خواب مسئولان فرصتی برای جولان ۴ هزار واژه بیگانه در کتاب‌های درسی
خبرگزاری تسنیم: در حالی که حدود سه سال از گزارش فرهنگستان زبان و ادب فارسی نسبت به حضور چهار هزار واژه بیگانه در کتاب‌های درسی مدارس می‌گذرد، وزارت آموزش و پرروش هنوز پاسخی مبنی بر تغییر این واژگان و اعمال گزارش فرهنگستان ارائه نکرده است.
خبرگزاری تسنیم، مینا محمدخانی:
این روزها انگلیسی‌دانی فخر است، فرقی نمی‌کند که در چه سنی باشی و یا در چه جایی کار می‌کنی، همین‌که چند کلمه بیشتر از دیگران انگلیسی بدانی، خودش فضل محسوب می‌شود. به همین خاطر هم تعداد آموزشگاه‌ها در هر استان کشور با رشد روزافزونی بوده است. انگلیسی‌دانی و یادگیری این زبان در چند سال اخیر رشد بیشتری نسبت به سال‌های گذشته دارد که این امر تا حدودی به نیاز روزگار کنونی برای ارتباط هرچه بیشتر با مردم در دیگر مرزها از طرق مختلف باز می‌گردد.
ورود واژگان بیگانه در دل زبان مادری خود پیامدهای مختلفی دارد. علاوه بر تغییر هویت زبان، تحول ذائقه‌های فرهنگی و هویت ملی نیز از دیگر پیامدهای ورود هر زبان بیگانه‌ای به زبان مادری است. از این جهت بسیاری از کشورهای دنیا با وقوف بر این امر تلاش دارند تا آنجا که از دست دولتمردان برمی‌آید، از مرزهای زبان ملیشان محافظت کنند. در این میان گاه برخی از ملت‌ها مانند ژرمن‌ها موفق می‌شوند که این امر را به عنوان نوعی ارزش ملی در میان مردمشان جا بیندازند و برخی دیگر نیز در حد مقابله با ورود واژکان بیگانه برمی‌آیند.
در ایران سال‌هاست که فرهنگستان زبان و ادب فارسی با عنایت به این ضرورت اقدام به فعالیت کرد و با استفاده از اساتید مجرب و خبرگان این حوزه، در صدد برآمد تا برابرنهادهای دقیق و قابل استفاده‌ای برای هر یک از واژگان بیگانه که استعمال آن هنوز جا نیفتاده است، برآیند. اگر از میزان رضایت و سیلان این واژگان در افواه بگذریم، فرهنگستان زبان و ادب فارسی را می‌توان به عنوان اولین پایگاه برای حفظ زبانی به شمار آورد که پیشینیان برای حفظ آن سال‌ها و سده‌ها خون دل‌ها خوردند.
8 هزار واژه بیگانه در 207 کتاب درسی
فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال‌های اخیر اقدام به فعالیتی ریشه‌ای و عمیق در جهت حفظ زبان مادری با استانداردهای علمی برآمد. این مرکز با بررسی کتاب‌های درسی در مقاطع مختلف تحصیلی اقدام به احصا و استخراج واژگان بیگانه کرده و برای هر یک ازآنها برابرنهادهایی را به وازرت آموزش و پرورش ارائه داد. نسرین پرویزی، معاون گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با اشاره به چگونگی این نهضت علمی و چرایی پرداختن به این حوزه از سوی این مرکز می‌گوید: دوره‌های آموزشی در مدارس، آموزشی ریشه‌ای است که از آن می‌توان به نحو احسن استفاده کرد. وقتی به دانش‌آموزان در تمامی مقاطع آموزشی داده شود، این در ذهن هر یک از آنها حک می‌شود و می‌توان انتظار داشت که داشن‌آموزان در سنین بزرگسالی نیز با توجه به آموزشی که در مقطع کودکی و نوجوانی به آنها داده شده است، عمل کنند. از این رو فرهنگستان زبان و ادب فارسی با همکاری وزارت آموزش و پروش در صدد برآمد تا آموزش زبان فارسی را به صورت ریشه‌ای از سنین کودکی آغاز کند.
وی ادامه می‌دهد: از سال 75، زمانی که گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی راه‌اندازی شد، طرحی با عنوان بررسی واژگان و رسم‌الخط منابع درسی آغاز شد. در این طرح تعدادی از منابع و کتاب‌های درسی در سطوح مختلف مورد بررسی قرار گرفته و واژگان بیگانه آن احصا شد. در فاز نخست این طرح که سال 75 انجام شد، تعدادی از واژگان احصا و برابرانهادهای آنها به وزارت آموزش و پرورش اعلام شد تا این وازتخانه نسبت به تصحیح و تغییر واژگان بیگانه با واژگان زبان فارسی اقدام کند. این امر در فاز نخست انجام شد. در فاز دوم این طرح، تعداد 207 کتاب درسی مورد بررسی قرار گرفت. در این تعداد کتاب، بیش از 30 هزار واژه استخراج شد که از این تعداد هشت هزار واژه بیگانه بودند. از این میزان استفاده چهار هزار واژه معمول بود و مابقی باید تغییر می‌کردند. گزارش این تعداد کتاب به گروه تألیف و برنامه‌ریزی کتب درسی ارائه شد، اما هنوز اعمال نشده است.
