایش جلوگیری شود.

منبع: مهر

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.