جدایی "طب سنتی" از "طب اسلامی" انحراف است
در حال حاضر راه طب سنتی در حال جداشدن از طب اسلامی است و این یک انحراف است؛ در دانشکده‌های طب سنتی نه‌تنها شاهد حرکتی قوی در جهت تدوین طب اهل‌بیت علیهم السلام نیستیم بلکه برخی با این تفکر مبارزه هم می‌کنند.
به گزارش خبرنگار سلامت خبرگزاری تسنیم؛ طی سالیان اخیر شاهد اقبال و گرایش روزافزون توده‌های مختلف مردم کشورمان به "طب سنتی" و ایجاد اعتماد به شیوه‌های درمان از طریق نسخه‌‌های تجویزی در حوزه‌های طب سنتی بوده‌ایم به‌گونه‌ای که در حال حاضر، جمعیت قابل توجهی از مردم کشورمان در صورت ابتلا به بیماری‌های مختلف از عارضه ساده‌ای مانند سرماخوردگی تا بیماری‌های صعب‌العلاجی مانند بیماری‌های حاد قلبی ترجیح می‌دهند با مراجعه به مراکز درمانی طب سنتی و با روشهای رایج در طب سنتی و مصرف داروهای گیاهی، صحت و سلامت خود را بازیابند.
در این میان، چرایی ایجاد علاقه و اطمینان به طب سنتی و روشهای درمانی آن میان عموم مردم با وجود شرایط بسیار نامساعدی که طی سالیان گذشته مانع از ترویج و احیای دوباره طب سنتی بوده، جای تحقیق و بررسی دارد؛ چرا که هنوز افکار عمومی جامعه ما، روزهایی را به یاد دارد که تا دهه هفتاد در کشورمان انجام "حجامت" به‌عنوان یکی از بنیادی‌ترین دستورالعمل‌های طب اسلامی و سنتی از سوی وزارت بهداشت ممنوع بود و برای پزشکان و اساتید طب سنتی که مبادرت به انجام حجامت برای بیماران خود می‌کردند، محکومیت‌های سنگینی صادر می‌شد!
قطع به یقین یکی از دلایل اصلی که طی سالیان اخیر باعث ایجاد گرایش گسترده عموم مردم به طب سنتی شده، بازخوردهای مثبتی بوده که افکار عمومی از روشهای درمان طب سنتی دریافت کرده و توده‌های مختلف مردم بعینه بهبود و علاج بسیاری از بیماری‌های صعب‌العلاج از طریق روشهای درمانی طب سنتی را در اطرافیان خود مشاهده کرده‌اند، همچنین بسیاری از افرادی که در نهایت به روشهای درمانی طب سنتی متوسل شده‌اند کسانی بودهاند که برای درمان بیماری خود گاهی سال‌ها با تجویز پزشکان متخصص و مصرف داروهای مختلف شیمیایی، توفیقی در بهبود و سلامت جسمی نداشته‌اند و در نهایت شفای خود را از طریق روشهای درمانی سنتی که اکثراً روشهای بسیار ساده‌تر و با مصرف داروهای گیاهی بوده، بازیافته‌اند.
