رقابت «تیمها» به جای «اشخاص»؛ مانع «پوپولیسم» در انتخابات ریاستجمهوری
کارشناسارشد مدیریت رسانه در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده به بررسی موارد مطروحه در یادداشت اخیر عباس عبدی پرداخته است.
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، چندی پیش جمعی از چهرههای علمی، سیاسی و رسانهای طی نامهای به سپهر سیاسی و اجتماعی کشور ایدهای نو برای رقابتهای انتخابات ریاستجمهوری سال 96 مطرح کردند.
در این طرح با اشاره به جزئیاتی از نقایص و ایرادات مدل رقابتهای انتخاباتی پیشین و نتایج حاصله از آن، آمده است که "«پابرجایی مشکلات اقتصادی» بهعنوان عامترین مطالبات و نیازهای مردم و «افزوده شدن متراکم فساد اقتصادی و اداری به آن» علیرغم ظهور و بروز دولتهای مختلف در آستانه چهلسالگی انقلاب، نشانهای واضح از ناتوانی تکرار کلیشههای گذشته برای ورود به صحنه مهم و مؤثر انتخابات ریاست جمهوری در اردیبهشت 96 است".
در نامه مذکور خاطرنشان شده بود: "در برابر این تجربه، میتوان طرحی نو درانداخت که رقابتهای انتخاباتی بهجای «اشخاص» بهروی «تیمهای کاری» که دولتها را تشکیل میدهند و بهجای «شعارها» بهروی «ایدههای مشخص» برای حل مسایل ملموس و عمومی جامعه باشد".
این جمع خواستار شده بود که "هر جریان سیاسی و اجتماعی برای مواجهه با مردم در رقابتهای انتخاباتی تیم کاری دولت مورد نظر خود را متناسب با این مسایل که حداقل شامل معاون اول، رییس بانک مرکزی و وزرای اقتصادی مثل نفت، جهاد و کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت و مسکن و... میشود، مشخص و ایدههای عملیاتی خود را برای حل مسایل بهشکل روشن و کاربردی و با ذکر نتایج مورد انتظار در افق چهارساله را بیان کند".
متن کامل نامه مذکور را از اینجا بخوانید.
پیرو انتشار این طرح، عباس عبدی تحلیلگر سیاسی متعلق به جریان دوم خرداد طی یادداشتی در خبرگزاری تسنیم به بررسی این ایده پرداخت(اینجا) و ضمن استقبال از کلیت آن، نقدهایی را نیز از جنبه "امکان عملیاتی شدن" آن مطرح کرد. اینک محمد زعیمزاده کارشناسی ارشد مدیریت رسانه و از فعالان رسانهای کشور که نامه مذکور را امضا کرده است، در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده به بررسی موارد مطروحه در یادداشت عباس عبدی پرداخته است. آنچه در ادامه میآید متن کامل نوشته محمد زعیمزاده است:
جناب آقای مهندس عباس عبدی در یادداشتی برای خبرگزاری تسنیم نکاتی را در باره ی ایدهی "یک گام به پیش در راه عقلانی و کارآمدتر کردن رقابتهای انتخاباتی، طرحی نو برای انتخابات "مطرح کردند. ضمن سپاس از جناب عبدی و خبرگزاری تسنیم که با نگاهی روشن بستر و زمینه ی گفتگو را فراهم کردند، مناسب است نکاتی ا در خصوص یادداشت جناب عبدی عرض کنم.
1-گفتگو در بارهی مسائل اصلی کشور و میان افراد و سلیقههای گوناگون امری اجتناب ناپذیر، بلکه لازم است و در خلال همین دیالوگهاست که میتوان جزئیات بشتری از ایدهها را طرح کرد و از زاویههای مختلف به آنها پرداخت، از این رو جا دارد از جناب عبدی به سبب این روحیه یتعاملی کمال تشکر را داشته باشم.
به نظر میرسد جناب عبدی در یادداشتشان ضمن موافقت با کلیت ایده و رو به جلو خواندن آن، تحقق مدل پیشنهادی را در شرایط فعلی امری سخت بلکه تا حدودی ناممکن میدانند و برای این فرض خود هم دلایلی را مطرح میکنند، قصد بنده در حال حاضر صرفاً نقد دلایل جناب عبدی نیست بلکه سعی میکنم اندکی ایدهی مطرح شده در نامه را تشریح نمایم تا شاید برخی ابهامات با همین توضیحات رفع شود.
2-ایراد نخست اینجاست که علی رغم اینکه جناب عبدی به درستی تشخیص دادهاند فهم مشترکی از مسائل میان افراد با سلایق مختلف پیرامون مسائل اصلی کشور شکل گرفته است باز هم از "ادبیات تاریخ انقضا گذشته" اصولگرا -اصلاحطلب برای جمعبندی استفاده میکنند، به نظر نگارنده یکی از انگیزههای راقمان متن مورد بحث همین شکستن قالبهای رایج این روزهای فضای سیاسی کشور است، تکثر اجتماعی سیاسی کم نظیر سیاسی در کشور و شکستن صفبندیهای سنتی در انتخاباتها و مهمتر از آن به هم خوردن پیش فرضهای کلاسیک در روشها و متدهای اداره جامعه نشان میدهد دیگر این ادبیات مورد استفاده «منسوخ» است.
