ستاره‌های مدفون در تخت فولاد اصفهان| عمل جالب آیت‌الله ارباب برای تشویق کودکان به نماز
آیت‌الله حاج آقا رحیم ارباب عارف و حکیم ایرانی است که جایگاه والای او در علوم اسلامی بر کسی پوشیده نیست.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، فقیه زاهد، ادیب کامل، حکیم عارف، جامع دانش‌های نقلی، عقلی و عالم ربانی دوازدهم جمادی الثانی سال 1297 قمری در چرمهین از قرای توابع لنجان علیای اصفهان دیده به جهان گشود. نیاکان و بیشتر اقوام و خویشان رحیم افرادی با سواد و برخوردار از فضل و ادب و بهره‌مند از تاریخ و شعر بوده‌اند. پدر رحیم، مرحوم «ارباب حاجی آقا» در شعر، تخلص « لنگر» داشت و با عمان و دهقان سامانی معاصر بوده و جلسات شعر داشتند.
پدران و نیاکان رحیم از اعیان دهاقین و مشاهیر نجبا به شمار می‌رفته‌اند و به این سبب به لقب «ارباب» خوانده شده‌اند. رحیم در 7 سالگی به همراه پدر و مادرش راهی اصفهان شده است.
تحصیلات و اساتید
رحیم بنابر رسم بزرگزادگان قدیم از کودکی در مکتب خانوادگی نزد معلم خصوصی مرحوم ملا محمد حسن همامی دانش‌های مقدماتی را فرا گرفت و در زمانی اندک، مقدمات را به خوبی فرا گرفت و توانست به مَدْرَس دانشمندان نامی آن روزگار راه یافته و محضر برخی از فقها و حکمای بزرگ را درک کند.
درس پرآوازه خارج فقه و اصول فقیه نامی آقا سید محمد باقر درچه‌ای، نظر حاج آقا رحیم را جلب کرد و در فقه بهره‌های بسیاری از این استاد خود برد. در همان زمان و کمی پیش از درس درچه‌ای، اکثر علوم و معارف اسلامی را از محضر دو استاد بزرگ خود یعنی آخوند کاشی و جهانگیر خان قشقایی فرا گرفت.
ویژگی‌های معنوی و فضایل اخلاقی
حاج آقا رحیم ارباب در جامعیت علم و عمل، فضیلت دینداری و رعایت دقایق اخلاقی، حد اعلای قدس و پاکی، زهد و تقوی و در زمان خود یگانه بود. کارهای شخصی‌اش را خود انجام می‌داد. کسانی را که بر او وارد می‌شدند، حتی خردسالان احترام می‌گذاشت و فروتنی او زبانزد بود.
در برخورد با نظر مخالف، بسیار متین، منطقی و اخلاقی بود؛ با طبقه جوان به‌ویژه روشنفکران و متجددان، رفتاری عاطفی و پسندیده داشت. ایشان در تمام مدت عمر خود به نامحرم نگاه نکرد و کلمه‌ای تهمت، غیبت یا بی‌ادبی از او دیده و شنیده نشد. در جامعه، عنایت و توجه ویژه‌ای به مردم داشت و در رفع گرفتاری‌های آنها اهتمام زیادی مبذول می‌داشت.
مرحوم ارباب تلاش بسیاری در تهذیب و تزکیه نفس داشت و در آداب و نوامیس شرع، محکم و استوار بود. وی مقید بود حتی مستحبی را ترک نکند. در سیر تکاملی و معنوی، قدمی ثابت داشت و وجود کیمیایی‌اش از بوته آزمایش، تمام عیار بر آمد. قیافه، منطق، بیان، مجلس درس و ارشاد او، مصداق حدیث حضرت عیسی مسیح (ع) خطاب به حواریون بود.
زهد و ساده زیستی
در محفل ارباب از هر دری سخنی می‌رفت، جز از مادیات و در کلام و خاطرش همه چیز می‌گذشت جز زخارف دنیا. به راستی سنگ و زر نزدش یکسان بود و نیازش اندک و بارش نه بر دوش دنیا بود و نه بر گرده مردم. او زندگی بسیار زاهدانه و خالی از تجمل داشت. قوت غالبش نان، ماست، دوغ و پنیر بود. از غذاهای پختنی کمتر استفاده میکرد و مال قابل توجهی هم نداشت. از عواید املاک و ارث پدری به اندازه مخارج بر می‌داشت و بقیه را به کشاورزان می‌داد.
جایگاه بالای ارباب در علوم اسلامی
آیت‌الله ارباب از مجتهدان بزرگ و فقیهان بزرگ جهان تشیع و از مدرسان نام‌آور قرن چهاردهم هجری در رشته‌های مختلف عقلی و نقلی به شمار می‌رفت. اجتهاد و جامعیت و عظمت مقام علمی او مورد تصدیق علما و بزرگان بود، چنانکه مرحوم آیت‌الله حاج سید جمال‌الدین گلپایگانی از مراجع تقلید در نجف اشرف فرموده بود: « نظیر آقای ارباب در نجف یا اصلاً نیست و یا بسیار اندک است».
ایشان در استنباط احکام شرعی، مشربی معتدل و متوسط ما بین اصولی و اخباری داشت و در فلسفه، پیرو حکمت متعالیه صدرایی بود و خود به عنوان محققی کامل و مدرسی ماهر در آن محسوب می‌شد. او در دیگر دانش‌های اسلامی، مانند ادبیات، اصول، تفسیر، حدیث، کلام، ریاضیات، هیأت و نجوم نیز استادی زبر دست و صاحب نظر به شمار می‌رفت.
