واکاوی علت خیانت اهل کوفه به امام حسین(ع) /چرا امام حسین(ع) بسوی کوفه رفتند؟

تسنیم ـ سعید شیری: بستان ابن معمّر (ابن عامر) که به بطن نخله نیز مشهور است اولین منزلی است که امام حسین(ع) همراه با کاروانیان در روز هشتم ذی‎الحجه سال 60 هـ ق وارد آن شدند. این منطقه میان دو دره بوده است که به نخل یمنی و نخل شاهی  مشهور بودند. (معجم البلدان، یاقوت حموی، ج 2، ص 170).

نقل است که فرزدق شاعر در این مکان با امام حسین(ع) دیدار داشته است و هنگامی که امام حسین(ع) از او نسبت به وضعیت اهل کوفه پرسش می‎کنند، فرزدق در پاسخ می‎گوید: «قُلوبُهم مَعَک و سُیوفُهم علیک؛ دلهای آنان با شما، اما شمشیرهایشان بر علیه شماست» (دلایل‎الامامة, ص182) و طبق نقلی فرزدق گفت: «خَلّفتُ الناسَ مَعَک و سُیوفُهم مع بنی أمیة؛ (وقعةالطف, ص158) مردم را در حالی ترک کردم که دلهاى آنها با شما و شمشیرهاى آنها با بنى‌امیه». این جمله فرزدق مورد تأیید امام حسین(ع) قرار گرفت، اما سؤال اینجاست که امام(ع) با وجود علم به خیانت اهل کوفه چرا به راه خود بسوی عراق ادامه دادند؟ دیگر اینکه مردم کوفه‎ای که صدها هزار نامه به امام حسین(ع) نگاشته بودند، چرا در مدت زمان اندکی از نظر و رأی خود بازگشتند؟

پاسخ را می‎توان با دقت در متن نامه کوفیان یافت. با توجه به متن نامه در می‎یابیم که کوفیان امام حسین(ع) را در حد رهبری دینی قبول داشتند نه به عنوان امام و خلیفه خداوندی که دارای شأن و جایگاه والایی نزد خداوند و اطاعت از او واجب‎الإجراست. مردم کوفه زمانی به امام(ع) نامه نوشتند که از دست حکام ظالمی همچون سعد بن ابی وقاص، ولید بن عقبه و دیگر حاکمان فاسد آن دوران به تنگ آمده بودند و به این نتیجه رسیدند که فرزند علی بن ابی‎طالب هرچه باشد، اهل ظلم و جور و فساد نیست؛ بنابراین از آنجایی که نسبت به امام حسین(ع) حس تقدس نداشتند با اندک فتنه عبید الله بن زیاد(لعن) دچار لغزش شدند و امام(ع) را به اندک متاعی فروختند و برخی نیز دچار رعب و وحشت شدند. از سوی دیگر عده‎ای از اشراف کوفه که آلوده به اموال حرام شده بودند به خاطر همراهی کردن با جمع، زیر نامه به امام حسین(ع) را امضاء کرده بودند و در نهایت برای مبارزه در مقابل حضرت  قرار گرفتند.

اما اینکه چرا امام حسین(ع) با علم نسبت به خیانت اهل کوفه بسوی آنان حرکت کردند، از چند منظر می‎توان پرداخت: اول اینکه امام حسین(ع) بارها هدف از قیام خودشان را در قالب جملات متعدد بیان کرده بودند و موضوع تنها حرکت بسوی کوفه نبود. به عنوان مثال، امام(ع) قیام‎شان را بر اساس مشیت خداوند و اصلاح جد امت پیامبر اکرم(ص) معرفی کرده بودند به این صورت که امام حسین(ع) هنگام خروج از مدینه در کنار قبر رسول اکرم(ص) خوابشان برد و جدشان را در خواب مشاهده کردند که در ادامه به امام(ع) فرمودند «فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ شَاءَ أَنْ یَرَاکَ قَتِیلاً؛ خداوند خواسته تو را کشته‎شده ببیند» و در ادامه فرمودند: «إن لک درجة فی الجنّة لا تصل إلیها إلاّ بالشهادة؛ همانا برای تو درجه‎ای در بهشت است که جز با شهادت به آن نمی‎رسی». طبق این فراز از وصیت رسول اکرم(ص) به امام حسین(ع)، یکی از اهداف قیام حضرت قرار گرفتن در درجات عالی بهشت همراه با شیعیانشان است که با ریخته شدن خون امام(ع) (ثارالله) حاصل می‏‌شد. حال در چنین فضایی برنامه حرکت به سمت کوفه توسط امام حسین(ع) از جزئی‎ترین اهداف امام حسین(ع) آن هم با هدف معرفی کوفیان و کوفی‎صفتانی است که همواره در سالهای آینده باعث ایجاد معضلاتی در جهان تشیع می‎شوند.

طبق آنچه تحلیل شد، دو درس بزرگی که امام حسین(ع) در ماجرای کوفیان به شیعیان این دوران دادند این بود که برای رفتن بسوی برپایی ظهور امام زمان(عج) جامعه شیعه باید از کوفی‎صفتی مبرا باشد، یعنی امام زمان(عج) را به عنوان امام عالم و آدم و نیز به عنوان خلیفةالله بپذیرد و آمادگی اطاعت و تبعیت از ایشان به عنوان ولی‎الله را در هر صحنه‏ و شرایطی داشته باشد و دیگر اینکه مسئولین باید مردم را از حرام‎خواری و حتی رفتن بسوی لقمه شبهه دور کنند، زیرا امام حسین(ع) علت صف‌‏آرایی دشمنان روبروی حضرت در روز عاشورا را اینگونه بیان داشتند که شکم‏های شما از مال حرام پر شده است.

در ادامه به اولین نوع برخورد امام حسین(ع) در قبال نامه کوفیان به منظور عبرت‏‌گیری از این صحنه جهت رفتن بسوی ظهور امام زمان(عج) اشاره می‎کنیم.
ادامه دارد ...