شاید بتوان گفت تبلیغ چهره به چهره و انتقال مستقیم تجربیات افرادی که توانسته‌اند با روشهای رایج طب سنتی، سلامتی مجدد خود را بازیابند، باعث سرعت گرفتن احیای طب سنتی و اقبال هرچه بیشتر مردم در سطح کشور شده است؛ برای بررسی ابعاد و زوایای مختلف این موضوع و با هدف آسیب‌شناسی فرصت‌ها و تهدید‌های طب سنتی و طب ایرانی ــ اسلامی به‌سراغ دو تَن از اساتید برجسته این حوزه رفتیم؛ "رضا منتظر" صاحب تألیفاتی از جمله "طب اسلامی؛ گنجینه تندرستی" و "طب ایرانی در آینه تاریخ" و نخستین فردی که در کشور پایان‌نامه رشته پزشکی با موضوع "طب اسلامی و بررسی آزمایشگاهی بر روی حجامت" را ارائه کرده است و "محمد فصیحی دستجردی" محقق و پژوهشگر طب سنتی و متخصص بیماری‌های عفونی، میهمانان گفتگوی ما در خبرگزاری تسنیم بودند؛ بخش نخست این گفتگو در هفته گذشته تقدیم مخاطبان شد و در ادامه دومین بخش از گفتگوی مشروح تسنیم با این دو محقق و پژوهشگر طب سنتی تقدیم مخاطبان می‌شود:
تسنیم: آیا شما علاوه بر طب سنتی به مقوله‌ای به‌نام "طب اسلامی" معتقدید و اگر چنین است چه تعریفی برای آن دارید؟
منتظر: بله؛ "طب اسلامی مجموعه آموزه‌ها و روشهای مرتبط با حفظ سلامت و درمان بیماری‌های جسم و روان است که با استنباط از قرآن کریم و کلام معصومین علیهم السلام به دست می‌آید؛" به‌عبارت دیگر طب اسلامی یک مکتب درمانی مبتنی بر وحی است اما این بدان معنی نیست که طب اسلامی کاملاً تدوین شده باشد و صفر تا 100 آن به دست آمده باشد بلکه ما در شروع یک راه قرار داریم و معتقدیم که این توان و ظرفیت در منابع دینی ما به‌صورت بالقوه وجود دارد که مکتب طب اسلامی را پایه‌ریزی کنیم.
تسنیم: آقای دکتر فصیحی! آیا در منابع اسلامی ظرفیت‌های کافی برای تدوین طب اسلامی وجود دارد که ما تاکنون به‌دلایل مختلف به آن توجه نکردیم؟
فصیحی دستجردی: بله، درست است؛ به‌عبارت دیگر اگر ما آموزه‌های اسلامی را جمع‌آوری کنیم قطعاً "طب اسلامی" وجود دارد و این سستی و بی‌تفاوتی ما بوده که تا به حال این اتفاق نیفتاده است؛ یکی از فعالیت‌های ما در گروه "رهپویان سلامت آسمانی" این است که دریابیم چه راه‌هایی برای بهره‌گیری از توان حوزه، دانشگاه و پزشکان مذهبی برای تدوین طب اسلامی وجود دارد.
در طب اسلامی یکی از پایه‌ها، وجود "پزشکان معتقد و اهل تزکیه" است چرا که اعتقاد قلبی بنده این است که "شفا" دست خداست و اگر در قلب پزشک، ذکر خدا نباشد شفا جاری نمی‌شود، ممکن است درمان باشد ولی شفا نیست؛ این مطلب را از یکی از اساتید اخلاق آموختم، بنابراین "طب اسلامی" یعنی حرکت به‌سمت تربیت پزشکانی مؤمن، متعهد و آشنا به احکام اسلامی و درمان بر اساس موازین اسلامی، همچنین باید به این اعتقاد داشته باشیم که شفا از جانب خداست و پزشک معالج هم به این باور برسد و در این مسیر حرکت کند.
تسنیم: به‌نظر شما این باور چقدر میان پزشکان طب سنتی و اسلامی ما درونی شده و آنها چقدر از اهمیت کاری که انجام می‌دهند، اطلاع دارند؟
فصیحی دستجردی: از قضا یکی از ایرادات طب سنتی ما این است که این اعتقاد قلبی، میان تعدادی از پزشکان فعال در حوزه طب سنتی وجود ندارد و به این علم صرفاً به‌چشم یک تخصص جدید نگاه می‌شود؛ برخی از پزشکان شاید به منافع اقتصادی آن و برخی دیگر به‌دلیل سهل‌الوصول بودن قبولی در این رشته به آن رغبت نشان می‌دهند.
