مهاجرنیا: در «تحوّل مطلوب انقلاب اسلامی»، عناصر مادّی و معنوی تفکیک ناپذیرند

به‌گزارش خبرگزاری تسنیم، دوازدهمین نشست از دهمین دوره کرسی‌های آزاداندیشی با عنوان «راهبرد تحوّل؛ ضرورت گام دوم انقلاب اسلامی» به همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر در دانشگاه طلوع مهر قم به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا در این نشست گفت: در این جلسه می‌خواهیم درباره عناصر صوری و شکلی تحول صحبت کنیم. اگر بخواهیم تحول رخ بدهد، باید یک سری ساختارها، اشکال، صورت‌ها و نهادها و مجموعه چیزهایی که در مناسبات و قدرت تأثیر‌گذارهستند، تغییر کنند. تا زمانی که اینها تغییروبهبود پیدا نکنند، تحول یا رخ نخواهد داد یا مطلوب نیست.

استاد فلسفه سیاسی حوزه و دانشگاه در تبیین عناصرصوری تحول گفت: در این خصوص در کشور دو دیدگاه داریم؛ یک دیدگاه معروف است به دیدگاه تفکیکی. این دیدگاه معتقد است که باید میان دانش دینی با دانش‌های عقلی و پیرامونی، تفکیک قائل شد. می‌گویند دانش دین سرجای خودش؛ دانش فلسفه و عقل و ... هم سر جای خودش. اینها را نباید با هم تلفیق کرد. بعد از انقلاب این مکتب تفکیکی گسترش پیدا کرده است و درعرصه سیاست و جامعه هم حضور پیدا کرده است.

وی افزود: امروزه این دیدگاه اعتقاد دارد که نه فقط میان دانش‌ها، بلکه باید میان عرصه‌های مختلف زندگی از جمله میان سیاست و سیاست‌ورزی با اقتصاد و با دین تفاوت قائل شد وهر کدام از اینها باید سرجایش کارش را انجام بدهد. اقتصاد کار خودش را انجام دهد، دین هم کار خودش را می‌کند. اقتصادی که دین توصیه کرده است هم کار خودش را می‌کند. بنابراین می‌گویند اینها را باید از هم تفکیک کرد.

استاد حوزه و دانشگاه سپس افزود: درمقابل دیدگاه تفکیکی، دیدگاه دیگری وجود دارد که معتقد است تحول درهمه ابعاد و زوایا لازم  است؛ یعنی در بخش‌های اقتصاد، سیاست، فرهنگ، اخلاق و...  باید به موازات هم تحول رخ بدهد تا ما بگوییم وضع متحول شد. والّا اگر مثلاً ما به لحاظ اخلاقی یا فرهنگی خوب شویم، ایمان و معنویت و دین هم رشد کند ولی اقتصاد عقب بماند، یعنی تحول مثبت ایجاد نشده است. لذا همه این ابعاد را باید مدنظر قرار داد.

رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر افزود: تفکیک وتقسیم‌بندی عناصر قوام‌بخش جامعه اسلامی به بخش مادّی و معنوی، از اشتباهات تاریخی و فرهنگی جامعه ما است. انقلاب اسلامی میان این ابعاد همبستگی و اتحاد ایجاد کرد. دین و معنویّت و تقوا، امور انتزاعی بریده از واقعیت های عینی اقتصاد و سیاست جامعه نیستند. تقوا و معنویت واقعی انقلاب اسلامی را باید در درون اقتصاد و مدیریت اقتصادی و راهبردهای سیاست یافت. بنابراین در«تحوّل مطلوب انقلاب اسلامی»، عناصر مادّی و معنوی تفکیک ناپذیرند.

وی سپس افزود: اگر میان اقتصاد و سیاست با دین و معنویت و تقوا جدایی بیافتند، دین و اقتصاد و سیاست هیچکدام مظهر انقلاب اسلامی نیستند. امروز تقوا در خطبه‌های نماز جمعه سفارش می‌شود اما آن را باید در دل مدیریت کلان مملکت‌داری و در اقتصاد مقاومتی و مدیریت جهادی و ساختارهای نظام و در رفتار کارگزاران نظام مشاهده کرد. اگر این چنین شد دیگر تلقی دوگانگی میان دین و سیاست و معنویت و اقتصاد و اخلاق و مشارکت وجود ندارد.

