اهمیت حضور روسیه در ایران فراتر از مبارزه با داعش است/ افزایش توانایی ایران برای گسترش نفوذ در منطقه
حفظ مشارکت کنونی میان ایران و روسیه، و حفظ و تقویت این مشارکت در حوزه‌های مختلف، نه‌تنها موجب تقویت دولت سوریه می‌شود، بلکه نفوذ ایران در منطقه را نیز افزایش خواهد داد و این چالش به‌مراتب بزرگی را برای دشمنان ایران و از جمله آمریکا مطرح خواهد کرد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، اندیشکده آمریکن اینترپرایز در یادداشتی به‌قلم ماری داناوان به بررسی اثرات حضور جنگنده‌های روسیه در پایگاه هوایی همدان پرداخت. او مهم‌ترین اثر این اقدام را تقویت چشمگیر قدرت بازدارندگی ایران در برابر تمام دشمنان خود ــ از جمله ایالات متحده ــ و در نتیجه افزایش توانایی و جسارت ایران برای گسترش نفوذ خود در منطقه می‌داند.
متن این یادداشت در ادامه آمده است:
استفاده روسیه از پایگاه هوایی همدان در ایران ممکن است فعلاً به پایان رسیده باشد، اما همکاری نظامی روس‌ها و ایرانی‌ها به هیچ وجه تمام نشده است. اظهارات هر دو کشور حاکی از این بوده که ممکن است روسیه در آینده نیز از پایگاه هوایی شهید نوژه استفاده کند. این رویداد برای عملیات‌های نظامی روسیه در سوریه از اهمیت محدودی برخوردار است، زیرا روسیه اکنون در خود سوریه پایگاه هوایی دارد. اما می‌تواند به‌منظور توانایی ایران در جهت ایجاد بازدارندگی در برابر آمریکا و دشمنان آن در منطقه حائز اهمیت فراوانی باشد. حضور مکرر پرسنل و تجهیزات نظامی روسیه در تأسیسات نظامی ایران، لایه دیگری از پیچیدگی را به محاسبات هر کشوری که قصد حمله به ایران را داشته باشد اضافه می‌کند. این مسئله همبستگی نیروهای منطقه را بیش از پیش دچار تغییر کرده و ایران را در ماجراجویی‌های خود توانمند خواهد ساخت.
حضور روسیه در تأسیسات نظامی ایران می‌تواند قابلیت‌های بازدارندگی ایران در برابر دشمنانش از جمله آمریکا را افزایش دهد. تا زمانی که هواپیماهای روسی در حریم هوایی ایران به پرواز درمی‌آیند و پرسنل و تجهیزات روسیه در خاک ایران حضور دارند، این ریسک وجود خواهد داشت که حملات نظامی به ایران به روس‌ها آسیب وارد کرده و موجب واکنش شدیدی از جانب مسکو شود.
روس‌ها قبلاً از این رویکرد برای محدود کردن عملیات‌های هوایی آمریکا در سوریه استفاده کرده‌اند و این کار را صرفاً با انجام عملیات از پایگاه‌های هوایی سوریه و پرواز در حریم هوایی سوریه انجام می‌دهند. آنها آمریکا را وادار کرده‌اند الگوی عملیاتی خود را تغییر داده و تحرکات خود را با آنها هماهنگ کند و در عین حال، یک دفاع بازدارنده مستحکم به‌نمایندگی از رژیم بشار اسد به وجود آورده‌اند. این احتمال وجود دارد که حضور نظامی روسیه در ایران نیز چنین تأثیری داشته باشد.
ارزش بازدارندگی حضور نظامی روسیه در ایران مستقیماً با فراوانی و میزان آن متناسب است. هرچه حضور هواپیماها و پرسنل روسی بیشتر باشد، احتمال اینکه یکی از دشمنان فرصتی مناسب برای حمله بیابد کمتر می‌شود. هرچه پایگاه‌هایی که روس‌ها در آنها اقدام به انجام عملیات می‌کنند بیشتر شود، یافتن مسیرهایی در جهت اهداف موردنظر برای اجتناب از برخورد احتمالی با هواپیماهای روس دشوارتر خواهد شد.
