گزارش تسنیم‌ــ۱| «سیمرغ» چگونه متولد شد؟/ ماهواره‌بر ۳.۵میلیون‌دلاری با آرمان‌های بزرگ
ماهواره‌بر سیمرغ گام نخست ایران برای انتقال ماهواره‌ها به مدار برگشت‌ناپذیر بیش از ۱۰۰۰کیلومتری از سطح زمین است که علاوه بر تأمین عمرهای بسیار بالاتر برای آنها، زمان پوشش‌دهی ماهواره‌ها بر کشور را نیز به‌نحو چشمگیری میافزاید.
گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم ــ 20 بهمن ماه سال 98 قرار بود تا جدیدترین ماهواره ایرانی با نام ظفر به‌وسیله ماهواره‌بر سیمرغ به مدار 500کیلومتری تزریق شود؛ برنامه‌ای که البته در فاز نهایی یعنی تزریق ماهواره با موفقیت روبه‌رو نبود.
جمهوری اسلامی ایران قریب به 2 دهه است که برنامه فضایی خود را با جدیت دنبال می‌کند؛ مسیری که البته در برخی مقاطع به‌دلیل عملکرد برخی دولتها با فراز و فرودهایی نیز همراه بوده است.
در این میان متخصصان و دانشمندان ایرانی نه‌تنها از شکست‌های گذشته دلسرد نشدند، بلکه بر تلاش خود در جهت ساختن پلی برای پیروزی در آینده افزوده‌اند.
خبرگزاری تسنیم قصد دارد در 3 گزارش مجزا به مرور برخی برنامه‌ها، توانمندی‌ها و عملکرد حوزه فضایی کشور بپردازد.
اولین گزارش به موضوع «ماهواره‌بر سیمرغ» اختصاص دارد.
بیشتر بخوانید:
ماهواره‌بر سیمرغ در پایگاه پرتاب فضایی امام خمینی(ره)
تا پیش از توسعه «ماهواره‌بر سیمرغ»، تمام بار پرتاب ماهواره‌های ایرانی به‌عهده «ماهواره‌بر سفیر‌ــ1» بود. در سال 1393 که آخرین مأموریت موفق ماهواره‌بر سفیر‌ــ1 صورت گرفت، «ماهواره فجر» مسافر سفیر‌ــ1 بود.
با توجه به رده وزنی محموله قابل حمل توسط این ماهواره‌بر که نهایتاً در حدود 50 کیلوگرم به مدار بیضوی 250 در 375 کیلومتر بود، نیاز به ماهواره‌بر قدرتمندتری برای حمل ماهواره‌های سنگین‌تر رده 80 تا 100 کیلوگرم مانند طلوع، آت‌ست (پیام) و ظفر وجود داشت. این ماهواره‌بر به‌نام سیمرغ در همان دهه 1380 در مسیر طراحی قرار گرفت و موتور مرحله اول و ماکت مقیاس واقعی (ماک‌آپ) خود ماهواره‌بر در 14 بهمن 1388 رونمایی شد.
ماهواره‌بر سفیر‌ــ1 در نمونه پایه خود، دارای طول 22 متر، قطر 1.25 متر، وزن 26.5 تن، نیروی رانش (تراست) مرحله اول 32 تن‌ــ‌نیرو و مرحله دوم 3.4 تن‌ــ‌نیرو، زمان کارکرد مرحله اول حدود 150 ثانیه، مرحله دوم 315 ثانیه، جرم محموله 27 کیلوگرم، ارتفاع حضیض 250 و ارتفاع اوج 375 کیلومتر و شیب مداری 55 درجه بود.
در نمونه سفیر‌ــ‌‌ــ1ــ‌آ ــ که «ماهواره امید» را به فضا پرتاب کرد ــ زمان کار پیشران مرحله اول 149.5 و مرحله دوم 312.5 ثانیه اعلام شد.
ماهواره‌بر سفیر امید که به‌عنوان نوع پایه ماهواره‌برهای کشور وارد خدمت شد، ماهواره 27کیلوگرمی امید را با سرعت حدود 8110 متر بر ثانیه در مدار قرار داد. نمونه بعدی از این ماهواره‌بر سفیر‌ــ1ــ‌بی نام داشت که توان حمل محموله 50کیلوگرمی را به دست آورده بود و ماهواره‌های نوید و فجر را در مدار قرار داد.