مهاجرنیا در ادامه افزود: بخشی از بحران های خواسته و ناخواسته امروز جامعه ریشه در این جدایی‌سازی‌ها دارد. منشأ اقتصاد اسلامی و سیاست اسلامی همانند منشأ دین و اخلاق و معنویت از مبادی، منابع و مبانی واحدی است. بنابراین هرگز میان اقتصاد توسعه یافته و سیاست کارآمد با دین تهافت و تباینی نباید باشد.

این استاد حوزه و دانشگاه  بیان داشت: معنویت ما انتزاعی نیست و در خلأ شکل نمی‌گیرد. وقتی می‌گویند «اتقواالله»، تقوا داشته باشید، نمی‌گویند که تقوا یعنی بنشینید نماز بخوانید و روزه بگیرید. تقوا یعنی در مغازه‌ نشسته‌اید گران‌فروشی واحتکار نکنید، در اداره هستید اختلاس وخیانت نکنید و... همین‌ها تقوا می‌شوند. یعنی تقوا گره خورده به آن بخشی که اسم آن را مادیّات می‌گذارند.

 مهاجرنیا افزود: در اول نهج البلاغه مرحوم سید رضی درباره ویژگی های حضرت امیر (ع)می‌گوید حضرت در روز شمشیر می‌زند، در همان حال عبادتش، نماز شب اش، گریه‌هایش و معنویت او هم ترک نمی‌شود و معنویت را در کنار شمشیر می‌بیند. پیامبر اکرم(ص) فرمود:«الجَنَّةُ تَحتَ ظِلال السُّیُوف؛ بهشت زیر سایه‌ی شمشیرها است». یعنی مظهر مادی جنگ و خشونت که شمشیر است، همین عین معنویت است. یعنی ضربه ذوالفقار امیرالمؤمنین، کاری می کند که افتخار جنّ و انس می‌شود.

وی افزود: وقتی ما می‌گوییم تحول، یعنی در همه بخش‌ها باید رخ بدهد، وقتی می‌گوییم اقتصاد درست شود یعنی اقتصاد اسلامی و معنوی درست شود. اقتصادی که شما ماده و مال و ثروت را جدای از دین و معنویت نمی‌بینید. اصلاً اینها وسائل معنویت هستند. طبق روایت «من لا معاش له لا معاد له» شما اگر پول و اقتصاد نداشته باشید، معنویت هم نیست یعنی شکم گرسنه دین ندارد.

وی سپس گفت: از منظر دین همین چیزی که اسم آن را مادّی می‌گذارند، مقومات و شالوده اصلی جامعه اسلامی و جامعه دیندار هستند. راجع به خود اقتصاد، سوره نساء، آیه 5 می‌فرماید که «وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَكُم‏» اموال خود را دست آدم‌های سفیه و کم‌عقل و دیوانه ندهید. چرا؟ «الَّتی‏ جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِیاماً» این اموال برای شما قیام هستند یعنی مقوم و شالوده هستند. اساس جامعه اسلامی و معنویت و دین هستند.

مهاجرنیا بیان داشت: در سوره اسراء آیه 6می‌فرماید:«وَ أَمْدَدْناكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنین‏» ما شما را به وسیله اموال، به وسیله اقتصاد، به وسیله همه آن چیزی که دارایی و مالکیت برای آنها حساب می‌شود، ما شما را کمک کردیم که اینها را داشته باشید. یعنی خود خدا می‌خواهد ما اینها را داشته باشیم.

این استاد حوزه و دانشگاه  افزود: حضرت ابراهیم(ع) وقتی در مکه خانه خدا راساخت، گفت:«رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِنا» خدایا این شهر را یک شهر با ‌امنیت و آرامش قرار بده. مردمی که اینجا زندگی می‌کنند آرامش داشته باشند. دعای اولیه‌ای درباره معنویت و عبادت نیست، درباره امنیت است، چرا؟ چون امنیت مهم‌تراز دین است. شما امنیت نداشته باشید، دین هم نمی‌توانید داشته باشید.

