توپ آتش بس در زمین کیست ؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تلاش‌های چند روزه جان کری وزیر امور خارجه آمریکا و بان کی مون دبیرکل سازمان ملل در خاورمیانه تنها به برقراری آتش بس موقت 12 ساعته در روز شنبه در نوزدهمین روز از جنگ غزه انجامید اما با اینحال در نشست جاری پاریس- که در آن علاوه بر امریکا و سازمان ملل نمایندگانی از اتحادیه اروپا و کشورهای مانند ترکیه و قطر نیز حضور دارند- تلاش می‌شود شروط طرف‌های درگیر برای دستیابی به توافقنامه آتش بس بررسی شود.

زمانی که در هفته اول جنگ پدافند موشکی گروههای مقاومت در اقدامی غافلگیر کننده سراسر فلسطین اشغالی را مورد آماج حملات خود قرار داد و بیش از 5 میلیون صهیونیست را زمین گیر کرد ، این گروههای مقاومت بودند که برای طرح آتش بس پیشنهادی مصر شروطی را تعیین کردند و خواستار لغو محاصره اقتصادی غزه و آزادی همه بازداشتی های حماس بعد از اجرای موافقتنامه مبادله اسرا در جریان آزادی گلعاد شالیت شدند.همچنین رهبران حماس از اینکه در تهیه طرح آتش بس با آنها مشورت نشده بود ،بسیار شاکی و گله مند بودند . ( البته جای این سوال هنوز باقی است که علت مشورت نکردن با حماس چه بود ؟آیا مصر به علت شرایط اضطراری که اسرائیل در آن گرفتار شده بود با عجله طرح آتش بس را از طرف تل آویو و کشورهای غربی مطرح کرد و یا اینکه  مشورت نکردن بخشی از یک نقشه از پیش طراحی شده بود که بر اساس آن حماس به رد طرح اتش بس تحریک شود تا  توجیه لازم برای اجرای عملیات گسترده زمینی اسرائیل فراهم شود )

به هر حال طرح پیشنهادی مصر که مبنای اولیه رایزنی ها و تحرکات دیپلماتیک مربوط به آتش بس را تشکیل می داد ،از چهار بند تشکیل یافته است. بند الف با خطاب قرار دادن رژیم صهیونیستی تصریح می دارد که :"اسرائیل همه اقدامات خصمانه(Hostilities) خود اعم از زمینی، دریایی و هوایی علیه نوار غزه را با تاکید بر خودداری از اجرای هرگونه عملیات تهاجمی زمینی به این منطقه یا هدف قراردادن شهروندان متوقف می کند.

"بلافاصله در بند دوم مسئولیت متقابل گروههای مقاومت مورد تاکید قرار گرفته و تصریح شده است که :" همه گروههای فلسطینی در نوار غزه نیز تمامی اقدامات خصمانه (Hostilities)  خود اعم از هوایی، دریایی، زمینی و زیر زمینی را با تاکید بر متوقف کردن شلیک انواع مختلف موشکها و حملات به مرزها یا هدف قرار دادن شهروندان متوقف می کنند."

اما در بند ج که  ظاهرا با هدف جلب موافقت حماس صورت گرفته آمده است :" گذرگاهها بازگشایی و با توجه ثبات عملی اوضاع امنیتی، جریان عبور افراد و کالاها از طریق گذرگاههای مرزی تسهیل می شود."بند 4 نیز راهکار اجرایی و عملیاتی برقراری آتش بس را مشخص می کند.

در واقع طرح پیشنهادی مصر در هفته اول جنگ مطرح شد که گروههای مقاومت در موقعیت برتر و رژیم صهیونیستی در موقعیت ضعف قرار داشت و چه بسار پذیرش آن می توانست پیروزی سیاسی را در کنار پیروزی نظامی برای حماس و گروههای مقاومت رقم بزند .