مشاجره دیپلماتیک بین مسکو و تهران که به‌دنبال اعلام روسیه مبنی بر استفاده از این پایگاه درگرفت، برخی ناظران غربی را متقاعد کرده که ایران توانایی روسیه برای استفاده از پایگاه‌هایش را فسخ کرده است، اما این‌طور نیست. هر دو طرف با اعلام اینکه حضور نظامی روسیه می‌تواند در آینده نیز ادامه یابد، درها را برای عملیات‌های آینده روسیه از همدان قاطعانه باز گذاشتند. سرتیپ حسین دهقان وزیر دفاع ایران ابراز داشت که ایران «به روس‌ها اجازه خواهد داد تا هر زمان که لازم باشد از پایگاه هوایی [شهید] نوژه استفاده کنند.» لوان جاگاریان سفیر روسیه در ایران حتی به گسترش احتمالی این همکاری به دیگر تأسیسات ایرانی اشاره کرده گفت: «مسکو برای استفاده از زیرساخت‌های ایران از جمله پایگاه هوایی شهید نوژه، برای انجام حملات هوایی در آینده هیچ مانعی نمی‌بیند».
این مشاجره در نتیجه اعلام بی‌مورد روسیه مبنی بر اینکه برای ایجاد یک پایگاه در ایران با تهران توافق کرده، ایجاد شد. چنین توافقی قانون اساسی ایران را که استقرار پایگاه‌های نظامی خارجی در خاک این کشور را ممنوع اعلام کرده، نقض می‌کند. حتی توافق کم‌اهمیت‌تری که به روسیه اجازه استفاده از تأسیسات ایران را بدهد ــ که البته ناقض متن قانون اساسی نیست ــ می‌تواند مستلزم موافقت مجلس ایران باشد. احتمالاً نگرانی از شبهات سیاسی داخلی و واکنش‌های شدید موجب شده که مقامات ایرانی وجود هرگونه توافقی را مکرراً تکذیب کنند. اگرچه هر دو طرف در جهت کاهش عواقب سیاسی این بحث تلاش می‌کنند، هیچ دلیلی وجود ندارد که گمان کنیم آنها موفق نخواهند شد.
حضور نظامی مکرر روسیه در ایران برای قابلیت‌های بازدارندگی ایران در برابر آمریکا که به‌لحاظ تاریخی ضعیف بوده، رؤیایی است که به واقعیت خواهد پیوست. بازداشتن آمریکا مدت‌ها به‌عنوان یک هدف استراتژیک و ایدئولوژیک مهم برای جمهوری اسلامی مطرح بوده است. ایران خود را به‌عنوان رهبر یک جنبش منطقه‌ای به‌عنوان «جبهه مقاومت» تلقی می‌کند، جبهه‌ای که نظام جهانی سیاسی ــ اقتصادی به‌رهبری آمریکا و استثمار مورد ادعای کشورهای در حال توسعه توسط آمریکا را به چالش می‌کشد. مدت‌هاست که ایران دریافته که قدرت نظامی متعارف لازم برای ایجاد بازدارندگی کافی در برابر آمریکا را در اختیار ندارد و استراتژی و دکترین نظامی خود را بیشتر در جهت کاهش دادن برتری نظامی متعارف آمریکا ایجاد کرده است. حضور منظم هواپیماهای در سطح جهانی روسیه مانند جنگنده بمب‌افکن اس‌یوــ34 می‌تواند این قابلیت بازدارندگی را به‌طور قدرتمندی تقویت کند.
البته روابط نظامی روسیه و ایران بدون مشکلات خاص خود نیست. عجله بی‌مورد روسیه برای اعلام استفاده خود از پایگاه همدان پیش از ایران ــ که ناامیدی ایرانی‌ها را به‌دنبال داشت ــ حاکی از مشکلات پیش‌روی دو کشوری است که به‌لحاظ تاریخی به‌عنوان دو هم‌پیمان برابر با هم تعامل نداشته‌اند. آنها در سوریه و منطقه همیشه با هم در توافق نبوده‌اند و تا اندازه‌ای بی‌اعتمادی بین دو طرف باقی مانده است. قوای نظامی ایران به‌دلیل تأخیر تقریباً یک‌دهه‌ای در تحویل سامانه پیشرفته دفاع هوایی اس‌ــ300 آزرده‌خاطر است. برخی از ایرانی‌ها تا اندازه‌ای روسیه را به‌خاطر تلفات سنگینی که سپاه در ماه مه در نبرد جنوب حلب متحمل شد، مقصر می‌دانند. حفظ مشارکت کنونی هم برای مسکو و هم برای تهران چالش‌برانگیز خواهد بود، اگرچه خود این مشارکت احتمالاً پایدار مانده و تقویت خواهد شد، و این چالش به‌مراتب بزرگ‌تری را برای دشمنان ایران و از جمله آمریکا مطرح خواهد نمود.
انتهای پیام/.*
