سید شهیدان اهل قلم؛روایتگر حدیث حماسه و ایثار

به گزارش خبرگزاری تسنیم، سید مرتضی آوینی در شهریور 1326 خورشیدی در شهر ری دیده به جهان گشود و دوره ابتدایی و متوسطه را در شهرهای زنجان، کرمان و تهران به پایان رساند و سپس با توجه به علاقه بسیاری که به هنر داشت، در رشته معماری دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد و تحصیلات دانشگاهی خود را با موفقیت به پایان رساند.
وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 خورشیدی، با الهام از این نهضت بزرگ و به منظور حفظ و به تصویر کشیدن ارزش ها و آرمان های آن، معماری را رها کرد و به فیلم سازی روی آورد و به عنوان فیلم ساز و گوینده متن برنامه های تلویزیونی گروه جهاد سازندگی در سازمان صدا و سیما به ایفای نقش پرداخت.
نخستین برنامه های به یادماندنی از وی شامل مستندی درباره غائله گنبد(مجموعه شش روز در ترکمن صحرا)، سیل خوزستان و ظلم خوانین (مستند خان گزیده ها) بود. با آغاز جنگ تحمیلی و پیشروی ارتش رژیم بعث به طرف خرمشهر، شهید آوینی به همراه گروه جهاد سازندگی به این شهر رفت تا بتواند نخستین مستند جنگی را به نام «فتح خون» برای پخش در تلویزیون آماده سازد و پس از پایان ساخت این فیلم، مجموعه دیگری را با عنوان «حقیقت برای ترسیم علل سقوط خرمشهر» تولید کرد.
وی فعالیت های مطبوعاتی خود را در ماه های پایانی سال 1362خورشیدی، همزمان با حضور در جبهه ها و تهیه فیلم های مستند درباره جنگ، با نگارش مقاله هایی در «ماهنامه اعتصام ارگان انجمن اسلامی» آغاز کرد. او همچنین در این هنگامه کتاب هایی نظیر «گنجینه های آسمانی» و «فتح خون» را به رشته تحریر درآورد.
سپس گروه تصویرگران جهاد با آغاز عملیات والفجر 8 توانستند شکل منسجم و به هم پیوسته ای پیدا و مجموعه ای زیبا و ماندگار را به نام «روایت فتح» تهیه کنند که این مستند همزمان با ساخت قسمت های دیگر آن از تلویزیون پخش می شد.
پس از پایان جنگ تحمیلی، «موسسه فرهنگی روایت فتح» به فرمان آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری تشکیل شد تا به کار فیلم سازی مستند و سینمایی در مورد دفاع مقدس بپردازد که در واقع این موسسه ادامه دهنده مسیر مجموعه روایت فتح به شمار می رفت که با پایان جنگ و پذیرش قطعنامه، تهیه و تولید آن متوقف شده بود.
شهید آوینی و گروه فیلم برداران روایت فتح در مدتی کمتر از یکسال به منطقه های مختلف جنگی رفتند و شش برنامه از مجموعه 10 قسمتی «شهری در آسمان» را به پایان رساندند که این کار به عنوان مقدمه ای برای تهیه مجموعه های دیگری در مورد آبادان، سوسنگرد، هویزه و فکه بود. «شهری در آسمان» درباره محاصره، سقوط و باز پس گیری خرمشهر ساخته و در ماه های آخر حیات زمینی او از تلویزیون پخش شد.
اما طرح های وی برای تکمیل این مجموعه و ساختن مستندهای دیگر با شهادتش در فکه ناتمام ماند و مرتضی آوینی در 20 فروردین 1372 خورشیدی هنگام تصویربرداری در منطقه فکه بر اثر برخورد با مین به فیض شهادت نائل آمد و پیکر مطهر وی در 22 فروردین با حضور هنرمندان و نویسندگان تشییع و در گلزار شهدای بهشت زهرا (س) به خاک سپرده شد.