ماهواره‌بر سفیر‌ــ1 در موضع پرتاب خود در سمنان
در ماهواره‌بر دومرحله‌ای سفیر‌ــ2 یا سیمرغ، موتور مرحله اول از کلاستر یا خوشه‌ای‌سازی چهار موتور مرحله اول سفیر‌ــ1 ایجاد شد، به این ترتیب حدود 128 تن نیرو از بخش اصلی موتور و حدود 15 تن نیرو از مجموع چهار محفظه کنترلی حاصل می‌شود. در مرحله دوم نیز چهار موتور مشابه دو موتور مرحله دوم سفیر‌ــ1 مورد استفاده قرار گرفت.
در هر مرحله این موتورها باید با اختلاف زمانی کمتر از یک‌هزارم ثانیه شروع به کار کنند در غیر این‌صورت عدم تعادل نیرویی ایجادشونده سبب بروز مشکل در عملکرد ماهواره‌بر می‌شود. این دقت زمانی در موتورهای ماهواره‌بر سیمرغ حاصل شده است.
موتور مرحله اول ماهواره‌بر سیمرغ
ماهواره‌بر سیمرغ دارای طول کلی 25.97 متر است که 17.81 متر مربوط به مرحله اول و 8.15 متر نیز متعلق به مرحله دوم آن است. قطر مرحله اول این ماهواره‌بر برابر 2.4 متر و قطر مرحله دوم برابر 1.5 متر است. همچنین در زمان رونمایی، رانش مرحله اول 144 و مرحله دوم نیز 7.2 تن‌ــ‌نیرو اعلام شد.
نگاهی به این اعداد نشان می‌دهد که یک تفاوت مهم سیمرغ و سفیر‌ــ1 از نظر ظاهری علاوه بر طول بدنه، تفاوت در قطر مراحل اول و دوم آنها است. قطر مرحله اول سیمرغ 92 درصد و قطر مرحله دوم آن نیز 20 درصد بیشتر از ماهواره‌بر سفیر‌ــ1 است.
با وجود وزن تقریباً 3.34برابری سیمرغ نسبت به سفیر‌ــ1 اما طول آن تنها 18 درصد بیشتر از نسل اول ماهواره‌برهای ایرانی است، این امر یعنی پیشگیری از افزایش بیش از حد طول ماهواره‌بر به‌لطف حرکت متخصصان ایرانی از ماهواره‌بری با قطر 1.25 به قطر 2.4 متر در سیمرغ حاصل شده است. در تصویر زیر تفاوت ابعاد دو ماهواره‌بر سفیر و سیمرغ مشاهده می‌شود.
مقایسه ابعاد سفیر‌ــ1 و سفیر‌ــ2 (سیمرغ)
این ماهواره‌بر در واقع گام نخست ایران برای انتقال ماهواره‌ها به مدار برگشت‌ناپذیر بیش از 1000کیلومتری از سطح زمین است که علاوه بر تأمین عمرهای بسیار بالاتر برای آنها، زمان پوشش‌دهی ماهواره‌ها بر کشور را نیز به‌نحو چشمگیری میافزاید.
ماهواره‌بر سیمرغ که پیچیدگی‌های فنی بسیاری نسبت به سفیر‌ــ1 داشت پس از یک دوره نسبتاً طولانی سکوت خبری در مورد آماده پرتاب بودن آن، پرتاب آزمایشی موفقی در بهار سال 95 داشت که به‌دلایل نامعلومی رسانه‌ای نشد.
چند ماه قبل از آن، رئیس مرکز ملی فضایی در مصاحبه‌ای به حدود زمانی برنامه‌ریزی‌شده برای این پرتاب اشاره کرده بود. اخیراً گفته می‌شود که هدف از آن پرتاب، صرفاً آزمایش واقعی و عملیاتی پایگاه پرتاب با تمام اجزای مربوطه در یک پرتاب فضایی بود.
سیمرغ ماهواره‌بری 80تنی است که طبق اعلام رسمی محموله 250 کیلوگرم را در مدار 500کیلومتری تزریق می‌کند. البته در برخی منابع خارجی توان حمل محموله 350 کیلوگرم برای سیمرغ درج شده است. این ماهواره‌بر بزرگ به‌خلاف سفیر‌ــ1 که به‌صورت افقی مونتاژ می‌شود، روی یک برج متحرک خدمات به‌صورت عمودی مونتاژ شده است و از یک سکوی پرتاب پیشرفته و متفاومت با سفیر‌ــ1 از نوع ثابت پرتاب می‌شود.