واژه‌های فارسی منتظر اجازه آموزش و پرورش
با وجود اینکه حدود سه سال پیش گزارش فرهنگستان زبان و ادب فارسی به وزارت آموزش و پرورش ارائه شده، اما هنوز پاسخی مبنی بر اعمال این واژگان از سوی این وازرتخانه ارائه نشده است. حسن ذوالفقاری، مدیر گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در همین رابطه ضمن انتقاد از این رویه می‌گوید: به نظر می‌رسد که مؤلفان کتب درسی توجه زیادی به این موضوع ندارند. به هر حال این واژگان باید از درون متن کتاب‌های درسی برداشته شود و معادلات تدوین شده، جایگزین شود. یکی از راه‌های مؤثر در جا انداختن واژگان فارسی، استفاده آن در کتب درسی است که اتفاقاً از شمارگان بالایی هم برخوردار هستند. وزارت اموزش و پرورش هم برای خود در این‌باره دلایلی دارد که از جمله آن می‌توان به نرسیدن زمان تجدید چاپ آثار اشاره کرد.
وی ادامه می‌دهد: ما آموزش زبان فارسی را از اولین منابع درسی در ابتدایی شروع می‌کنیم. این رویه تا پایان دوره تحصیلی در متوسطه و پس از آن در دوره آموزشی در دانشگاه و تحصیلات تکمیلی ادامه می‌یابد، اما تجربه سال‌های پیشین نشان داده که این رویه آموزش با ضعف‌هایی مواجه بوده است؛ چرا که دانش‌آموزان پس از اتمام دوره تحصیلی متوسطه به آن سطح مورد قبول خود نرسیده‌اند.
درک روشنی برای آموزش زبان فارسی به دانش‌آموزان نداریم
ذوالفقاری با اشاره به ضعف‌های موجود در آموزش زبان فارسی میان دانش‌آموزان و حتی دانشجویان در سطوح مختلف می‌گوید: بررسی آزمون‌های کنکور در سال‌های اخیر و بررسی میزان عملکرد دانش‌آموزان در پاسخ‌دهی به سؤالات ادبیات و زبان فارسی نشان داده است که نتوانسته‌اند به حد نصاب و جوابی متناسب با میزان آموزش‌های داده شده برسند. این نشان می‌دهد که بخشی از آموزش‌های ما کاربردی نبوده و علاوه بر این، درک روشنی از آموزش زبان فارسی برای کودکان و نوجوانان ما وجود ندارد. نحو و ساختار جملات، رسم‌الخط و حتی برابرنهادها در کتب درسی مشکلات جدی‌ای دارند که باید رفع شوند. بسیاری از والدین و به‌تبع آنها دانش‌آموزان گمان می‌کنند که زبان فارسی یادگرفتنی نیست. چون زبان مادری آنها است احتیاجی به آموزش ندارند و باید تلاش خود را بیشتر در زمینه فراگیری زبان‌های خارجی اعم از انگلیسی و گاه فرانسه صرف کنند.
برخی در این میان نوک پیکان را به سمت خود فرهنگستان زبان می‌گیرند و دلیل مأنوس نبودن کودکان و نوجوانان و حتی بزرگسالان با واژه‌های مصوب زبان فارسی را ضعف در انتخاب واژگان می‌دانند. از نظر برخی از مردم و حتی تعدادی از کارشناسان زبان و ادب فارسی فرهنگستان زبان نتوانسته در بسیاری از موارد واژگانی را مصوب کند که کاربردی باشد. پرویزی در گفت‌وگو با تسنیم، به این ایراد وارده نیز پاسخ داد. به اعتقاد معاون گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی بسیاری از واژگانی که از سوی برخی از کارشناسان مطرح و از سوی تعدادی از رسانه‌ها نیز اعلام شده، مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیستند. افراد فعال در فرهنگستان بنا بر تخصصی که دارند، به انتخاب واژه در رشته‌های مختلف علوم می‌پردازند. بسیاری از این واژگان برای علوم خاصی ارائه شده‌اند که برای غیر اهالی آن فن نامأنوس است.
با وجود این دقت نظر فرهنگستان زبان و ادب فارسی، وزارت آموزش و پرورش هنوز پاسخی مبنی بر اعمال گزارشی که سه سال پیش ارائه شده، نداده است.
انتهای پیام/