3- اینکه تحقق مسئلهی کارآمدی به عنوان یکی از دو مسئلهی کانونی انقلاب امروز و در آستانهی دههی پنجم حیات انقلاب اسلامی مسئلهای حیاتی است، تقریباً مورد اجماع همهی نخبگان و دلسوزان است و احتمالاً این هم مورد اجماع است که رسیدن به این دغدغه جز از سازوکار تحقق مردمسالاری دینی و انتخابات از مسیر دیگری ممکن نیست، مسئله این است که هم نظرسنجیها و هم پیمایشهای میدانی نشان میدهد چالش جدی و مسئلهی اصلی مردم دو مسئلهی بهبود شرایط اقتصادی و مبارزه با فساد است. شاید مهمترین دیالوگ مردم با دولتمردان در فاصله چند ماه مانده به انتخابات ریاستجمهوری دوازدهم این باشد که "قرار نیست چرخ را از اول اختراع کنید؛ هم مشکلات مشخص است و هم راهحلها؛ لطفا اقدام کنید" دیالوگی که همه گزارههایش هم منطقی است و هم نجیبانه و هم واقعی.
همهی اینها را گفتم تا به این نکته برسم که به زعم نگارنده مسئلهی اصلی که قرار است آن نامه بدان پاسخ دهد این است که چگونه میتوان از گذر انتخابات راهی برای پاسخ به این مطالبهی واقعی و در دسترس مردم پیدا کرد؟ چگونه میتوان برای عرصهی انتخابات تصمیمسازی کرد که حالا که مسائل و مشکلات شفاف است و دربارهی آنها اجماع هم وجود دارد، پوپولیسم در فضای انتخابات حاکم نشود و در یک پروسهی دو هفتهای کسی نتواند نقش مار بکشد و با قطره اشکی یا لنگه کفشی یا ماکت کلیدی قول هر روز یک گشایش را بدهد و رای بیاورد؟ چگونه میتوان فضا را به نحوی تغییر داد که در آستانهی انتخابات کاندیداها برای کسب رأی پیروزی و جلب رأی مردم به شکل غیرواقعی فضای موجود را نقد نکنند و به شکلی اغراق آمیزتر وعده و وعید ندهند و پس از پیروزی و استقرار در جایگاه ریاست قوهی مجریه با ضعف و کاستی و بیبرنامهگی از طرفی سبب سرخوردگی مردم و هواداران نشوند و از سویی دیگر زمینهساز ادامهی این سیکل معیوب نردند. سوال این است که برای حل این مسئله که رابطهی مستقیمی با انباشت ناکارآمدی در زمینهی اقتصاد و مبارزه با فساد همراه بوده است چه باید کرد؟ ایدهی ما این است که میتوان به جای انجام رقابتی سطحی، غیرشفاف، پوپولیستی و شعارمحورِ «فردی» رقابت را به سطح «یک جمع با ایدهی مشخص: برای «حل مسائل اصلی» ارتقا داد.
4-ایرادی که جناب عبدی به ایده وارد میکنند از جنس "امکان نشدن" است و از دو جنبهی حقوقی و حقیقی بر آن نکاتی را میگویند. به نظر می رسد بحثی که جناب عبدی در خصوص محذوریتهای حقوقی برای انجام این ایده میگویند خیلی محل بحث نباشد؛ اساساً کسی در این جمع مدعی تلاش برای ایجاد قوانین الزام آور حقوقی در معرفی اعضای کابینه نیست، خیلی روشن است که انگیزهی اصلی تلاش برای ایجاد یک "فرهنگ انتخاباتی" است. در اینکه جناب عبدی لزوم ایجاد فرهنگ تحزب و تشکیلات سیاسی جدی را برای این نوع سیاستورزی لازم میدانند میتواند محل بحث باشد، در حالی این پیشنهاد خود میتواند یکی از راهحلها باشد که میتوان نمونههای جدیای از انتخاباتهای در کشورهای حزبمحور آورد که انتخابات مبتذل و پوپولیستی دارند. در واقع تنها ایجاد ساختار مشکل را حل نمیکند و مهمتر از ایجاد ساختار، جا انداختن فرهنگ رقابت تیمی و برنامهمحور است. حالا که ساختار حزبی در کشور ما خیلی شکل جدی ندارد تکلیف چیست؟ به نظر میرسد دعوا بر سر تقدم فرهنگ رقابت تیمی یا شکلگیری احزاب پاسخگو، که مثل دعوای مرغ و تخممرغ است؛ بلا موضوع است و حل نشدنش هم ثلمهای به عالم وارد نمیکند.
5-مسئلهی دیگری که جناب عبدی طرح میکنند ناظر به بحث واقعیتهای سیاسی از جمله جهتگیری و سوگیری مجلس شورای اسلامی و نسبت آن با تیم معرفی شده است. به نظرم این هم مسئلهی مهمی نیست؛ اتفاقاً این ایده باید در بستر یک فضای واقعی شکل بگیرد و تیمهایی که برای رقابت در هر دوره معرفی میشوند میتوانند با عنایت به جهتگیریهای مجلس باشند. احتمالاً فردی که ادعای ریاست جمهوری دارد چند نفری را نزدیک به خود میداند که گرایشهای متنوعی داشته باشند و بتواند تیمی منعطف معرفی نماید. نکتهی دیگر این است که وقتی مدخلیت بحث موضوع کارآمدی باشد و این در جامعه تبدیل به گفتمان هژمون شود، نگاههای جناحی بخشهای مختلف سیاسی از جمله مجلس هم تا حدودی تعدیل میشود.
انتهای پیام/