چرا «سیا» در بحران سوریه بر روی شاهزاده بندر شرط بندی می‌کند

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روزنامه «وال استریت ژورنال» در گزارشی که روز گذشته درباره بحران سوریه منتشر کرد، افشا کرد که سازمان اطلاعات و جاسوسی آمریکا موسوم به «سیا» دریافته بود که وقتی عربستان سعودی پرونده سوریه را به «شاهزاده بندر بن سلطان»، رئیس دستگاه اطلاعات این کشور محول کرد، تا چه اندازه در براندازی نظام در سوریه جدی است.
این روزنامه می‌افزاید: سعودی‌ها به خوبی می‌دانند که شاهزاده بندر از دیپلمات‌های حیله‌گر و توطئه‌گر کهنه‌کار عربستان سعودی و جهان عرب است که می‌تواند، هرآنچه سازمان سیا از او بخواهد را محقق کند، از هواپیماهای پر از پول و سلاح تا شیوه‌های مخصوص بندر برای جلب اعتماد طرف‌هایی که با وی همکاری می‌کنند.
این گزارش ادامه می‌دهد: شاهزاده بندر بن سلطان را باید مهمترین و بزرگترین شخصیت سعودی به شمار آورد که در دو دهه‌ای که سفیری عربستان سعودی در واشنگتن را تصدی می‌کرد، هموار کننده امضای قراردادهای بسیار مهمی میان آمریکا و عربستان سعودی بود و پس از یک دوره پنهان شدن از انظار بار دیگر و با بحرانی شدن اوضاع در منطقه وارد عرصه سیاسی شد تا این‌بار به ظن خود زمینه‌ساز شکست نظام سوریه و مهمترین هم پیمانانش یعنی ایران و حزب الله را فراهم کند.
به همین دلیل است که پس از به دست گرفتن پرونده سوریه،‌ مشاهده می‌کنیم که بندر علاوه بر هدایت «عادل الجبیر»، سفیر کنونی عربستان سعودی در واشنگتن جهت قانع کردن کنگره و دولت آمریکا به حضور تاثیرگذارتر در عرصه سوریه، وی را همواره درحال تردد بین پاریس و مسکو می‌بینیم تا شاید به هر طریق ممکن زمینه متزلزل کردن و تضعیف پایه‌های نظام در سوریه را فراهم کند. بنابراین این ادعا نیست، اگر گفته شود که جنگ در سوریه جنگی نیابتی است و در این راستا عربستان سعودی و پیش از آن قطر بزرگ‌‌ترین نقش را در این زمینه ایفا کردند.
در میان فشار سعودی بخشی از محاسبات واشنگتن بر نظام سوریه پس از حمله شیمیایی هفته گذشته است که ادعا شده نظام سوریه آن را علیه گروه‌های مسلح در مناطق جنوب این کشور به اجرا گذاشته و این منطقه‌ای است که عربستان سعودی بر آن نام «استراتژی جنوب» را گذاشته تا با حمایت از گروه‌های مسلحی که در این مناطق متمرکز هستند، گروه‌های مسلح مستقر در شهرهای شرقی و جنوب دمشق را مورد حمایت قرار دهد.
بخشی دیگر گزارش روزنامه وال استریت ژورنال بیان می‌کند که کارمندان دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی عربستان سعودی و اردن و آمریکا و دیگر کشورهای هم پیمان آمریکا در بحران سوریه در اتاق عملیات سری مشترکی در اردن فعالیت می‌کنند که هدف آن آموزش دادن و مسلح کردن عناصر برگزیده و منتخب مسلح است و اینکه سازمان سیا حد و حدودی را برای مسلح کردن این افراد در نظر گرفته، اما در عین حال کمک‌های بسیاری را به افرادی مسلحی ارائه داده که پیشتر در ارتش و نیروهای مسلح سوریه خدمت می‌کردند و با آغاز بحران سوریه فریب وعده‌های کشورهای غربی و رژیم‌های عربی را خورده و از آن فرار کرده‌اند. این درحالی است که مقامات مسئول آمریکایی و عربی پیشتر اعلام کرده بودند که حقوق عناصر مسلح وابسته به ارتش آزاد سوریه را آمریکا پرداخت می‌کند و اینکه عاملان سازمان سیا در پایگاه نظامی اردن هم اکنون بیش از سعودی‌هاست.