اما در هفته دوم جنگ مجموع تحولاتی در حین جنگ و در داخل و خارج اراضی اشغالی روی داد که  تا حدودی شرایط آتش بس و اهمیت آن را برای طرف های درگیر تغییر داده است.از جمله اینکه رژیم صهیونیستی با استفاده از حمایت کشورهای غربی و سازمان ملل از آنچه که حق دفاع مشروع این رژیم در برابر حملات موشکی گروههای مقاومت خواندند و همچنین با بهره گیری از انتقادهای محافل بین المللی  از رد طرح آتش بس پیشنهادی مصر از سوی حماس و از همه مهمتر به علت انتقادهای گسترده داخلی از دولت نتانیاهو  به جهت ناتوانی در مقابله با پدافند موشکی گروههای مقاومت به عملیات زمینی در غزه دست زد که در اینجا نیز با شکستی به مراتب بدتر از ناتوانی در برابر پدافند موشکی مواجه شد به گونه ایی که تلفات نظامی این رژیم حتی از جنگ 33 روزه نیز فراتر رفت .

از این رو رژیم صهیونیستی با زیر پاگذاشتن اصول و قوانین جنگ راهبرد زمین سوخته را از دو محور جنوب و شرق در دستور کار قرار داد و این مناطق را زیر بمباران شدید هوایی و آتش سنگین توپخانه قرار داد که نتیجه آن نزدیک به هزار شهید و حدود 6 هزار نفر زخمی از ساکنان غیر نظامی غزه برجای گذاشت و اگر چه این حملات جنایات جنگی محسوب می شود اما از آنجا که تاکنون با واکنش جدی و بازدارنده در جامعه جهانی مواجه نشده است لذا این رژیم اکنون مصمم تر شده است که همین راهبرد زمین سوخته را همچنان ادامه دهد که این مسئله انگیزه این رژیم را در مقایسه با هفته اول جنگ برای آتش بس کم کرده است.

بر همین اساس اگر طرح پیشنهادی مصر با اجماع در کابینه امنیتی تصویب شد اما طرح دو مرحله ای اخیر جان کری وزیر امور خارجه امریکا در نشست کابینه امنیتی این رژیم رای نیاورد و رد شد . در میان مخالفان با آتش بس نام اویگدور لیبرمن وزیر امور خارجه ، نفتالی بنت وزیر اقتصاد و گلعاد اردن از وزرای لیکودی در کابینه امنیتی دیده می شود ضمن اینکه لیبرمن، اسحاق آهارونوویچ ، وزیر امنیت داخلی از حزب اسرائیل خانه ما را نیز با خود همراه می کند اما در جناح مقابل زیپی لیونی، یائیر لاپید، یعقوب بری و موشه یعلون قرار دارند.در چنین وضعیتی که برخی از مسئولان صهیونیستی حتی در برابر طرح جان کری قد علم می کنند و بر ادامه عملیات زمینی اصرار می کنند تنها تغییر شرایط جنگی می تواند این رژیم را به توقف حملاتش به غزه مجبور سازد که تغییر این شرایط در وضعیت کنونی تنها از طریق گشایش جبهه جدید در کرانه باختری و فعال شدن انتفاضه امکان پذیر است .البته جهانی شدن تحریم های اقتصادی و سیاسی و نظامی نیز می تواند موثر واقع شود.

از طرف دیگر وضعیت برای حماس هم تغییر یافته است. زیرا در مقایسه با هفته اول جنگ که با طرح پیشنهادی مصر همراه بود ،حدود بیش از  6 هزار نفر دیگر  از مردم غیر نظامی غزه شهید و یا زخمی شده اند ، صدها خانه ویران و هزاران نفر دیگر اواره شده و میلیاردها دلار خسارت به غزه وارد شده است . در چنین شرایطی حماس و گروههای مقاومت طبعا این انگیزه را پیدا می کنند که مطالبات و خواسته های خود را در قبال آتش بس بالا ببرند و معرفی رژیم صهیونیستی به عنوان عامل این همه خسارات و جنایات را نیز به خواسته های خود بیفزایند .اما در مجموع در وضعیت کنونی برقراری آتش بس به توان نشست پاریس برای متقاعد کردن رژیم صهیونیستی به پذیرش آن و بازگشت به وضعیت قبل از جنگ بستگی دارد و این بدین مفهوم است که توپ آتش بس در زمین این رژیم افتاده است و امتناع از پذیرش آن مسئولیت ادامه جنگ و جنایات ناشی از آن را همچنان متوجه این رژیم خواهد کرد .

احمد کاظم زاده تحلیل گر خاورمیانه

انتهای پیام/ر