در دفاع از حریم انصاف

دکتر روح‌الامین سعیدی در یادداشتی که آن را در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده، نوشته است:  

پایگاه خبری رجانیوز در تاریخ یکشنبه 19 اردیبهشت مطلبی را باعنوان «اساتید نفوذی دانشگاه‌ها را بهتر بشناسید» منتشر کرد. نگارندة ناشناس این مطلب با استناد به سخنرانی علمی آقای دکتر فرهاد عطایی، دانشیار روابط بین‌الملل و عضو رسمی هیأت علمی دانشگاه تهران با موضوع بحران سوریه در کنفرانسی در کشور دانمارک، وی را یک استاد «نفوذی» و از مصادیق فعالان پروژة نفوذ قلمداد کرده است. در این رابطه چند نکته به نظر می‌رسد:

1. خوشبختانه نگارنده، فیلم این سخنرانی به زبان انگلیسی را نیز به مطلب خود ضمیمه نموده و لذا می‌توان بی‌اعتنا به ترجمة ارائه شده، اصل اظهارات آقای دکتر عطایی را مستقیماً شنید و به بررسی میزان صحت ادعای پایگاه رجانیوز پرداخت. در کمال تعجب باید گفت برخلاف ادعای نگارندة مطلب، تحلیل آقای دکتر عطایی از وضعیت بحران سوریه تحلیلی منطقی و قابل دفاع از منظر دانش روابط بین‌الملل است. البته باید توجه داشت که یک سخنرانی علمی در موضوع سوریه ماهیتاً با یک بیانیة سیاسی وزارت امور خارجه یا یک گزارش تحلیلی که در صدا و سیما برای مخاطب داخلی پخش می‌شود متفاوت است. بنابر این نباید انتظار داشت که ارزیابی یک استاد دانشگاه یا تحلیلگر روابط بین‌الملل از پدیده‌ای مانند بحران سوریه الزاماً مطابق با موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران باشد. بدون شک تحلیل آقای دکتر عطایی می‌تواند موافقان و مخالفانی داشته باشد اما این‌که به صرف همسو نبودن یک تحلیل با سلیقة سیاسی ما شخص تحلیلگر را عنصری «نفوذی» خطاب کنیم، حقیقتاً به دور از انصاف است.

2. دو استناد اصلی نگارندة مطلب برای نفوذی خواندن آقای دکتر عطایی و «قبح‌شکنانه» دانستن سخنرانی وی در کنفرانس دانمارک، ادعای استفادة ایشان از دو واژة «مخوف» برای حزب‌الله لبنان و «افراطی» برای دنباله‌روان رهبر معظم انقلاب به‌ویژه سپاه پاسداران است. در حالی که مراجعه به اصل سخنرانی نشان می‌دهد مترجم این مطلب سهواً یا عمداً برداشت نادرستی از متن انگلیسی داشته و لذا هر دوی این کلمات را به اشتباه ترجمه کرده است. آقای دکتر عطایی صفت «formidable» را به حزب‌الله اطلاق می‌کند که اتفاقاً در زبان انگلیسی بار بسیار مثبتی دارد و به معنای «قدرتمند، قَدَر و توانا» است و هرگز معنای منفی «مخوف» از آن استنباط نمی‌شود. لذا اطلاق این صفت را باید نه در ذم بلکه در مدح حزب‌الله دانست. همچنین ایشان صفت «hardliner» را برای سپاه پاسداران به کار می‌برد. این واژه نیز واژه‌ای کاملاً جاافتاده و مرسوم در ادبیات علوم سیاسی است و به افراد یا گروه‌هایی اشاره دارد که پیرو سرسخت، متعصب و سازش‌ناپذیر یک ایده یا مرام سیاسی هستند اما الزاماً به معنای افراطی که برای گروه‌های تروریستی همچون داعش استفاده می‌شود نیست. اگر آقای دکتر عطایی واژگانی مانند «gruesome» (به معنای مخوف با بار معنایی منفی) و «extremist» (به معنای افراطی با بار معنایی منفی) را به کار می‌برد، انتقاد و برآشفتگی نگارندة مطلب رجانیوز می‌توانست پذیرفتنی باشد اما در وضعیت فعلی به نظر می‌رسد بنای استدلال نگارنده که با استناد به آن یک استاد دانشگاه را به نفوذی بودن متهم ساخته، از پای‌بست ویران است.