برای دهه‌ها یکی از مهمترین ویژگی‌های بندر بن سلطان «واسطه‌گری» او بود، به گونه‌ای که او همواره به عنوان واسطه‌ای مهم میان عربستان سعودی و آمریکا مطرح بوده و همین عامل در کنار گرایش‌های انکار ناپذیر آمریکایی و غربیش موجب شده بود تا اعتماد مسئولان آمریکایی را به خود جلب کند.
این سخن به این معنا نیست که تمام کسانی‌که در دولت آمریکا حضور دارند، از مشارکت جدید آمریکا با عربستان سعودی در سوریه راضی و خشنود هستند، چون برخی از این افراد بارها تاکید کرده‌اند که از این بین دارند، مشارکت واشنگتن و ریاض در بحران سوریه با همان خطری مواجه شود که طرح سازمان سیا در حمایت از عاملان «کونترا» در نیکاراگوا علیه حکومت چپگرای این کشور طی دهه هشتاد قرن گذشته با آن مواجه شد و بندر بن سلطان نیز در حضور و مشارکت داشت و اقداماتش از کنترل خارج و موجب شد تا این طرح محرمانه آمریکا افشا شده و با محکومیت‌های بین المللی گسترده مواجه شود.
بر همین اساس یکی از مقامات سابق آمریکایی با اشاره به خطرناک بودن افتادن سلاح‌های ارسالی از غرب و آمریکا در دست گروه‌های مسلح جهادی سلفی که از جمله دشمنان کشورهای غربی به شمار می‌آیند، تاکید می‌‌کند که این مشارکت فرجام ناخوشایند درپی خواهد داشت.
همچنین بسیاری از تحلیلگران ارشد دستگاه اطلاعات و جاسوسی آمریکا بر این باورند که نباید امیدی به گروه‌های مسلح داشت و هم پیمانان سوریه مانند ایران و حزب الله بسیار موفق‌تر و قدرتمندتر از این گروه‌های مسلح در سوریه عمل کرده‌اند.
این امر موجب شد تا بندر بن سلطان پس از نشستی که با مسئولان آمریکایی داشت، به سفر عربستان در واشنگتن پیام دهد که آنها امیدی به پیروزی گروه‌های مسلح در سوریه ندارند، اما می‌خواهند به هر طریق ممکن کفه ترازو در بحران سوریه را به سود خود و نه نظام سوریه سنگین کنند.
براساس طرحی که عربستان سعودی برای سوریه ریخته است، حمایت‌های نظامی و مالی این کشور تنها شامل معدود گرو‌های مسلحی خواهد شد که اکثر عناصر آن را نظامیانی تشکیل دهند که پیشتر در ارتش و نیروهای مسلح سوریه خدمت می‌کردند و با آغاز بحران سوریه از پست‌های خود فرار کرده‌اند، به این امید که روزی این گروه‌ها بتوانند کنترل دمشق را به دست گیرند و در این میان کمک‌های ارسالی به گروه‌های مسلح سلفی جهادی قطع خواهد شد یا کاهش پیدا خواهد کرد.
گزارش وال استریت ژورنال می‌افزاید که عربستانی‌ها از اوایل سال 2012 حمایت‌های خود از گروه‌های مسلح را در کنار حمایت‌های قطری اماراتی به مهمترین گروه‌های مسلح و به ویژه گروه‌های مسلح وابسته به شورای ملی معارضان سوری افزایش دادند، اما ریاض به سرعت از عملکرد این شورا و نحوه دخل و تصرف آن در اموالی که برای آن فرستاده می‌شد تا آن را به خرید تسلیحات برای گروه‌های مسلح اختصاص دهد، خشمگین و عصبانی شد، چون بخش قابل توجهی از این اموال هیچ‌گاه برای تسلیحات نظامی گروه‌های مسلح هزینه نشدند. این موجب شد تا عربستان خود مسئولیت مستقیم ارسال سلاح برای گروه‌های مسلح را برعهده بگیرد.