روز بیستم فروردین به منظور پاسداشت مقام والای شهید مرتضی آوینی که مقام معظم رهبری به وی لقب سید شهیدان اهل قلم را اعطا کردند؛ در تقویم ایران اسلامی، روز هنر انقلاب اسلامی نام گرفت.
«مهدی همایونفر» مسئول سینمایی روایت فتح و از همرزمان شهید مرتضی آوینی به مناسبت سالروز شهادت این تصویرگر دفاع مقدس در گفت و گو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا، گفت: انسانیت، اخلاق مداری و ولایتمداری از ویژگی های شاخص سیدمرتضی آوینی به شمار می رفت که او همواره آنها را سر لوحه کار خویش قرار می داد. وی در انجام تمام کارهایش، اطاعت از ولایت فقیه را لازم می دانست. این شهید والامقام آرمان‌‌ ها و ارزش های انقلاب را هرگز فراموش نمی کرد و اهل فکر، اندیشه و مطالعه بود.
این کارشناس فرهنگی، با اشاره به هنر شهید آوینی در روایت وقایع جنگ اظهار کرد: شهید آوینی تلاش می کرد با ثبت ایثار و شجاعت انسان های وارسته ای که همانا زیباترین هنرشان، دفاع و شهادت بود، مجموعه هایی زیبا را به وسیله هنر که به تعبیر رهبر فرزانه انقلاب، «رساترین زبان است» را بازگو نماید. هرگاه سخن از هنر انقلابی و اسلامی به میان می آید، هر انسان قدرشناسی، هنرمند توانمند و متعهدی مانند سید مرتضی آوینی را به خاطر می آورد.
وی با اشاره به ویژگی های هنر در قبل از انقلاب اسلامی بیان داشت: قبل از انقلاب اسلامی، هنر در انحصار افراد ویژه ای بود و مردم عادی در خلق و آفرینش آن حضور نداشتند و نمی‌توانستند هنر خود را به جامعه عرضه کنند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی هنر در میان مردم گسترش یافت و ارتباط تنگاتنگی با تمام قشرهای مختلف جامعه پیدا کرد و این امر زمینه را برای رشد و تعالی آن بیش از پیش فراهم کرد.
مهدی همایونفر زمان شناسی را رمز موفقیت مستند روایت فتح دانست و یادآور شد: شهید مرتضی آوینی در زمان جنگ، حقیقت های این رویداد را در زمان خود به درستی به تصویر کشید و پیامی ساده و در عین حال پیچیده را در مستندهای روایت فتح به مخاطب منتقل و وقایع جنگ را در قالب فیلم بیان کرد. برخی فیلمسازان برپایه باورهای ذهنی که از جنگ دارند، پیام خود را پیش از تولید یک اثر سینمایی برای مخاطب مشخص می سازند در حالی که آنها با الهام از آوینی می بایست که حقیقت های جبهه های جنگ را کشف و نباید تصورها و تخیل های خود را در آثار مستند دفاع مقدس روایت کنند و با کنار گذاشتن تخیل های خود می توانند رخدادها را به درستی به مخاطب انتقال دهند.
سید مرتضی آوینی با تحریف رویدادهای جنگ مخالف بود و بارها از گرفتاری فیلمسازان در تخیل ها و تصورهایشان به هنگام روایت سال های دفاع مقدس انتقاد می کرد. مستندهای روایت فتح به فضای حقیقی جبهه ها شباهت زیادی داشت و با سایر مجموعه هایی که در این ارتباط ساخته شده اند قابل مقایسه نیست. مقاومت در هشت سال جنگ تحمیلی و ایستادگی اقوام مختلف در کنار هم به نوعی موجب انسجام ملی شد و این از دستاوردهای مهم دفاع مقدس محسوب می شود که این وحدت و قرار گرفتن مردم در کنار یکدیگر به زیبایی در مستندهای روایت فتح به تصویر کشیده شد.