این عدم‌اعتقاد راسخ به طب اسلامی یکی از ضعف‌های ما حتی بین پزشکان مذهبی است؛ بدون شک این افراد پیش از این برای انتخاب این رشته و کار حجامت از یک سابقه و دغدغه ذهنی برخوردار بودهاند اما به‌مرور این دغدغه‌ها جای خود را به بی‌تفاوتی و گاهی مخالفت می‌دهد؛ برای نمونه زمانی من با یکی از پزشکان باسابقه طب سنتی صحبت می‌کردم؛ او معتقد بود حجامت روش مناسبی برای درمان نیست و با داروهای گیاهی نتیجه بهتری به دست می‌آید در حالی که در طب اسلامی، پزشک باید روایاتی را که در حوزه طب "متواتر" است به‌عنوان یک روش درمانی، قلباً بپذیرد.
تسنیم: آیا روشهای درمانی طب سنتی و طب اسلامی با هم متفاوت است و در مقام مقایسه کدام‌یک از ظرفیت بیشتری برای درمان برخوردار است؟
فصیحی دستجردی: پاسخ به این سؤال را با یک مثال بیان می‌کنم؛ روش درمانی "حجامت" در حوزه طب اسلامی جای می‌گیرد تا طب سنتی چون در طب سنتی محدودیت‌هایی نظیر محدودیت سنی وجود دارد که در طب اسلامی وجود ندارد اما نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که در حال حاضر راه طب سنتی در حال جدا شدن از طب اسلامی است و به‌نظر بنده این یک انحراف است.
مطلب دیگر اینکه برخی از نداشته‌های ما در طب اسلامی و سنتی به ما ضربه می‌زند و ما باید با کار تحقیقاتی آن را برطرف کنیم، به‌طور مثال یکی از دوستان طب سنتی معتقد بود با زالو می‌توان مننژیت را درمان کرد ولی به‌واقع شما هرگز نمی‌توانید برای بیمار مبتلا به "مننژیت" از روش "زالودرمانی" استفاده کنید چون برای این بیماری بیش از دو ساعت وقت ندارید، حالا اگر یک پزشک طب سنتی بخواهد بدون استفاده از دست‌آوردهای طب مدرن به درمان این بیماری بپردازد، بدون شک جان بیمار به خطر خواهد افتاد.
لذا یکی از کارهایی که ما بر اساس اعتقاد و اطمینان قلبی خودمان می‌توانیم در آن موفق باشیم این است که طب اسلامی را تدوین کنیم؛ مشکلی که سر راه این کار وجود دارد این است که کسی تا به حال جرأت این کار را نداشته و یا اصلاً دانش آن را نداشته یا این کار را دارای صرفه اقتصادی نمی‌دانسته است.
تسنیم: به‌نظر شما چرا حوزه‌های علمیه با توجه به ظرفیت بالای تبلیغی که دارند، به موضوع طب سنتی و طب اسلامی ورود نکردند؟
فصیحی دستجردی: اگر بخواهیم به این پرسش پاسخ دهیم باید بگوییم که چون هم دانش طبی حوزه کمتر است و هم موضوع سلامت مردم در میان است فلدا احتیاط می‌کنند، همچنین برخی تفاوت‌ها در شیوه درمان بیماران وجود دارد مانند تفاوتی که در برخی از فتواها دیده می‌شود و این امر ممکن است سوء‌برداشت‌هایی را ایجاد کند در حالی که این تفاوت‌ها صرفاً ناشی از استنتاج‌های مختلف است و در واقع اصول ثابتی وجود دارد که تمام علمای حوزه‌های علمیه به آن پایبند هستند؛ باید گفت این تفاوت استنتاج‌ها در پزشکی هم وجود دارند.
تسنیم: سؤال اساسی که نمود زیادی نیز بین افکار عمومی دارد، این است که علت و منشأ وجود تشتت آرا و اختلاف نظر میان بزرگان و اساتید طب سنتی چیست؛ با این توضیح که در برخی از روشهای درمانی و تجویزهای صورت گرفته بین اساتید طب سنتی یا اسلامی، گاهی اختلافات فاحشی وجود دارد؛ برای مثال در موضوع "نمک دریا" برخی از بزرگان طب سنتی آن را مضر و برخی هم به‌شدت آن را تجویز و تبلیغ می‌کنند؟!