آثار تکوینی و تدوینی
آیت‌الله ارباب عمر یکصد ساله خود را صرف تحصیل، تدریس، مطالعه، عبادت، بیان احکام و ذکر اخبار و آثار ائمه طاهرین(ع) و موعظه و ارشاد خلق، پاسخ دادن به مسائل شرعی و فقهی و عقاید دینی و رفع حوائج بندگان خدا کرد. همواره به تحقیق در مسائل علمی و تدریس و مطالعه اشتغال داشت.
وی هر چند به ظاهر آثار علمی و قلمی چندانی از خود به جای نگذاشت اما حوزه تدریس او بیش از نیم قرن مورد استفاده طلاب علم و منشأ فیوضات برای حوزه های علمی ایران و عراق بود. حوزه درسی وی از بزرگترین و مهمترین حلقه‌های درسی اصفهان به شمار می‌رفت و منزلت عظیم او در علم، دقت نظر در تحقیق و شیوه آسان او در حل مطالب پیچیده، نظر فضلای اصفهان و دیگر شهرهای ایران را به مَدْرَس او جلب کرد.
شاگردان
مرحوم ارباب در حفظ و احیای حوزه علمی اصفهان تلاش بسیاری کرد و در طول شصت سال تدریس و فعالیت علمی، از هر چیزی حتی مسافرت‌های زیارتی و مستحب، جز تدریس و تربیت طلاب چشم پوشید. شاگردان و تربیت یافتگان او در دوره‌های مختلف، در حدود بیش از نیم قرن در دانش‌های گوناگون نقلی و عقلی از او بهره بردند. از این رو به دست آوردن نام شاگردان ایشان کاری مشکل است. نام بعضی از مشاهیر شاگردان معظم له عبارت از حضرات آیات میرزا جلال الدین همایی، میرزا محمد هاشم روضاتی، سید محمد رضا خراسانی، شیخ محمد علی حبیب‌آبادی، شیخ محمد رضا جرقویه‌ای، سید مصطفی بهشتی‌نژاد است.
دیدگاه‌های سیاسی و فعالیت‌های اجتماعی آیت‌الله ارباب
مرحوم ارباب هر چند اهل شهرت و ادعا نبود و کمتر در امور اجتماعی و سیاسی دخالت میکرد اما به هنگام احساس مسئولیت، سخن را بر سکوت ترجیح می‌داد. وی نسبت به مسائل روز جهان اسلام حساس بود و در صورت لزوم به صدور فتوا نیز مبادرت میکرد. برخی از آرای فقهی او نیز بر لزوم جنبه‌های سیاسی و اجتماعی اسلام دلالت داشت.
روزی از او پرسیدند: پولی که بابت رد مظالم است می‌توان با آن مسجد ساخت؟ از شنیدن این سخن ناراحت شد و فرمود: من جایز نمی‌دانم، زیرا رد مظالم، صدقه است و صدقه مال فقیران. در بعد جهانی نیز هنگام استقلال الجزایر در سال 1342 ش، فتوایی جهت کمک مسلمین به ملت الجزایر و علیه دولت فرانسه صادر کرد که متن کامل آن چاپ شده است.
عمل جالب آیت‌الله ارباب برای تشویق کودکان به نماز
آیت‌الله ارباب زمانی که کودکان خردسال همراه با بزرگترهایشان وارد مسجد می‌شدند، آقا تعهد داشتند که یک چیزی به بچه‌ها بدهند و یا کاری برای آنان انجام دهند. حتی یک موقعی مثل اینکه مقداری گردو برای این کار آماده کرده بودند و در این مورد خودشان نقل کرده بودند که یکی از مومنین «گویا در شهرکرد» جنب مسجدی یک دکان را وقف کرده بود که مال الاجاره این دکان آن بود که کودکانی که ظهرها به مسجد رفته و نماز می‌خواندند، آن مغازه‌دار یک مقداری گردو و بادام به بچه‌ها بدهد تا با این عمل کودکان به نماز تشویق شوند.
وفات و مدفن
حاج آقا رحیم ارباب چند سال آخر عمر مبتلا به نابینایی و بعضی امراض جسمانی شده بود در 19 آذرماه 1355 ش، شب جمعه هجدهم ذی الحجه 1396 ق در خانه شخصی خود در اصفهان از دنیا رفت. پیکر پاکش توسط انبوهی از شیفتگان و ارادتمندانش تشییع و در جنب تکیه ملک (گلستان شهدا) مدفن استادش آخوند کاشی به خاک سپرده شد.
به گزارش تسنیم برنامه حدیث سرو که شب‌های ماه مبارک رمضان از شبکه 4 سیما پخش می‌شود در 5 شب به معرفی آیت‌الله حاج آقا رحیم ارباب می‌پردازد. در این برنامه شخصیت‌هایی همچون محمدباقر کتابی از شاگردان حاج آقا رحیم ارباب، ابراهیم دینانی، آیت‌الله شیخ هادی نجفی و کرباسی‌زاده در مورد حاج آقا رحیم ارباب با مخاطبان خود صحبت می‌کنند.
در این برنامه برای نخستین بار صداهای شنیده نشده از آیت‌الله ارباب در صدا و سیما پخش می‌شود. این برنامه از شبکه 4 از روز یکشنبه 29 اردیبهشت تا روز پنج‌شنبه 2 خرداد ساعت 20:45 پخش و تکرار آن روز بعد ساعت 13:40 است. همچنین شبکه مستند روزهای زوج و از روز شنبه 4 خردادماه ساعت 19 آن را پخش می‌کند.
انتهای پیام/ح