اما تنش میان قطر و عربستان برسر اینکه چه گروه‌هایی واقعا مستحق دریافت این کمک‌ها هستند، افزایش یافت، چون واشنگتن و ریاض از این بین داشتند که قطر سلاح‌های ارسالی خود را به گروه‌های وابسته به جماعت اخوان المسلمین سوریه بدهد، اگرچه قطری‌ها منکر این امر بودند، اما هیچ‌گاه این انکار خاطر سعودی‌ها و آمریکایی‌ها را آرام نکرد.
همچنین پادشاه عربستان از تقسیم پرونده سوریه میان این کشور و قطر و بروز قطر به عنوان رقیبی برای عربستان سعودی ناراضی بود. مهمترین نمود این نارضایتی سعودی را می‌توان در نشست سران دو کشور برای ایجاد هماهنگی جهت ارسال محموله‌های سلاح به سوریه در تابستان گذشته ملاحظه کرد که در آن نشست شاهزاده بندر بر سر مسئولان قطری فریاد کشید: چرا باید کشور کوچکی همچون قطر یکی از بزرگترین شبکه‌های پخش منطقه‌ای (شبکه الجزیره) را در کنترل و اختیار داشته باشد. قطر کشوری با 300 نفر جمعیت بیشتر نیست و وجود شبکه الجزیره به این کشور اجازه نمی‌دهد که به عنوان یک کشور خود را در منطقه مطرح کند، چه رسد به یک کشور با نفوذ.
بنابر اظهار این گزارش این اعتراض شاهزاده بندر سرآغاز خارج کردن قطر از گردونه بحران سوریه توسط شاهزاده بندر و تبدیل اردن به کانون ارسال کمک‌های نظامی و انسانی به گروه‌های مسلح در سوریه به ترکیه بود.
در ژوئیه 2012 پس از منصوب شدن شاهزاده بندر به سمت «ریاست دفتر امنیت ملی عربستان سعودی» در کنار «ریاست دستگاه اطلاعات و امنیت» این کشور به نظر می‌رسد که شاه عربستان دامنه مسئولیت‌ها و ماموریت‌های بندر را بیش از پیش توسعه داده است. به ویژه آنکه انتصاب بندر بن سلطان به ریاست دستگاه اطلاعات و امنیت عربستان سعودی بیانگر آغاز مرحله‌ای جدید در سیاست عربستان سعودی بود.
برخی از منتقدین از شاهزاده بندر این انتصاب را میل به تسریع اجرای نقشه‌‌های بندر دانستند، در حالی‌که مدافعان وی تاکید کردند که این انتخاب را باید رهاورد جدیت و قاطعیت بندر در کارها و شخصیت کاریزمای وی ملاحظه کرد و هم اکنون کلید حل مشکلات در دست بندر است.
این گزارش به نقل از مسئولان آمریکایی افشا می‌کند که سفیر عربستان سعودی در آمریکا از تمام قدرت و توان خود استفاده کرد تا در سیاستگذاران آمریکایی از جمله شخص رئیس جمهوری آمریکا نفوذ و او را قانع به نفوذ در سوریه کند، به این بهانه که این نفوذ موجب برقراری هرچه بیشتر ثبات و استقرار در منطقه خاورمیانه خواهد شد.
یک مسئول ارشد سازمان سیا در این ارتباط می‌گوید که نمی‌توان از مشارکت عربستان سعودی با آمریکا در پرونده سوریه چشم پوشی کرد، این درحالی است که یکی از مهمترین اهداف عربستان سعودی از مشارکت با آمریکا دستیابی به حمایت واشنگتن در برنامه مسلح کردن گروه‌های مسلح و آموزش دادن آنها در پایگاه نظامی محرمانه‌ای بود که به این منظور برای آنها در اردن احداث شده بود و «دیوید پترائوس»، رئیس وقت سازمان سیا از جمله حامیان و تایید کنندگان این ایده بود، چون اعتقاد داشت، این امر موجب توقف حمایت نظامی اردن از سازمان القاعده نیز خواهد شد.