منتظر: پیش از این یکی از دلایل این مطلب را عرض کردم و آن اینکه "طب ایرانی ــ اسلامی متولی مشخصی ندارد" و هرکس در حوزه و دانشگاه هر نظری را که خواست مطرح می‌کند لذا شاهد حرفهای ضد و نقیض زیادی هستیم اما طب سنتی از این نظر در وضعیت بهتری قرار دارد حداقل از یک "متولی صوری" (معاونت طب سنتی وزارت بهداشت) برخوردار است اگرچه بیشتر کارش مانع‌تراشی برای طب سنتی است.
فصیحی دستجردی: یک دلیل دیگر این مشکل به بحث "تدوین مباحث طب اسلامی" بازمی‌گردد که همان‌طور که عرض کردم تاکنون انجام نشده است؛ این کار نیازمند مطالعه، تحقیق و پژوهش و صرف هزینه‌‍‌های زیادی است که مسئولان کشور به‌طور معمول زیر بار هزینه‌هایی که بازده آن در طولانی‌مدت به دست آید، نمی‌روند.
تسنیم: به نظر می‌رسد وزارت بهداشت هیچ ادعا یا برنامه مدونی در مورد طب اسلامی نداشته باشد؟
منتظر: همین‌طور است؛ علاوه بر این بسیاری از اساتید طب سنتی نیز مقوله طب اسلامی را کاملاً رد می‌کنند، برای نمونه آقای "عبادیانی" که نه به‌عنوان پزشک و روحانی بلکه به‌واسطه داشتن تجربیاتی در طب سنتی با عنوان "حکیم" در دانشکده طب سنتی مشغول است، در مصاحبه با یکی از شبکه‌های تلویزیونی "رساله ذهبیه" را به‌طور کامل و با لحن بسیار بدی رد کرد، او معتقد است احادیث این رساله جعلی است(؟!).
یعنی در دانشکده‌های طب سنتی نه‌تنها شاهد حرکتی قوی در جهت تدوین طب اهل بیت علیهم السلام نیستیم بلکه برخی با این تفکر مبارزه هم می‌کنند و از آن بدتر، این توهمات را به دانشجویان خود می‌آموزند.
تسنیم: با توجه به سندیت این رساله و منابع معتبر روایی آن، آقای عبادیان با چه سند و استدلالی، رساله ذهبیه را رد کرده است؟ آیا وی با علم "رجال و حدیث" آشنایی دارد؟
منتظر: خیر؛ در همان مصاحبه نیز همین سؤال مطرح شد که "شما چطور این حدیث از امام رضا علیه السلام در قالب رساله ذهبیه را ساختگی می‌دانید در حالی که "علامه عسکری" به‌عنوان یک عالم علم حدیث، سندیت این کتاب را مورد تأیید قرار داده است؟"؛ عبادیانی در پاسخ به این سؤال، مدعی ملاقات با علامه عسکری شده و گفته "در اواخر عمر، ایشان همه آنچه را در تأیید این کتاب عنوان کرده بود رد کرده است"(؟!).
حال بحث اینجاست که دربارۀ چنین ادعایی، هیچ دست‌نوشته یا سندی از علامه وجود ندارد و حتی آقای دکتر "اسماعیلی" وقتی از علامه عسکری درباره رساله ذهبیه استفتاء کرد، علامه گفتند "نظر من همان نظر قبل است"؛ مطلب دیگری که آقای عبادیان مطرح می‌کند این است که او معتقد است "مأمون" برای آنکه اسلام را در نظر مردم بد جلوه دهد دستور نگارش این کتاب را داد و آن را به امام رضا(ع) نسبت داد!