وی سپس ادامه داد: دعای بعدی حضرت ابراهیم این بود که بعد از آرامش روحی و روانی، دراینجا آسایش اقتصادی و رفاهی هم قرار بده. «وَ ارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَراتِ» رزق و روزی دنیای‌شان را هم درست کن. یعنی دعا کرد اینها را درست کن. در مرحله بعد فرمود:«رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلَاةِ» خدایا ما را جزء اقامه‌کنندگان نماز هم قرار بده. چون اگر اینجا آرامش و آسایش اقتصادی نباشد اصلاً انسان‌ها اینجا جمع نمی شوند تا نماز بخوانند.

 مهاجرنیا افزود: در سوره قریش می فرماید:«الَّذی أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ وَ آمَنَهُمْ مِنْ خَوْف». خداوند کسی است که قریشیان را از گرسنگی نجات داد. وضعیت اقتصادی آنها را درست کرد.این آیه می‌گوید خود خدا اقتصاد آنها را درست کرد. یعنی اقتصاد آنها معنوی و در کنارخدا است. اصلاً فاعل آن خدا است. «وَآمَنَهُمْ مِنْ خَوْف» اقتصاد آنها را درست کرد، امنیت هم به آنها داد.

 وی افزود: در آیه دیگر می‌فرماید:«وَهُوَالَّذی یُرْسِلُ الرِّیاحَ بُشْراً بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهِ حَتَّى إِذا أَقَلَّتْ سَحاباً ثِقالاً سُقْناهُ لِبَلَد» خداوند کسی است که دنبال آباد کردن زندگی اقتصادی است. همین چیزی که ما اسم آن را مادّی می‌دانیم، این زمین مرده را خداوند به وسیله بارانی که می‌فرستد حیات می‌دهد. آن را سیرابش می‌کند. بنابراین خدا کسی است که این اقتصاد را می‌سازد و همه این کارها انجام می دهد و «فَأَخْرَجْنا بِهِ مِنْ كُلِّ الثَّمَرات‏» و انواع میوه‌ها را از همین زمین تولید می‌کند.

مهاجرنیا افزود: در آیه ای دیگر می‌فرماید: «هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْض» خداوند شما را از زمین خلق کرد «وَ اسْتَعْمَرَكُمْ فیها» و شما را مأمور کرد و دستور داد تا زمین را آباد کنید. نفرمود دنیا را رها کنید‏«وَ اسْتَعْمَرَكُمْ فیها» آبادش کنید، یعنی تحول ایجاد کنید. تحول در غیب نیست، تحول لزوماً معنویت نیست. نقطه شروع تحول از همین زندگی باید شروع شود و بالا برود.

وی سپس افزود: روایتی از امام باقر (ع) نقل شده که حضرت درباره درهم و دینارها، فرمودند: «وَ بِهَا تَسْتَقِیمُ شُئُونُهُمْ» به وسیله همین‌ها اقتصاد امور جامعه اسلامی سامان پیدا می‌کند و به سر و سامان می‌رسد. «وَ مَطَالِبُهُمْ» و مطالبات مردم، نیازهای مردم، خواسته‌های مردم از طریق همین اقتصاد به سروسامان می‌رسد.

مهاجرنیا بیان داشت: بنابراین تحول باید در همه ابعاد باشد، بُعد اقتصادی به هیچ وجه از بُعد معنوی جدا نیست و وقتی ما می‌گوییم که با راهبرد تحول می‌خواهیم به سمت اهداف متعالی حرکت کنیم،  یعنی ضمن اینکه دین، معنویت، اخلاق، فرهنگ و... رشد می‌کنند، بخش اقتصادی هم باید رشد کند. اینها مرکب هستند، اگر این مرکب همراه شما نباشد، شما نمی‌توانید به مقصد برسید.

وی در پایان گفت: مقام معظم رهبری در اول امسال  در مشهد مقدس فرمودند که باید تحول رخ بدهد، منظور این نبود که فقط اقتصاد ما خوب شود وبه اخلاق و دین و معنویت توجه نشود، یا فقط دین و معنویت و اخلاق درست شوند ولو اقتصاد خراب باشد. منظور، تحول در همه اینها است. بنابراین در بحث تحول ما باید ابعاد مختلف مادی و معنوی را با هم ببینیم و هرگونه تفکیک میان اینها، خلاف دین و خلاف تحول مطلوب انقلاب اسلامی است.

انتهای پیام/