مدت زمان اجرای عملیات پرواز سیمرغ تا مدار 500 الی 530 کیلومتری 480 تا 495 ثانیه اعلام شده است. موتور سوخت مایع مرحله اول در ارتفاع بین 80 تا 90 کیلومتری و پس از رساندن ماهواره‌بر به سرعت 2300 متر بر ثانیه، از مجموعه جدا می‌شود، سپس در شرایط خلأ در ارتفاع مذکور، موتور سوخت مایع مرحله دوم شروع به کار می‌کند و همزمان پوشش ماهواره نیز جدا می‌شود و پس از رسیدن به سرعت حدود 7400 متر بر ثانیه در ارتفاع بیش از 500کیلومتری، ماهواره در مدار تزریق می‌شود.
ماهواره‌بر سیمرغ، امید برنامه فضایی ایران برای تزریق ماهواره‌های کاربردی در مدار است. ماهواره‌هایی که به‌جای طول عمر چند ماه، بتوانند چند سال مورد بهره‌برداری عملیاتی قرار بگیرند.
ماهواره‌بر سیمرغ یک دستاورد فنی بزرگ برای صنعت فضایی کشور به‌شمار می‌رود. این ماهواره‌بر حتی توانمندی کافی برای تزریق همزمان چند ماهواره سبک به مدار را نیز دارد، مطلبی که توسط سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع به آن تصریح و اعلام شد که طی یک تا 2 سال آینده، پرتاب همزمان یک ماهواره اصلی و دو ماهواره مکعبی با سیمرغ آزمایش خواهد شد.
تصویری از ماهواره‌بر سیمرغ در حالی که برج خدمات از آن جدا نشده است
طراحی این ماهواره‌بر در بخش‌های سازه و بدنه که قطرهای بیشتری نسبت به ماهواره‌بر سفیر‌ــ1 دارند در هر دو مرحله اول و دوم کاملاً جدید است و مشابه هیچ یک از موشک‌های نظامی کشور نیست، در نتیجه کلیه فرایندهای طراحی، شبیه‌سازی و آزمایش روی تمام اجزای این ماهواره‌بر به انجام رسیده است.
بیش از 10 نهاد دانشگاهی، بیش از 100 پیمانکار، بیش از 400 متخصص و در 15 تیم کاری روی این ماهواره‌بر کار کرده‌اند. بیش از 50 پروژه اکتساب فناوری و بیش از 10 پروژه زیرسامانه‌ای برای توسعه سیمرغ به انجام رسیده است.
زیرسامانه‌های اصلی این ماهواره‌بر شامل موارد زیر است:
- سازه و بدنه که شامل مخازن سوخت و اکسیدکننده و لوله‌های انتقال آنها نیز است
- موتور مرحله اول
- موتور کنترلی
- موتور مرحله دوم
- کابلاژ هدایت و کنترل
- بلوک‌های الکترومکانیکی هدایت و کنترل
- بلوک‌های الکترونیکی هدایت و کنترل.
موتور اصلی سیمرغ دارای 6181 قطعه در 945 نوع و متشکل از 46 جنس (آلیاژهای مختلف انواع فلزات)، موتور کنترلی با 1956 قطعه و 570 نوع قطعه متشکل از 47 جنس، سازه متشکل از 4000 قطعه با 800 تنوع قطعه، کابلاژ هدایت کنترل با 50 مجموعه، بلوک‌های الکترومکانیکی 15 مورد و 4 بلوک الکترونیکی هدایت و کنترل که هر یک دارای 2000 قطعه با 250 تنوع قطعه است. این اعداد تا حدودی گویای میزان پیچیدگی ماهواره‌بر سیمرغ است. قیمت تمام‌شده این ماهواره‌بر 3.5 میلیون دلار اعلام شده است.
موتور مرحله دوم (تصویر بالا) و مرحله اول ماهواره‌بر سیمرغ
در تابستان سال 96 اما آزمایش این ماهواره‌بر مقارن با افتتاح رسمی پایگاه فضایی امام خمینی(ره) در سمنان بود. نکته مهم، قرار دادن ماهواره حدوداً 80کیلوگرمی طلوع‌ــ1 در این ماهواره‌بر در پرتاب مرداد 96 بود.
پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ در تابستان 1396
پرتاب بعدی سیمرغ در دی 1397 با مأموریت تزریق ماهواره حدوداً 100کیلوگرمی پیام (آت‌ست) ساخت دانشگاه امیرکبیر در مدار بود. طبق گفته وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، ماهواره‌بر در چند ثانیه پایانی عملکرد خود، موفق به رساندن ماهواره به سرعت کافی نشد و ماهواره نیز پس از چند ساعت به‌دلیل نداشتن سرعت کافی دچار افت ارتفاع شده در اقیانوس سقوط کرد، با وجود این، بیش از 90 درصد عملکرد ماهواره‌بر در این پرتاب با موفقیت همراه بود. در جدیدترین اطلاع‌رسانی راجع به پرتاب مذکور، مشکل در بردهای الکترونیکی سبب قطع کارکرد سیمرغ اعلام شده است. به‌گفته برخی منابع سیمرغ در پرتاب ماهواره پیام تا 6200 متر بر ثانیه سرعت گرفته بود.
اما در حدود یک سال بعد و در اواخر دی 1398 اخباری از آمادگی ماهواره ظفر برای پرتاب منتشر شد. با توجه به رده وزنی این ماهواره، انتظار می‌رفت که پرتاب آن نیز توسط ماهواره‌بر سیمرغ صورت پذیرد که اعلام رسمی مسئولان نیز این گمانه را به واقعیت تبدیل کرد. توئیت وزیر ارتباطات حاکی از آن بود که تغییرات و بهبودهایی در ماهواره‌بر سیمرغ اعمال شده است زیرا وی عملکرد موفق این ماهواره‌بر را نشانه گام فنی مهمی برای سیمرغ بیان کرد. ماهواره ظفر جدید نسبت به نمونه اولیه رونمایی‌شده در سال 1389، تفاوت‌های چشمگیری داشته و جرم آن نیز به 113 کیلوگرم افزایش یافته بود که در گزارش مستقلی به آن پرداخته شد.
انتقال مرحله اول سیمرغ به داخل برج خدمات و سکوی پرتاب
طبق طراحی مأموریت، ماهواره ظفر با قرارگیری در مدار حدود 530کیلومتری دایروی، در تمام مدت حرکت خود، فاصله یکسانی را با زمین حفظ می‌نمود به‌خلاف ماهواره‌های قبلی که در مدار بیضوی و بین ارتفاعات حدود 250 تا 375 کیلومتر در حال حرکت بودند. در پرتاب ماهواره ظفر، قرار بود اصلاحات و بهبودهای انجام‌شده روی بخشهایی از پایگاه پرتاب امام خمینی(ره) نیز تحت آزمایش قرار گیرد. پرتاب جدید سیمرغ با توجه به تجربیات دو پرتاب قبلی، از اهمیت بالاتری برخوردار بود. طبق برنامه برای رسیدن به ارتفاع 540کیلومتری، مراحل اول و دوم سیمرغ باید جمعاً 490 ثانیه به‌طور موفق عمل می‌کردند.
آماده‌سازی اولیه ماهواره‌بر سیمرغ برای پرتاب ظفر
پرتاب ظفر با سیمرغ در ساعات ابتدایی شب در 20 بهمن 1398 صورت گرفت و به‌گفته مسئولین امر، 30 تیم مختلف در پایگاه پرتاب امام خمینی(ره) برای آماده‌سازی ماهواره، ماهواره‌بر و تجهیزات پرتاب فعالیت کردند.
در مأموریت پرتاب ماهواره ظفر توسط ماهواره‌بر سیمرغ همه فرآیندهای پرتاب فضایی از قبیل مونتاژ مراحل ماهواره‌بر و ماهواره، آزمایش‌های پیش‌پرتاب، تزریق سوخت و پیش‌فشارگذاری به‌طور کامل انجام شد و موفق به انجام رسید.
فرآیند پرتاب و روشن شدن موتورهای مرحله 1 ماهواره‌بر، رسیدن به ارتفاع مرز جو رقیق، جدایش مراحل و شروع به کار موتور مرحله 2 به‌درستی انجام شد ولی در حدود 12 ثانیه به انتهای مسیر، ماهواره‌بر به‌علت اشکالی در موتور خود، به‌سرعتِ مورد نیاز جهت تزریق ماهواره در مدار مورد نظر نرسید.
سمت راست، ماهواره‌بر سیمرغ در پرتاب ظفر (1398) و سمت چپ، سیمرغ در پرتاب پیام امیرکبیر (1397)
در پرتاب فوق، با وجود عدم موفقیت کامل در تزریق ماهواره ظفر، دستاوردهای مختلفی حاصل شد که شامل رسیدن به ارتفاع بیش از 500کیلومتری، رسیدن به سرعت 6533 متر بر ثانیه، ارسال کامل اطلاعات از ماهواره‌بر و ماهواره از جمله آنها بود. ماهواره ظفر نیز از لحظه بلند شدن تا نزدیک به 7 دقیقه پس از جدا شدن از سیمرغ داده‌های خود را به ایستگاه‌های زمینی ارسال کرد.