این تفکری است که هم‌اکنون در دانشکده‌های طب سنتی ما ترویج می‌شود؛ همان‌طور که پیش از این عرض کردم، قضیه طب سنتی ما مثل اصل انقلاب است، الآن برای طب سنتی ما متولی داریم ولی خود وزیر بهداشت در مصاحبه‌ای که به‌مناسبت روز پزشک در برج میلاد انجام داد از وضعیت طب سنتی انتقاد کرد و گفت "طب سنتی ما لاک‌پشتی حرکت می‌کند".
باید روشن شود که ریشه این پیشرفت کند کجاست؟ به‌نظر من بخشی از آن به عملکرد افرادی در دانشکده‌های طب سنتی برمی‌گردد که تفکرات غلط و سوء‌برداشت‌های خود از طب سنتی را ترویج و آموزش می‌دهند و بخش اصلی‌تر آن ناشی از سیاست‌های محدود‌کننده خود وزارت بهداشت است؛ به نظر می‌رسد همان‌طور که اوایل پیروزی انقلاب برخی افراد و جریان‌های به‌ظاهر طرفدار نظام، مانع رشد و بالندگی این نهال شده بودند، طب سنتی ما هم در ابتدای حرکت نوظهور خود، اسیر برخی دشمنان دانا و دوستان نادان است.
تسنیم: در حال حاضر که طبق فرمایشات شما وزارت بهداشت صرفاً به‌عنوان یک متولی صوری در بخش طب سنتی حضور دارد، وظیفه ما به‌عنوان یک رسانه و شما به‌عنوان یک پزشک و پژوهشگر طب سنتی چیست، چرا که به نظر می‌رسد مقوله طب اسلامی از موضوعاتی است که می‌توان گفت شاهد یک جریان نفوذ در آن هستیم و اگر به این گزاره اعتقاد داریم چه اقداماتی را باید برای مقابله با این جریان ترتیب دهیم؟
منتظر: این را خود شما باید همفکری کنید اما ما هم راهکارهایی برای آن داریم و هرجا صحبت می‌کنیم اشکالات این امر را علناً مطرح می‌کنیم تا حدی که برخی از دوستان نسبت به این اقدام ما انتقاد می‌کنند اما با دلیل به آنها اثبات می‌کنیم در شرایط فعلی که جریاناتی قصد به انحراف کشیدن طب سنتی و اسلامی از مسیر اصلی خود را دارند، سکوت به هیچ عنوان جایز نیست.
تسنیم: بدون شک شما با وجود دانشکده‌های طب سنتی مخالف نیستید بلکه با مسیری که در این دانشکده در حال طی شدن است مخالف هستید.
منتظر: بله؛ ما اصل وجود این دانشکده‌ها را به‌عنوان فرصت نگاه می‌کنیم اما اشکالاتی را هم به آن وارد می‌دانیم؛ افرادی در همین دانشکده‌های طب سنتی هستند که "حجامت" را صراحتاً رد می‌کنند؛ برای اثبات این ادعا هم کافی است به یکی از کلینیک‌های زیرمجموعه دانشکده‌های طب سنتی نظیر "کلینیک بهشت" و ... مراجعه کنید و بپرسید در طول سال گذشته برای چند مریض در این مراکز، حجامت تجویز شده است؟!
تسنیم: به‌نظر شما علت چنین مخالفت‌هایی آن هم با روش درمانی مانند حجامت که تأکیدات بیشمار و منابع متقن متعددی در منابع حدیثی خود داریم، چیست؟
منتظر: یکی از دلایل آن شاید این باشد که در برخی از مراکز نظیر "مؤسسه حجامت" این روش به‌صورت بی‌رویه تجویز شد؛ ما هم به این عملکرد انتقاد داریم ولی اصلاح این نیست که صورت مسئله را پاک کرد، یکی از راه‌های اصلاح این انحرافات این است که شما به‌عنوان رسانه به‌طور مرتب از مسئولان و کارشناسان این حوزه مطالبه داشته باشید و از همه افرادی که انتقادی را مطرح می‌کنند، بخواهید برای گفته‌های خود دلیل ارائه کنند؛ تعدادی از این افراد صراحتاً به بنده گفتند "فعالیت در طب سنتی خیانت به مردم است"(؟!) و می‌گویند "شما به‌جای این کار باید تغذیه سالم را به مردم آموزش دهید" اما این افراد باید اول به این سؤال پاسخ دهند: آیا واقعاً غذای سالمی وجود دارد یا خیر که ما چگونگی مصرف آن را به مردم آموزش دهیم؟
بنده معتقدم هرکجا یک روش خاص یا مجموع چند روش نتیجه بهتری داشت باید از آنها بهره برد و صرف اکتفا به دستورات طب سنتی به‌دلیل ضعف‌های موجود، برای درمان برخی بیماری‌ها کافی نخواهد بود.