منابع آگاه تاکید می‌کنند، دیدارهای مستمر شاهزاده بندر با مسئولان اردنی از جمله مسئولان مخالف ایده احداث پایگاه نظامی سعودی – آمریکایی در این کشور و همچنین پادشاه اردن در کنار دادن وعده‌های مالی به وی سرانجام کار ساز شد و اردن با احداث این پایگاه نظامی در تابستان 2012 موافقت کند تا پس از آن عربستان سعودی اقدام به خرید سلاح‌های مورد نیاز برای این پایگاه کند و برای نظارت بر روند احداث پایگاه بندر «شاهزاده سلمان بن سلطان»، برادر ناتنی خود را راهی اردن کرد که برخی از مسئولان منطقه‌ای او را «بندر کوچک» نامیده بودند.
با پایان عملیات احداث این پایگاه مزدوران دستگاه اطلاعات عربستان و اردن کار انتخاب عناصر مسلح برای آموزش در این پایگاه‌ را آغاز کردند. این درحالی بود که در طول این مدت بندر به دیدارهای خود با مسئولان آمریکایی و خرید سلاح برای گروه‌های مسلح ادامه می‌داد و این موجب شد تا در دسامبر گذشته شاهد بهبود اندکی در اوضاع میدانی سوریه به سود گروه‌های مسلح باشیم.
در زمستان بود که عربستان تلاش جدیدی را آغاز کرد تا کشورهای غربی و در راس آنها آمریکا را قانع کند که نظام سوریه از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرده و پا را از خط قرمزی که برای او در نظر گرفته شده بود، فراتر نهاده است و در این راستا بنابر اظهار دیپلمات‌های عربی دستگاه اطلاعات عربستان یک مجروح شیمیایی را راهی انگلیس کرد که پس از معاینات صورت گرفته روی او اعلام شد که وی در معرض حمله با گاز سارین قرار گرفته است.
این موجب شد تا مزدوران دستگاه اطلاعات عربستان سعودی گزارش‌هایی به غرب ارائه دهند تا غرب را قانع کنند که نظام سوریه از سلاح‌هایی در میدان‌های نبرد استفاده می‌کند و نتیجه آن شد که فوریه گذشته گزارشی به کاخ سفید ارائه شد که از استفاده نظام سوریه از سلاح شیمیایی در میدان‌های نبرد سخن می‌گفت.
در این بحبوحه «جان برینان» به ریاست سازمان سیا منصوب شد. کسی که اعتقاد داشت باید توانمندی‌های سازمان القاعده در سوریه را تقویت کرد و از جمله افراد بسیار نزدیک به عربستان سعودی به شمار می‌آمد و از زمان انتقال به سازمان سیا در تماس و ارتباط تلفنی مستمر با بندر بن سلطان بود. به این ترتیب سازمان سیا با در ابتدای سال جاری میلادی فعالیت‌های خود را درحالی در پایگاه نظامی اردن افزایش داد که تاکنون هیچ سلاحی به آنجا ارسال نکرده بود.
اواخر بهار بود که سازمان سیا ملاحظه کرد که در قبال افزایش حمایت‌های نظامی و مالی سعودی از گروه‌های مسلح در سوریه، روسیه و ایران و حزب الله نیز حمایت خود از نظام سوریه را افزایش داده‌اند. در این زمان بود که بندر بن سلطان استراتژی جدید عربستان سعودی در سوریه را به اطلاع واشنگتن رساند.
به موجب استراتژی جدید عربستان سعودی در سوریه بود که اوباما ژوئن گذشته راضی به ارسال سلاح برای پایگاه نظامی شد که در اردن ایجاد شده بود تا پس از آن در ادامه فعالیت‌های دیپلماتیک خود راهی مسکو شود، شاید راه حلی برای بحران سوریه در این کشور دست و پا کند.
دیپلمات‌های آگاه عرب می‌گویند که در این نشست بندر همان پیامی را به مسکو ابلاغ کرد که 25 سال پیش آن را به مسکو ابلاغ کرده بود: «عربستان دارای اموال بسیاری است و به هر طریق از این اموال برای دست یافتن به اهداف مورد نظرش استفاده خواهد کرد».
اما اینکه تا چه اندازه در این راه موفق خواهد بود، سوالی است که آینده به آن پاسخ خواهد داد؟
انتهای پیام/