پایان بدون خشونت ضرب‌الأجل یک ماهه در بدخشان تاجیکستان
اگرچه شواهد خبر از وضعیت حاد امنیتی بدخشان با نزدیک شدن به پایان ضرب‌العجل رئیس‌جمهور تاجیکستان داشت، اما صبح امروز منابع خبری اعلام کردند این بحران امنیتی بدون درگیری و خشونت به پایان رسیده است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، ولایت خودمختار بدخشان کوهستانی تاجیکستان طی روزهای گذشته در صدر اخبار رسانه‌های تاجیک و آسیای مرکزی قرار داشت.
امامعلی رحمان، رئیس‌جمهوری این کشور ماه گذشته در سفری که به شهر خاروغ، مرکز این ولایت داشت ضرب‌العجلی یک ماهه برای رسیدگی به وضعیت این منطقه مشخص کرده بود.
او عامل ناامنی و مشکلات مربوط به قاچاق مواد مخدر و سلاح را در بدخشان مرتبط با 5-6 نفر از مجرمان و اوباش منطقه دانسته بود و مقامات محلی را در خصوص عدم توانایی برخورد با این افراد مورد انتقادات شدید‌اللحنی قرار داده بود. بعد از این سخنرانی رحمان بود که عمده مقامات رده‌بالای بدخشان برکنار شده و ستادی بین‌اداره‌ای برای رسیدگی به مسائل این منطقه تشکیل شد.
طی روزهای گذشته و با نزدیک‌تر شدن به پایان ضرب‌العجل رئیس‌جمهور، وضعیت امنیتی در بدخشان با محدودیت‌های بیشتری مواجه شد. برخی منابع خبر از استقرار نیروهای امنیتی و سربازان ضدشورش در اقصی نقاط شهر خاروغ را می‌دادند که تا روز 15 اکتبر نیز همچنان بر شمار آن‌ها افزوده می‌شد.
منابع دیگری نیز خبر از تداوم انتقال نیروهای نظامی از ولایت‌ها و مناطق دیگر به بدخشان می‌دادند. مساله اصلی نیز قاچاقچیان مواد مخدر و سلاح و گروه‌های جنایتکار و تبهکار در بدخشان بود.
البته برخی چهره‌های مخالف و محلی این را صرفاً اظهارات دولت دانسته و تاکید داشتند این افرادی که دولت از آن‌ها به عنوان جنایتکار و قاچاقچی یاد می‌کند، تنها مخالفان سیاسی هستند.
با این حال اما مخالفان دیدگاه دیگری نسبت به مساله بدخشان داشتند. آن‌ها بدخشان را آخرین منطقه‌ای در تاجیکستان می‌دانستند که درجه اقتدارگرایی اعمال شده بر آن همچنان پایین بود و سطوح اختیارات محلی همچنان تعیین‌کننده بود.
از سوی دیگر نیز برخی تحلیلگران مخالف دولت آماده‌سازی فضای سیاسی و امنیتی کشور برای انتقال قدرت به رستم، فرزند ارشد رئیس‌جمهور فعلی در 2020 را علت اصلی این ضرب‌العجل مشخص کردند.
آن‌ها بر این عقیده بودند مادامی که پدری با تجربه نتوانسته بعد از 26 سال قدرت و اقتدارش را در بدخشان تثبیت کند، رئیس‌جمهور جوان کاری به مراتب سخت‌تر خواهد داشت. از سوی دیگر اما برخی چهره‌های سیاسی تاجیک همچون الیم شیرزمان‌اف، رهبر سابق حزب سوسیال دموکرات بدخشان در مصاحبه‌ایبا تسنیم مساله چهره‌های با نفوذ و پرقدرت امنیتی اطراف رحمان همچون سیدمومن یتیم‌اف، رئیس کمیته دولتی امنیت ملی را به بدخشان مرتبط می‌دیدند.
به عقیده او بدخشان بهانه خوبی برای کاهش قدرت و یا کنار گذاشتن این افراد از سوی رحمان می‌باشد. بدین ترتیب که مساله بدخشان به آن‌ها واگذار شده و اگر حل شد، مساله بدخشان به سرانجام رسیده است و اگر حل نشد، مساله برخی از این چهره‌های امنیتی.
به هر ترتیب به رغم تمام این تحلیل‌های متفاوت، جامعه جهانی و به‌ویژه کشورهای همسایه از تکرار حوادث و درگیری‌های پیشین، همچون سال 2012 که منجر به کشته و زخمی شدن ده‌ها تن شده بود، نگران بودند.
تحلیلگران وقوع هر نوع درگیری مسلحانه و خشونت‌بار را در بدخشان فراهم آمدن فضایی برای بی‌ثبات شدن کل منطقه و سرایت این بی‌ثباتی به مناطق پیرامونی می‌دانستند.
با این حال اما سپری شدن روز پر استرس 16 اکتبر (برای مردم بدخشان) و پایان ضرب‌العجل رئیس‌جمهور که با عدم وقوع درگیری در بدخشان همراه بود، خیال‌ها را تا حدودی راحت کرد.