تسنیم: طی چند سال اخیر مقام معظم رهبری توجه ویژه‌ای به این حوزه داشتند؛ چرا علی‌رغم تمام تأکیداتی که ایشان در زمینه طب اسلامی و سنتی داشتند، اقدام درخور توجهی در این حوزه صورت نگرفته است؟
منتظر: نکته‌ای که باید در اینجا بر آن تأکید کنم، این است که برخی از مسئولان حوزه بهداشت و درمان به‌واقع تنها یک "واکسن طب سنتی" را به جامعه تزریق کردند تا به‌زعم آنان جلوی بسیاری از انتقادها گرفته شود.
فصیحی دستجردی: وقتی مقام معظم رهبری دستوری را صادر می‌کنند نباید از زیر بار مسئولیت شانه خالی کرد؛ آقای "شیخ رجبعلی خیاط" داستانی دارد که مرغ‌ها، گندم کشاورزی را می‌خوردند، کشاورز هرچه سعی می‌کرد مرغ‌ها را از گندم‌ها دور نگه دارد، افاقه نمی‌کرد و آنها از جای خود تکان نمی‌خوردند تا اینکه سنگی برداشت و یکی از مرغان را کشت؛ مرغ‌های دیگر به یکدیگر گفتند "دیدید او با ما نبود" و به کار خود ادامه دادند تا هریک از آنها با سنگ‌های دیگر کشاورز از پای درآمدند؛ ما باید رویه گذشته را تغییر دهیم و به خود بگوییم "نه، اتفاقاً آقا، این بار، خطاب رهبری با ماست و ما را خطاب قرار داده است".
تسنیم: شما برای تحقق منویات مقام معظم رهبری در موضوع طب سنتی چه پیشنهاداتی دارید؟
فصیحی دستجردی: به‌نظرم می‌شود کمی راحت‌تر به این موضوع نگاه کرد؛ براساس فرمایشات رهبری و اصول قانون اساسی باید همه چیز ما "مردمی" باشد؛ در طرح مسکن مهر همه کارها توسط دولت انجام می‌شد اما در همان سال‌ها، پیشنهاد دیگری مبنی بر ارائه امکانات زیربنایی و نه ساخت کامل مساکن وجود داشت؛ بر اساس این تفکر دولت فقط موظف می‌شد امکاناتی نظیر آب، برق، جاده، گاز و ... را فراهم کند و دیگر کارها به مردم واگذار می‌شد.
متأسفانه درباره طب سنتی تفکر اول اجرایی شد؛ این تفکر نتایج نامطلوبی به‌همراه داشت، فرض کنید از فردا هزار بار در تلویزیون و وزارتخانه از مزایای "نمک دریا" بگویید (اگرچه من موافق استفاده از این نوع نمک نیستم) شما قادر نخواهید بود یک نفر را مجاب کنید که از آن استفاده کند اما ببینید که آقای "روازاده" با دو حلقه سی‌دی چه موجی را برای مصرف آن در کشور ایجاد کرد لذا تا زمانی که دستوری از بالا باشد و مردم در آن نقشی نداشته باشند این دستور هرگز اثربخشی لازم را نخواهد داشت؛ این "موج مردمی" است که همیشه نتیجه‌بخش است.