همایونفر راویت فتح را مهمترین سند دفاع مقدس خواند و افزود: جنگ ما یک شخصیت دارد که در مجموعه روایت فتح به درستی بازتاب می یابد که این نشانگر آن است که دفاع مقدس شبیه به هیچ یک از جنگ های دنیا نیست. این مستند تنها مجموعه شخصیت محور سینمای ایران به شمار می رود و هیچ فیلمی در تاریخ سینمای ایران این چنین به درستی شخصیت پردازی نمی کند و این مستند، مجموعه ای از حقیقت دوران دفاع مقدس بود و با معرفی رزمندگان و دلاورمردان این جنگ، شخصیت و افکار آنها را نمایان ساخت و اگر در آثار دیگر مستندسازان دفاع مقدس نیز افق دید وسیع باشد، حقیقت های این واقعه بزرگ به خوبی نمایان می شود.
مسئول اجرایی گروه روایت فتح در دوران جنگ تحمیلی، در ادامه اظهار داشت: مهم‌ترین مقطعی که شهید آوینی در جبهه ها حضور بسیار جدی داشت، زمان شروع جنگ بود که مجموعه «حقیقت‌ها» را طراحی و تهیه کرد و او همچنین با شرکت در عملیات طریق‌القدس، فیلمی با نام «فتح‌الفتوح» را به مرحله تدوین رساند.
عضو اصلی گروه جهاد تلویزیون در زمان جنگ تحمیلی، با اشاره به پایان جنگ تحمیلی و علت ادامه کار این گروه گفت: با امضای قطعنامه 598 شورای امنیت، افرادی که زندگی خود را با جنگ تصور می کردند، باید برای دوره پس از جنگ تعریف نوینی می یافتند، رزمندگان می پنداشتند در نبردی که آغاز شده، کشته خواهند شد و هرگز پایان آن را نخواهند دید. اما با پایان یافتن دفاع مقدس، تمامی مردم و از جمله رزمندگان با زندگی جدیدی روبه رو شدند. بنابراین اندیشه استفاده از توانایی فیلمسازی از جبهه های جنگ و حفظ ارزش های آن زمان، جایگاه ویژه ای پیدا کرد. مرتضی آوینی که تجربه های ارزشمندی در این زمینه داشت، این بار نیز پیشقدم شد و پس از پایان ساخت مجموعه انقلابی با عنوان «نسیم حیات» درباره حزب‌الله لبنان، اندیشه فیلمسازی درباره جنگ را در سرخود پروراند و به حوزه هنری پیوست تا بتواند این هدف خود تحقق بخشد.
مسئول سینمایی روایت فتح، افزود: مسئولان و دستگاه های اجرایی باید تمام تلاش خود را برای ادای وظیفه نسبت به شهیدان و پاسداشت خون آنها به کار گیرند که به فرموده امام خمینی(ره) «شهادت هنرمردان خداست و شهیدان زنده هستند و نزد خدای تعالی روزی می خورند». 20 فروردین همزمان با سالروز شهادت شهید آوینی را روز هنر انقلاب اسلامی نام نهاده اند، که نه تنها یاد و خاطره های صدها هنرمند شهید این مرز بوم، بلکه داستان هنرمندی و رشادت آنان در تاریخ این مرز و بوم برای همیشه ثبت و ضبط شود.
وی در پایان با اشاره به این که هنوز آوینی به درستی شناخته نشده است، گفت: سخنان و اندیشه های ناب این شهید، هنوز در حجاب است و آن را مورد واکاوی قرار نداده اند. آوینی اندیشمند، متفکر و زمان شناسی بزرگ بود که مستند و روایت زیبای دفاع مقدس را به تصویر کشید. اگر در کارهای سینمایی و تلویزیونی او برجستگی مشاهده می شود این تنها گوشه ای از تفکر عمیق او در باره جهان هستی و ارزش های انسانی به شمار می رود. آوینی را باید دریابیم و تا به امروز تنها شاید یک لایه از لایه های عمیق فکری او شناخته شده است.

منبع: ایرنا

انتهای پیام/