پرتاب ظفر، سومین پرتاب تحقیقاتی ماهواره‌بر سیمرغ محسوب می‌شد. در پرتاب اول در تابستان 96 این ماهواره‌بر تنها 120 ثانیه عمل کرد. در پرتاب دوم در دی 97 سیمرغ به‌مدت 450 ثانیه از مأموریت خود را به‌درستی انجام داده در 40 ثانیه پایانی دچار مشکل شد. اما در پرتاب ظفر ماهواره‌بر سیمرغ به‌مدت 475 ثانیه که شامل 102 ثانیه عملکرد مرحله اول و بقیه عملکرد مرحله دوم بود، به‌طور صحیح عمل نمود و در 15 ثانیه پایانی مشکل در موتور مرحله دوم سبب ناموفق شدن عملیات تزریق ماهواره شد. صرفاً با احتساب این زمان‌ها نسبت به مدت 490 ثانیه طول زمان لازم عملکرد، سیمرغ در پرتاب اول 25%، در پرتاب دوم 92 درصد و در پرتاب سوم 97 درصد عملکرد صحیح داشت.
به‌گفته مسئولین، با داده‌های ارسالی از سیمرغ، علت ایجاد اشکال مشخص شده است. باید پذیرفت که در عرصه فضایی و بدون همکاری بین‌المللی، برخی داده‌های مورد نیاز برای طراحی صحیح تنها از طریق آزمایش به‌دست می‌آید که برخی از این آزمایش‌ها نیز تنها در محیط عملیاتی واقعی قابل اجرا هستند ویا در سطح زمین نیاز به هزینه‌های بسیار هنگفتی برای ایجاد بستر آزمایش دارند، به‌عنوان مثال آزمایش کارکرد زیرسامانه‌ها خصوصاً موتورها در خلأ کامل در ارتفاعات 500کیلومتری روی زمین هزینه‌ای معادل چند ده برابر پرتاب ماهواره‌بر دارد.
پرتاب سیمرغ حامل ماهواره ظفر در 20 بهمن 1398
قرار است نسخه دوم این ماهواره در سه‌ماهه اول سال 1399 مجدداً با ماهواره‌بر سیمرغ پرتاب شود. این ماهواره که از دوربین‌های پیشرفته‌تر با قدرت تفکیک بسیار بهتری نسبت به ماهواره‌های پرتاب‌شده قبلی و حتی نسل اول خود بهره‌مند است می‌تواند اولین خروجی‌های کاربردی را در صنعت فضایی کشور تولید کند.
تصاویر دریافتی از ظفر، برای بروزرسانی نقشه‌های کاربردی اراضی در مقیاس بزرگ، پایش توسعه شهری، بروزرسانی مرز پهنه‌های کشاورزی در مقیاس بزرگ، پایش تغییرات در عرصه‌های طبیعی و جنگلی، بروزرسانی نقشه‌های پهنه‌بندی و پایش دریاچه‌های دائمی و فصلی در سطح کشور استفاده خواهد شد.
همچنین آثار تخریب بلایای طبیعی و تهیه نقشه‌های ساختاری شناسایی گسل‌ها و چین‌های موجود در کشور نیز با تصاویر دریافتی از این ماهواره ممکن خواهد شد. ظفر دو مأموریت جانبی نیز به‌عهده دارد که شامل ایجاد ارتباط مخابراتی یک‌سویه بین کاربران و نیز اندازه‌گیری دقیق تشعشعات فضایی روی قطعات الکترونیکی است.
* نیاز به شتاب بیشتر در برنامه فضایی کشور
یک نکته بسیار مهم که لزوم افزایش شتاب حرکت در برنامه فضایی کشور را روشن می‌سازد این است که تمام ماهواره‌های کاربردی کشور مانند ایران باس‌ــ150 که ماهواره‌ای با توان ارائه تصاویر با تفکیک 1.5 متر است منتظر آماده شدن نمونه‌های بعدی سیمرغ هستند نه حتی خود سیمرغ، این در حالی است که ماهواره‌بر سیمرغ تا کنون چهار پرتاب را تجربه کرده است که برای رسیدن به ضریب اطمینان معمول ماهواره‌برهای کاربردی، کافی نیست.