ما باید با اصلاح رفتارها، این امر را به حالت درست خود بازگردانیم؛ شاید تدوین روش درست بتواند به اصلاح این رفتارها کمک کند زیرا معمولاً در سیستم دولتی امکان حضور افرادی که دارای تفکر مشارکت مردمی باشند کمتر فراهم است یا مدت حضور این افراد کوتاه است بنابراین نمی‌شود از این طریق، تفکراتی را ترویج کرد ولی می‌توان بین مردم موج ایجاد کرد؛ نمونه این کار را جناب آقای "خیراندیش" انجام داد؛ او وقتی از مردم خواست حجامت را بپذیرند، همه مردم علی‌رغم مخالفت دولت آن را پذیرفتند.
درباره طب اسلامی هم این پذیرش از سوی مردم وجود دارد، به‌علاوه وقتی ما موفقیت‌هایی در درمان بیماری‌ها به دست می‌آوریم، زمینه پذیرش طب سنتی بین مردم افزایش می‌یابد، برای مثال بنده در فرصت کوتاهی توانستم با نوع خاصی از حجامت، زردی نوزادی را از عدد 18 به 12 برسانمو با این کار از بستری شدن این نوزاد در بیمارستان جلوگیری کنم.
تسنیم: منظور شما این است که از طرف مردم آمادگی برای پذیرش طب سنتی وجود دارد اما همکاران شما این آمادگی و ظرفیت را ندارند یا به‌طور کلی آنها اعتقادی به این نوع طب ندارند؟
فصیحی دستجردی: در تأیید این مطلب باید بگویم به یاد دارم در یکی از برنامه‌های تلویزیونی آقای "شمس" که رئیس وقت دانشکده طب سنتی بود درباره حجامت صحبت می‌کرد؛ او درباره حجامت اطفال ایراداتی را مطرح کرد و گفت "ما اصلاً طب اسلامی نداریم؛ تنها یک تعداد روایات داریم که باید استخراج شود و باید دید این‌ها درست هست یا نه" این در حالی است که مدت‌هاست بنده و همکارانم از همین روش برای رفع زردی نوزادان استفاده می‌کنیم و شاید در این مدت تنها یک یا دو مورد بود که به‌دلیل زردی نوزاد مجبور به بستری نوزاد در بیمارستان شدیم.
تسنیم: اگر اجازه بفرمایید بازگردیم به یکی از سؤالات اصلی این جلسه و آن اینکه درمان قطعی بسیاری از بیماری‌ها در طب سنتی ما وجود دارد اما جایی نیست که این موارد را ثبت و جمع‌آوری کند تا به‌عنوان یک دائرة المعارف جامع، آن را در اختیار پزشکان قرار دهد؛ شما برای حل این مشکل و خلأ چه اقداماتی را انجام داده‌اید؟
فصیحی دستجردی: باید بگویم جانا سخن از زبان ما می‌گویی؛ برای این کار ما گروهی را تحت عنوان "شرکت تعاونی پژوهشی رهپویان سلامت آسمانی" تشکیل دادیم؛ فعالیت اصلی ما در این شرکت این است که به‌طور مثال با خود گفتیم مثلاً "سیاه‌دانه" در درمان "سینوزیت" مؤثر است و تصمیم گرفتیم با استفاده از روشهای نوین، اسپری آن را تولید کنیم؛ به‌لطف خدا این کار انجام شد و نتایج نشان می‌دهد این دارو بیش از 75درصد اثربخشی هم دارد؛ پس از آن با یک شرکت دارویی صحبت کردیم و آن را به خط تولید هم رساندیم، علاوه بر این چند کار پژوهشی و آزمایشگاهی درباره مفصل و دیابت نیز انجام دادیم.