مقامات تاجیک گفته‌اند مشکلات در بدخشان تا حدودی حل شده و دیگر نیازی به استفاده از نیروی نظامی و عملیات مسلحانه وجود ندارد.
در این راستا یادگار فیض‌اف، رئیس ولایت بدخشان با پایان جلسه‌ای که در این زمینه با حضور مقامات ملی و محلی برگزار شده بود، در مصاحبه با رسانه‌های تاجیک گفته که برای استفاده از نیروی نظامی در منطقه دیگر ضرورتی وجود ندارد.
او همچنین افزوده است که سلاح‌های باقیمانده نیز به صورت داوطلبانه تحویل داده خواهند شد.
رئیس ولایت بدخشان در این باره تصریح می‌کند: دیگر سلاحی در دست مردم نیست، اما گروه‌های جنایتکار همچنان مسلح هستند. طی این مدت اهداف به خوبی پیش رفتند و نیاز به استفاده از نیروی نظامی دیگر وجود ندارد. تنها از مردم درخواست شد که مراقب فرزندان خود باشند و اجازه ندهند آن‌ها عضو هیچ یک از گروه‌های مذکور شوند.
مردم بدخشان می‌گویند اصلاح وضع در خاروغ آخرین مشکل آن‌ها نیست و همچنان سختی‌های زیادی پیش‌روی آن‌ها وجود دارد. در یک عقب‌نشینی مشهود از مواضع سیاسی و امنیتی به حوزه مسائل اجتماعی، رئیس ولایت بدخشان می‌گوید مردم هنوز با مشکلات اجتماعی بسیاری مواجهند که می‌بایست هر چه سریع‌تر برطرف شوند.
آمادگی برای فصل زمستان، مساله راه‌ها، تامین انرژی و سوخت مورد نیاز و تامین خوراک دام و طیور از اصلی‌ترین مشکلات پیش‌روی بدخشان است.
وی در این باره تصریح می‌کند: مساله بیکاری و زمستان دو مورد از جدی‌ترین مشکلات امروز بدخشان است. صرف نظر از مبالغ زیاد بودجه صرف شده برای این منطقه، اما باز هم اینجا مشکلات زیاد است. بیکاری، نبود زمین، درآمد کم و وضعیت اقتصادی ضعیف و نگرانی از نرخ‌های ناپایدار بازار همه از مسائل اساسی بدخشان است. البته حل این مشکلات در یک یا دو روز امکان‌پذیر نیست.
با این حال اما برخی مخالفان این را در نتیجه سه مقوله سیاسی، نظامی و بین‌المللی می‌دانند. در بعد سیاسی آن‌ها بر این عقیده‌اند که اقتدارگرایی بیشتر و اعمال فشار مضاعف به بدخشان، می‌تواند این منطقه را تبدیل به یک سمبل مقاومت کرده و موجب آزاد شدن ظرفیت‌های واگرایانه در دیگر مناطق نیز شود. فضای اجتماعی و روانی شکل گرفته در این زمینه می‌تواند اصلی‌ترین فاکتور برای بسیج توده‌ها علیه دولت شود.
در بعد بین‌المللی نیز برخی فشارهای برخی سازمان‌های بین‌المللی و دولت‌های خارجی را در این راستا تاثیرگذار می‌دانند. الیم شیرزمان‌اف در پاسخ به سوال تسنیم در این باره گفته بود که « هفته پیش از شروع این بحران، امنیتی‌ها نمایندگان سازمان امنیت و همکاری اروپا را از بدخشان بیرون کردند، ولی این سازمان حتی اعتراض رسمی هم نکرد».
با این حال اما خبرهایی مبنی بر اعمال فشارها و تهدیداتی از سوی این سازمان برای قطع کمک‌ها و حتی اعمال تحریم‌ها علیه تاجیکستان، دولت این کشور را وادار به کوتاه آمدن در قضیه بدخشان کرده است.
در بعد نظامی اما برخی بر این اعتقادند که اساساً ارتش و نیروهای امنیتی تاجیکستان از ظرفیت لازم برای حضور در یک درگیری شهری و چریکی در بدخشان برخوردار نیست.
آن‌ها هزینه وقوع چنین درگیری‌ای را در بدخشان برای دولت تاجیکستان بسیار بالا ارزیابی کرده و البته پیش از این نیز معتقد بودند حضور این حجم از نیروهای نظامی در خاروغ صرفاً برای اعمال فشار روانی است و وقوع هر نوع درگیری در سطح محدود و یک طرفه خواهد بود.
این تحلیل‌ها با توجه به تجربه درگیری‌های سال 2012 ارائه شده‌اند. علاوه بر این آغاز درگیری‌های مسلحانه در بدخشان بدون دخالت متحدین خارجی دولت تاجیکستان و احتمال شعله‌ور کردن آتش‌های زیر خاکستر در منطقه مورد خوشایند هیچ کدام از بازیگران منطقه‌ای همچون چین و روسیه نیست و لذا پشتیبانی آن‌ها را در بر نخواهد داشت.
انتهای پیام/