نمایی از سکوی پرتاب در پایگاه فضایی امام خمینی(ره)
نکته دیگر ناشی از تأخیر در پرتاب ماهواره‌های مختلف مطرح در سند برنامه فضایی کشور این است که با فرض اینکه بازخوردهای پرتاب چهار ماهواره امید، رصد، نوید و فجر به‌خوبی در صنعت فضایی کشور و بین دست‌اندرکاران طراحی و ساخت ماهواره یعنی صاایران، پژوهشگاه فضایی و دانشگاه‌های مختلف به گردش در آمده باشد، تمامی ماهواره‌های طراحی‌شده تنها بر اساس تجارب همین چهار ماهواره طراحی شده‌اند.
این در حالی است که در صورت پرتاب بموقع و موفق ماهواره‌های دیگر مانند طلوع، پیام، دوستی، ناهید و ظفر و... ماهواره‌هایی که هم‌اکنون در مراحل طراحی هستند بر اساس تجربه حدود 10 ماهواره با عمر عملیاتی مختلف چند ماه و شاید چند سال، طراحی و در واقع بر اساس تجربیات بیشتری ساخته می‌شدند، در این صورت به‌احتمال بسیار زیاد می‌شد گفت که در عملکرد خود در محیط فضا نیز بدون نقص عمل خواهند کرد.
با توجه به اینکه مالک تمام فناوری ماهواره‌های کشور که در وزارت دفاع، وزارت علوم و وزارت ارتباطات طراحی و ساخته شده‌اند، دولت است انتظار می‌رود که ضمن حفظ حق تقدم انتشار مقالات و ثبت اختراعات، گردش اطلاعات کاملی بین این بخش‌ها صورت گیرد تا در فرایند تولید هر ماهواره مطرح‌شونده در برنامه فضایی ایران، از تمام تجارب به‌دست‌آمده قبلی استفاده شود و محصول با بهترین کارایی و قابلیت اطمینان ممکن به دست آید.
امروز برنامه فضایی کشور به‌شدت از نقشه راه خود عقب افتاده است که در پرتوی برخورد سیاسی با آن است، در واقع اشتباه راهبردی بزرگ همین بوده که گاهی به‌امید لبخند آن طرف آب، برنامه فضایی دچار رکود شدید شده و حتی ماهواره و ماهواره‌بر از روی سکوی پرتاب پایین کشیده شده که بعد هم با اعلام این امر توسط رسانه‌های آمریکایی، عزت و استقلال مسئولین و در واقع کشور زیر سؤال رفته و گاهی در پاسخ به یاوه‌گویی‌های آمریکا، یک مرحله مهم از برنامه فضایی کشور یعنی آزمایش ماهواره‌بر سیمرغ و بهره‌برداری رسمی از پایگاه پرتاب امام خمینی(ره) به انجام رسیده است، این یعنی برنامه فضایی را ابزاری برای مواجهه سیاسی قرار دادن که طبعاً بخشی از پاسخ دشمن نیز متوجه همین برنامه خواهد شد در حالی که باید این برنامه از ابتدا بدون توجه به فشارهای خارجی به راه خود چه در عرصه ماهواره‌ها و چه در زمینه کاوشگرها ادامه می‌داد تا طرف مقابل خود را مجبور به پذیرش آنچه هست، کند.
یادمان نرود که این صنعت بنا به تجربه 60ساله در دنیا، دارای برگشت سرمایه 300 تا 400 درصدی است. گردش مالی این صنعت در سالهای اخیر در دنیا بالغ بر 400 میلیارد دلار اعلام شده است.
در همین وضعیت فعلی نیز، خریدهای مورد نیاز دستگاههای مختلف، با ارقام قابل توجه دلاری، از منابع خارجی صورت می‌گیرد و در عین حال، بابت خدمات پخش تصاویر صدا و سیما، نیز هزینه‌های معتنابهی بر دوش کشور خواهد بود، از این رو کافی است دولت در وهله اول علاوه بر بودجه تخصیصی سالانه، هر میزان صرفه‌جویی را ناشی از خروجی کاربردی صنعت فضایی در هر مرحله که محقق شد، در بودجه سال بعد به این صنعت تخصیص دهد و قطعاً خدمات تصویری و ارتباطاتی که در آینده (با ترسیم روند صحیح) به دست می‌آید در کشورهای دوست و نیازمند این خدمات، طرفداران بسیاری خواهد داشت که درآمد قابل توجهی را به ارمغان می‌آورد.
انتهای پیام/+