از مأموریت‌های دیگر این گروه کنار کارهای پژوهشی بحث آموزش است و از این طریق، قصد داریم علاوه بر ترویج طب سنتی یک وحدت رویه هم در این زمینه به وجود بیاوریم؛ طی سال‌های اخیر، کلاس‌های آموزشی را در گچساران، مشهد و ری برگزار کردیم اما معتقدیم این تحقیقات و پژوهش‌های پراکنده به نتیجه نمی‌رسد؛ برای حل این مشکل ما باید به‌سراغ دانشگاه‌ها می‌رفتیم؛ این کار هم انجام شد ولی موانع موجود امکان همکاری ما با دانشگاه‌ها را با مشکل مواجه کرد، برای مثال یکی از اساتید دانشگاه تهران پیشنهاد داد که ما با کار آزمایشگاهی وجود چهار مزاج اصلی را در افراد اثبات کنیم، اما با وجود پیگیری‌های زیاد، این موضوع مورد تصویب دانشگاه تهران قرار نگرفت و در نتیجه موضوع همکاری با دانشگاه‌ها نیز منتفی شد.
تسنیم: با توجه به مواردی که مطرح کردید شرایط بسیار دشواری را پشت سر گذاشتید و احتمالاً پیش رو دارید، چطور با این شرایط به کار خود ادامه دادید؟
فصیحی دستجردی: بله؛ متأسفانه شرایط خوبی در حال حاضر برای کار در این رشته و تخصص وجود ندارد و ما هم امیدی به سیستم و روال موجود نداریم اما خودمان را در همین مشکلات پیدا کردیم، از آنجا که به‌لطف خدا دغدغه اقتصادی هم نداشتیم سعی کردیم تا حد امکان، به نیازی که در کشور به طب اسلامی احساس می‌شد، پاسخ دهیم؛ در گروه تحقیقاتی که تشکیل شد نیز تمام سعی بر این قرار گرفت که درمان‌های پیشنهادی که از آیات و روایات استخراج می‌شود با کار آزمایشگاهی اثبات شود و از این طریق درجه پذیرش این روش‌ها را بین مردم و متخصصان افزایش دهیم، برای نمونه اسپری بینی تولیدشده شرکت که از سیاه‌دانه گرفته شده و بیش از 75 درصد اثربخشی دارد که در اصل با بهره‌گیری از فرمایشات پیامبر گرامی اسلام(ص) به دست آمد که فرمود"درمان هر بیماری در سیاه‌دانه است جز مرگ".
تسنیم: آیا داروهای گیاهی بدون عوارض هستند و در صورت وجود عوارض، در مقایسه با داروهای شیمیایی، نسبت آن به‌چه‌صورت است؟
فصیحی دستجردی: ما هیچ‌گاه ادعا نکردیم داروهای گیاهی و روشهای طب سنتی عوارض ندارند؛ اگر با مزاج‌ها آشنا نباشید و داروی گیاهی تجویز کنید ممکن است بیمار شما دچار عوارض شود؛ درباره حجامت هم ما ابتدا داروهایی را برای مراجعین تجویز کی‌کنیم و سپس از آنها می‌خواهیم برای حجامت مراجعه کنند، در صورتی که فرد بیماری دیگری هم داشته باشد ممکن است تا زمان برطرف شدن بیماری حجامت صورت نگیرد لذا ما اصرار نداریم بگوییم که در طب سنتی ما عوارض دارویی نداریم ولی راهکارهایی برای پیشگیری از آن داریم و در صورت رعایت این موارد این عوارض به‌مراتب کمتر از مصرف داروهای شیمیایی است.
باید اضافه کنم در بحث مصرف داروهای طب سنتی علاوه بر عوارض کمتر این داروها، اثربخشی بیشتر، هزینه کمتر و پیشرفت علمی و اقتصادی برای کشور وجود دارد، برای مثال، نمونه خارجی اسپری بینی بیش از 50هزار تومان برای کشور و بیمار بار مالی دارد در حالی که اثربخشی آن زیر 70 درصد برآورد شده اما اسپری بینی که با استفاده از سیاه‌دانه موفق به تولید آن شده‌ایم بیش از 75 درصد اثربخشی دارد آن هم با قیمت بسیار پایین‌تر... .
انتهای پیام/*