3. بعید به نظر می‌رسد که دوستان رجانیوز آشنایی کاملی با آقای دکتر عطایی داشته باشند لکن نگارندة این سطور که از سال 1381 تا کنون سابقة آشنایی با ایشان و حضور در کلاس‌های پربارش در مقاطع کارشناسی علوم سیاسی و دکترای روابط بین‌الملل را دارد، می‌تواند شهادت دهد که ایشان هیچ‌گاه ورودی به عرصة سیاست عملی نداشته و همواره به‌عنوان یک استاد و تحلیلگر در محافل علمی و آکادمیک مشغول به فعالیت در حوزه‌های مورد علاقه خود به‌ویژه مسائل منطقة آسیای مرکزی و قفقاز بوده است. البته ممکن است مشرب و سلیقة سیاسی ایشان متفاوت یا مغایر با مشرب مورد قبول پایگاه رجانیوز باشد، لکن این تفاوت هرگز نمی‌تواند به صدور مجوزی برای بیرون رفتن از دایرة عدل و انصاف و رواداشتن اتهامات ناروا به یک شخصیت علمی منجر شود. چنان که پروردگار متعال خطاب به مؤمنان می‌فرماید: وَلاَ یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلاَّ تَعْدِلُواْ اعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ (مائده / 8).

4. علی‌رغم اهمیت بسیار زیاد مسئله نفوذ و خطرات آن برای انقلاب اسلامی به‌ویژه در دوران پسابرجام لازم است به دقت توجه داشت که پرداختن به پروژة نفوذ نباید دستاویزی برای برخوردهای احساسی و شتابزده و اتهام‌زنی به افراد با اطلاق صفت «نفوذی» ـ که در فرهنگ ایرانی فوق‌العاده مذموم و ناپسند تلقی می‌شود ـ باشد. اگر هدف ارزشمند دوستان رجانیوز پیگیری منویات و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب است، نباید فراموش کرد که ایشان در حفظ آبرو و حرمت افراد و پرهیز از بی‌انصافی‌های سیاسی بسیار حساس هستند چنان‌که در اوج حوادث سال 88 می‌فرموند: «به کسی نباید بیهوده تهمت زد. کسی را نباید به خاطر یک امر، از همة آن چیزهایی که صلاحیت محسوب می‌شود، انسان او را نفی کند. با انصاف باید بود. با انصاف باید عمل کرد. با انصاف باید حرف زد... اگر با کسی دشمنید، این دشمنی موجب نشود که نسبت به او بی‌انصافی کنید، بی‌عدالتی کنید؛ حتی نسبت به دشمن. حالا آن که دشمن هم نیست. بی‌عدالتی‌ها را همه کنار بگذارند. بی‌انصافی‌ها را همه کنار بگذارند.»

5. در پایان به نظر می‌رسد عذرخواهی، دلجویی و ارائه توضیح از سوی نگارندگان این مطلب می‌تواند نمایانگر التزام آنان به اخلاق اسلامی و سلوک رفتاری رهبر معظم انقلاب باشد. همچنین از آن‌جایی که عنوان مطلب منتشر شده در پایگاه رجانیوز حاکی از ادامه‌دار بودن این قبیل مطالب در مورد مسئله نفوذ است، یادآوری می‌گردد که رهبر معظم در دیدار ائمه جمعه سراسر کشور مورخ 14/10/94 ضمن تأکید بر اهمیت روشنگری در خصوص خطر نفوذ، صراحتاً بر لزوم «روشنگریِ بدون اتهام، بدون تهمت زدن و بدون مصداق معین کردن» تأکید می‌ورزند. لذا ضرورت دارد در این زمینه احتیاط و دقت بیشتری از سوی نیروهای میدانی صورت پذیرد.

انتهای پیام/